Κυριακή των Απόκρεω. Ημέρα Μνήμης: 56 μέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
«῞Οταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, Καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. Τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ ἤλθομεν πρός σε; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐρεῖ αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. ἐπείνασα γάρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; Τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. Καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον». (Ματθ. κε' 31-46)
Η τρίτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στο πιο φοβερό γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, στη μέλλουσα Κρίση, ως απαραίτητος προβληματισμός των πιστών αυτή την αγωνιστική αυτή περίοδο.
Η μέλλουσα Κρίση είναι θεμελιώδης πίστη της χριστιανικής διδασκαλίας, η οποία θα επισυμβεί στο τέλος αυτού του πρόσκαιρου κόσμου και περιγράφεται σαφέστατα στο ευαγγέλιο του Ματθαίου (25,31-46). Ο Κύριος, λίγο πριν το πάθος Του, ομιλώντας για τα έσχατα και μετά τις παραστατικές παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων είπε πως, όταν έρθει ο Ίδιος στη Δεύτερη και φοβερή παρουσία Του «εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ' αυτού, τότε καθίσει επί θρόνου δόξης αυτού, και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη, και αφοριεί αυτούς απ' αλλήλων ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των εριφίων, και στήσει τα μεν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τα δε ερίφια εξ ευωνύμων. Τότε ερεί ο βασιλεύς τοις εκ δεξιών αυτού΄ δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου. Επείνασα γαρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επεσκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλαθατε προς με. Τότε αποκριθήσονται αυτώ οι δίκαιοι λέγοντες΄ Κύριε πότε σε είδομεν πεινόντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; Πότε σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, ή γυμνόν και περιεβάλομεν; Πότε σε είδομεν ασθενή ή εν φυλακή, και ήλθομεν προς σε; Και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς΄ αμήν λέγω υμίν , εφ' όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε. Τότε ερεί και τοις εξ' ευωνύμων΄ πορεύεσθε απ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού… εφ' όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, ουδέ εμοί εποιήσατε. Και απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον, οι δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον» (Ματθ.25,31-46).
Η μέλλουσα κρίση είναι αναπόφευκτη και απορρέει από την απόλυτη δικαιοσύνη του Θεού. Την παρέλευση αυτού του φθαρτού και τραυματισμένου από την αμαρτία κόσμου θα επισφραγίσει η μεγάλη και αδέκαστη κρίση του Χριστού, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την είσοδο στη νέα πραγματικότητα της βασιλείας του Θεού. Οι άνθρωποι, ως ελεύθερα όντα, πρέπει να τοποθετηθούν στη βασιλεία του Χριστού ανάλογα με τη δική τους επιλογή σε αυτή τη ζωή. Ύψιστο κριτήριο της κρίσεως θα είναι η στάση και συμπεριφορά τους απέναντι στους συνανθρώπους τους. Η θετική ή η αρνητική στάση τους θα κρίνει τελικά αν θα είναι κληρονόμοι της βασιλείας του Θεού, ή θα είναι προορισμένοι να ριχτούν στην αιώνια κόλαση, όπου «εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων» (Ματθ.24,51).
Η ενθύμηση της φοβερής μελλούσης Κρίσεως στην αρχή του Τριωδίου είναι απαραίτητη, διότι απώτερος σκοπός του όλου πνευματικού αγώνα μας είναι να βρεθούμε εκ δεξιών του Δεσπότη Χριστού, κατά τη μεγάλη K ρίση. Αυτό είναι αποτυπωμένο κάλλιστα στην υπέροχη υμνωδία της ημέρας. Οι άγιοι υμνογράφοι συνέθεσαν διδακτικότατα τροπάρια, τα οποία προτρέπουν τους πιστούς να συναισθανθούν την επερχόμενη βεβαία και φοβερή Κρίση. Σε ένα από αυτά ψάλλουμε: «Την φοβεράν της κτίσεως, και αρρήτου σου δόξης, ημέραν ενθυμούμενος, φρίττω, Κύριε, όλως και τρέμων φόβω κραυγάζω΄ Επί γης όταν έλθης, κρίναι, Χριστέ, τα σύμπαντα, ο Θεός μετά δόξης, τότε οικτρόν, από πάσης ρύσαί με τιμωρίας, εκ δεξιών σου, Δέσποτα, αξιώσας με στήναι».
Δεν πέρασε καιρός πολύς όπου εορτάσαμε τα Θεοφάνεια, την πρώτη παρουσία του Κυρίου μας επί της γης, ως Σωτήρα και Λυτρωτή. Τώρα, την Κυριακή πού μας έρχεται καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε με πολλή κατάνυξη και προβληματισμό την "μνείαν της Δευτέρας" και φοβεράς και αδεκάστου "του Χριστού Παρουσίας". Είναι δόγμα και προσδοκία της εκκλησίας μας αυτός ο ερχομός και ο δια πυρός έλεγχος της πιστότητας των Ανθρώπων, ενώπιον του Εσφαγμένου Αρνίου. Και όσο και αν καταφέρνουμε να το ξεχνάμε, συνδεμένοι με τον πρόσκαιρο αυτόν κόσμο και απατηλό, η Εκκλησία φροντίζει να μας το υπενθυμίζει καθημερινά , με σχετικούς ύμνους αλλά κυρίως με αυτό το Σύμβολον της Πίστεως. "Πιστεύω και εις έναν Κύριον Ιησούν Χριστόν και πάλιν ερχόμενον κρίναι ζώντας και νεκρούς"!
Όλα αυτά τα μυστήρια της Θείας Οικονομίας, συμπυκνωμένα μέσα στον λειτουργικό χρόνο της Εκκλησίας μας, μας φέρνουν συνεχώς σε μια κατάσταση εγρήγορσης πνευματικής και προσδοκίας χαρμόσυνης, αλλά και δέους και προσοχής. Αυτή η αίσθηση ήταν περισσότερο έντονη στην πρώτη Εκκλησία, στους ανθρώπους πού έζησαν τον Ιησού και μάλιστα Τον είδαν Αναστημένο και περίμεναν καθημερινά την μέρα τους ως την έσχατη ημέρα και την επιστροφή Του μετά δόξης. Και αυτή την αίσθηση και τον πόθο μνημονεύει ο Ιωάννης ο θεολόγος στην Αποκάλυψη:" Ναί! Έρχου Κύριε Ιησού!".Αυτή η αίσθηση και η προσδοκία επιβιώνει σε κάθε Άγιο και όσιο Χριστιανό και είναι η χαρμόσυνη και δικαιωτική προσδοκία όλων όσων ζούν εν Χριστώ και ποθούν την δόξα Του, χωρίς να ξεγελαστούν από τον μάταιο αυτό κόσμο. Το τονίζουμε αυτό, διότι η δευτέρα του Χριστού παρουσία και τα περί εσχάτων λόγια, μάλλον αποτρόπαια και τρομοκρατικά είναι για τους περισσότερους των χριστιανών. Και σε αυτό ευθύνεται μάλλον η προβληματική τους σχέση με τον Χριστό, πού επιδεινώνεται από αφόρητες τύψεις και ενοχές και από το βάρος αμαρτιών , από τις οποίες δεν έχουν καμία πρόθεση να απαλλαγούν, αλλά και από διαστρέβλωση της ορθής πίστης σε θρησκεία φόβου.
Ναι, στην πρώτη Θεοφάνεια είδαμε τον Θεό της αγάπης να γίνεται άνθρωπος και να έρχεται όχι "ίνα κρίνη τον κόσμον" αλλά "ίνα σώση τον κόσμον". Τώρα στην δεύτερη βλέπουμε τον Θεό ως Πυρ Κριτηρίου. Έρχεται ίνα κρίνει αδέκαστα ζώντας και νεκρούς. Να πούμε εδώ ότι και στην πρώτη και στην δεύτερη παρουσία του Χριστού, έχουμε λύτρωση και σωτηρία, αλλά και κρίση ταυτόχρονα. Διότι, ο δεύτερος ερχομός μετά δόξης του Κυρίου, σηματοδοτεί και την τελείωση και δικαίωση των αγίων. Αλλά και ο πρώτος ερχομός του υπήρξε κρίση του κόσμου. Ήλθε ως σημείον αντιλεγόμενον και όταν θυσιάστηκε θεληματικά "ο άρχων του κόσμου εκβέβληται έξω". Η ειδοποιός διαφορά είναι πώς τότε ήλθε εν ταπεινώσει και χωρίς εκβιασμούς και αφανώς. Τώρα όμως έρχεται εν δόξη και φανερά και θα γίνει γνωστός σε όλους και σε όλα στην οικουμένη. Και δεν θα υπάρξει πλέον τροπή και ευκαιρία, αλλά όλοι θα δοκιμαστούμε ενώπιον Του αδέκαστα. Πλην όμως Εκείνος ονομάζει τον εαυτό Του, Υιόν Ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι θα έρθει μεν με δικαιοσύνη, αλλά όχι και χωρίς ευσπλαχνία για τον άνθρωπο. Διότι η όποια καταδίκη μας και απομάκρυνση από Αυτόν, οφείλεται πάντα στην στρεβλή εικόνα την οποία έχουμε για τον Θεό και την ραθυμία μιας ψυχής ανίκανης να αντέξει την Αγάπη Του.Και είναι Εκείνος ανεύθυνος της καταδίκης μας.
Η παραβολή πού σχετίζεται με την φοβερά μνεία της Δευτέρας Παρουσίας και πού θα ακούσουμε την Κυριακή, είναι αυτή του Ποιμένα Βασιλιά, πού διαχωρίζει μεταξύ προβάτων και εριφίων. Κριτήριο είναι η αγάπη και η στάση του καθενός μας απέναντι στους ελαχίστους αδελφούς του Χριστού. Η πείνα, η δίψα, η γυμνητεία, η ασθένεια,η ξενιτεία, η αιχμαλωσία, όλος ο ανθρώπινος πόνος και η στάση μας απέναντι σε όσους υποφέρουν έναν τέτοιο πόνο είναι το κριτήριο μας στο δικαστήριο του Θεού. Ουσιαστικά, το κριτήριο δεν είναι αυτή η αγάπη ως αφηρημένη έννοια ή ως πράξη δυναμική, αλλά Αυτός ο ίδιος ο Κύριος είναι το Κριτήριο και η στάση μας απέναντι του, ως ετοίμων ή ανετοίμων στην ψυχή και τα έργα. Δύο άλλες όμοιες παραβολές, αυτή των δέκα παρθένων και του μη έχοντος ένδυμα δούλου, ερμηνεύουν αυτήν την πραγματικότητα. Έχουμε φώς; Έχουμε κατάλληλο ένδυμα γάμου; Είναι στολισμένη η ψυχή μας με την πίστη και την προσδοκία του Νυμφίου και πάνω απ όλα την μονότροπη αγάπη για Αυτόν; Θεραπεύουμε την ψυχή μας την πεινώσα και διψώσα και γυμνή και ασθενούσα και ξένη του Θεού και φυλακισμένη στα πάθη της με την άσκηση της αγάπης και της λαχτάρας και του πόθου ένωσης με τον μοναδικό Νυμφίο της; Ιδού το πρωτεύον κριτήριο: Ο Νυμφίος και η αγάπη για Αυτόν. Και ανακλαστικά η αγάπη για τους ελαχίστους, με τους οποίους Εκείνος ταυτίζεται εν τη πράξει! Γιατί η μόνη ειλικρινής και ανιοδιοτελής αγάπη είναι εκείνη η οποία ασκείται από τον άνθρωπο τον "γεμάτο" με Θεό.
Εμείς οι χριστιανοί δεν έχουμε παρά να ζούμε εν με εγρήγορση και να προγευόμαστε την δόξα εκείνης της ημέρας μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας. Στην λειτουργική μας ζωή, κάνουμε ήδη μνεία της Δευτέρας του Χριστού παρουσίας, ως παρούσης και παρελθούσης καταστάσεως, αφού μεταφερόμαστε με συγκαταβατικό τρόπο στον χρόνο της βασιλείας Του. Έχουμε το προνόμιο να ζούμε, έστω για λίγο, ως ήδη καταταχθέντες εκ δεξιών Του και να εντρυφούμε στο Δένδρον της Ζωής. Αυτή η αλήθεια όμως είναι Κρίση για μας! Ας μην προδώσουμε την κλήση και την σφραγίδα μας εν ημέρα Κρίσεως. Νομίζω , ο αγώνας του Χριστιανού είναι να μην φανεί ψεύτης εκείνη την φοβερά ώρα. Είναι να μην αισθανθεί αυτή την οδύνη της ψέματος, έναντι στην Αλήθεια του Θεού. Να καλλιεργήσει φιλότιμο όσο είναι εν ζωή να μην προδώσει μια τέτοια κλήση. Η καλλιέργεια μιας πνευματικής κατά Χριστόν ζωής, πού θα έχει ως κέντρο τον αστείρευτο και ανόθευτο έρωτα για τον Κύριο Ιησού είναι το εισιτήριο για την άλλη ζωή. Η άσκηση, η δικαιοσύνη, ο αγιασμός, η βασιλεία Του εντός μας. Όλα αυτά γεννούν την ευσπλαχνία και την αγάπη. Μας ποιούν τους ιδίους αγάπη για τον ελάχιστο. Η ζωή μας μέσα στο μυστήριο του Χριστού, του Θεού μας. Ας καλλιεργήσουμε αυτό το μονόδρομο και ωραίο άθλημα!
Κοντάκιον
Ἦχος α’.
Ὅταν ἔλθης ὁ Θεός, ἐπὶ γῆς μετὰ δόξης, καὶ τρέμωσι τὰ σύμπαντα· ποταμὸς δὲ τοῦ πυρὸς πρὸ τοῦ Βήματος ἕλκῃ, καὶ βίβλοι ἀνοίγωνται, καὶ τὰ κρυπτὰ δημοσιεύωνται· τότε ῥῦσαί με, ἐκ τοῦ πυρὸς τοῦ ἀσβέστου, καὶ ἀξίωσον, ἐκ δεξιῶν σου με στῆναι, Κριτὰ δικαιότατε.
«῞Οταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, Καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. Τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ ἤλθομεν πρός σε; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐρεῖ αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. ἐπείνασα γάρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; Τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. Καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον». (Ματθ. κε' 31-46)
Η τρίτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στο πιο φοβερό γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, στη μέλλουσα Κρίση, ως απαραίτητος προβληματισμός των πιστών αυτή την αγωνιστική αυτή περίοδο.
Η μέλλουσα Κρίση είναι θεμελιώδης πίστη της χριστιανικής διδασκαλίας, η οποία θα επισυμβεί στο τέλος αυτού του πρόσκαιρου κόσμου και περιγράφεται σαφέστατα στο ευαγγέλιο του Ματθαίου (25,31-46). Ο Κύριος, λίγο πριν το πάθος Του, ομιλώντας για τα έσχατα και μετά τις παραστατικές παραβολές των δέκα παρθένων και των ταλάντων είπε πως, όταν έρθει ο Ίδιος στη Δεύτερη και φοβερή παρουσία Του «εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ' αυτού, τότε καθίσει επί θρόνου δόξης αυτού, και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη, και αφοριεί αυτούς απ' αλλήλων ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των εριφίων, και στήσει τα μεν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τα δε ερίφια εξ ευωνύμων. Τότε ερεί ο βασιλεύς τοις εκ δεξιών αυτού΄ δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου. Επείνασα γαρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επεσκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλαθατε προς με. Τότε αποκριθήσονται αυτώ οι δίκαιοι λέγοντες΄ Κύριε πότε σε είδομεν πεινόντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; Πότε σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, ή γυμνόν και περιεβάλομεν; Πότε σε είδομεν ασθενή ή εν φυλακή, και ήλθομεν προς σε; Και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς΄ αμήν λέγω υμίν , εφ' όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε. Τότε ερεί και τοις εξ' ευωνύμων΄ πορεύεσθε απ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού… εφ' όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, ουδέ εμοί εποιήσατε. Και απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον, οι δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον» (Ματθ.25,31-46).
Η μέλλουσα κρίση είναι αναπόφευκτη και απορρέει από την απόλυτη δικαιοσύνη του Θεού. Την παρέλευση αυτού του φθαρτού και τραυματισμένου από την αμαρτία κόσμου θα επισφραγίσει η μεγάλη και αδέκαστη κρίση του Χριστού, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την είσοδο στη νέα πραγματικότητα της βασιλείας του Θεού. Οι άνθρωποι, ως ελεύθερα όντα, πρέπει να τοποθετηθούν στη βασιλεία του Χριστού ανάλογα με τη δική τους επιλογή σε αυτή τη ζωή. Ύψιστο κριτήριο της κρίσεως θα είναι η στάση και συμπεριφορά τους απέναντι στους συνανθρώπους τους. Η θετική ή η αρνητική στάση τους θα κρίνει τελικά αν θα είναι κληρονόμοι της βασιλείας του Θεού, ή θα είναι προορισμένοι να ριχτούν στην αιώνια κόλαση, όπου «εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων» (Ματθ.24,51).
Η ενθύμηση της φοβερής μελλούσης Κρίσεως στην αρχή του Τριωδίου είναι απαραίτητη, διότι απώτερος σκοπός του όλου πνευματικού αγώνα μας είναι να βρεθούμε εκ δεξιών του Δεσπότη Χριστού, κατά τη μεγάλη K ρίση. Αυτό είναι αποτυπωμένο κάλλιστα στην υπέροχη υμνωδία της ημέρας. Οι άγιοι υμνογράφοι συνέθεσαν διδακτικότατα τροπάρια, τα οποία προτρέπουν τους πιστούς να συναισθανθούν την επερχόμενη βεβαία και φοβερή Κρίση. Σε ένα από αυτά ψάλλουμε: «Την φοβεράν της κτίσεως, και αρρήτου σου δόξης, ημέραν ενθυμούμενος, φρίττω, Κύριε, όλως και τρέμων φόβω κραυγάζω΄ Επί γης όταν έλθης, κρίναι, Χριστέ, τα σύμπαντα, ο Θεός μετά δόξης, τότε οικτρόν, από πάσης ρύσαί με τιμωρίας, εκ δεξιών σου, Δέσποτα, αξιώσας με στήναι».
Δεν πέρασε καιρός πολύς όπου εορτάσαμε τα Θεοφάνεια, την πρώτη παρουσία του Κυρίου μας επί της γης, ως Σωτήρα και Λυτρωτή. Τώρα, την Κυριακή πού μας έρχεται καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε με πολλή κατάνυξη και προβληματισμό την "μνείαν της Δευτέρας" και φοβεράς και αδεκάστου "του Χριστού Παρουσίας". Είναι δόγμα και προσδοκία της εκκλησίας μας αυτός ο ερχομός και ο δια πυρός έλεγχος της πιστότητας των Ανθρώπων, ενώπιον του Εσφαγμένου Αρνίου. Και όσο και αν καταφέρνουμε να το ξεχνάμε, συνδεμένοι με τον πρόσκαιρο αυτόν κόσμο και απατηλό, η Εκκλησία φροντίζει να μας το υπενθυμίζει καθημερινά , με σχετικούς ύμνους αλλά κυρίως με αυτό το Σύμβολον της Πίστεως. "Πιστεύω και εις έναν Κύριον Ιησούν Χριστόν και πάλιν ερχόμενον κρίναι ζώντας και νεκρούς"!
Όλα αυτά τα μυστήρια της Θείας Οικονομίας, συμπυκνωμένα μέσα στον λειτουργικό χρόνο της Εκκλησίας μας, μας φέρνουν συνεχώς σε μια κατάσταση εγρήγορσης πνευματικής και προσδοκίας χαρμόσυνης, αλλά και δέους και προσοχής. Αυτή η αίσθηση ήταν περισσότερο έντονη στην πρώτη Εκκλησία, στους ανθρώπους πού έζησαν τον Ιησού και μάλιστα Τον είδαν Αναστημένο και περίμεναν καθημερινά την μέρα τους ως την έσχατη ημέρα και την επιστροφή Του μετά δόξης. Και αυτή την αίσθηση και τον πόθο μνημονεύει ο Ιωάννης ο θεολόγος στην Αποκάλυψη:" Ναί! Έρχου Κύριε Ιησού!".Αυτή η αίσθηση και η προσδοκία επιβιώνει σε κάθε Άγιο και όσιο Χριστιανό και είναι η χαρμόσυνη και δικαιωτική προσδοκία όλων όσων ζούν εν Χριστώ και ποθούν την δόξα Του, χωρίς να ξεγελαστούν από τον μάταιο αυτό κόσμο. Το τονίζουμε αυτό, διότι η δευτέρα του Χριστού παρουσία και τα περί εσχάτων λόγια, μάλλον αποτρόπαια και τρομοκρατικά είναι για τους περισσότερους των χριστιανών. Και σε αυτό ευθύνεται μάλλον η προβληματική τους σχέση με τον Χριστό, πού επιδεινώνεται από αφόρητες τύψεις και ενοχές και από το βάρος αμαρτιών , από τις οποίες δεν έχουν καμία πρόθεση να απαλλαγούν, αλλά και από διαστρέβλωση της ορθής πίστης σε θρησκεία φόβου.
Ναι, στην πρώτη Θεοφάνεια είδαμε τον Θεό της αγάπης να γίνεται άνθρωπος και να έρχεται όχι "ίνα κρίνη τον κόσμον" αλλά "ίνα σώση τον κόσμον". Τώρα στην δεύτερη βλέπουμε τον Θεό ως Πυρ Κριτηρίου. Έρχεται ίνα κρίνει αδέκαστα ζώντας και νεκρούς. Να πούμε εδώ ότι και στην πρώτη και στην δεύτερη παρουσία του Χριστού, έχουμε λύτρωση και σωτηρία, αλλά και κρίση ταυτόχρονα. Διότι, ο δεύτερος ερχομός μετά δόξης του Κυρίου, σηματοδοτεί και την τελείωση και δικαίωση των αγίων. Αλλά και ο πρώτος ερχομός του υπήρξε κρίση του κόσμου. Ήλθε ως σημείον αντιλεγόμενον και όταν θυσιάστηκε θεληματικά "ο άρχων του κόσμου εκβέβληται έξω". Η ειδοποιός διαφορά είναι πώς τότε ήλθε εν ταπεινώσει και χωρίς εκβιασμούς και αφανώς. Τώρα όμως έρχεται εν δόξη και φανερά και θα γίνει γνωστός σε όλους και σε όλα στην οικουμένη. Και δεν θα υπάρξει πλέον τροπή και ευκαιρία, αλλά όλοι θα δοκιμαστούμε ενώπιον Του αδέκαστα. Πλην όμως Εκείνος ονομάζει τον εαυτό Του, Υιόν Ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι θα έρθει μεν με δικαιοσύνη, αλλά όχι και χωρίς ευσπλαχνία για τον άνθρωπο. Διότι η όποια καταδίκη μας και απομάκρυνση από Αυτόν, οφείλεται πάντα στην στρεβλή εικόνα την οποία έχουμε για τον Θεό και την ραθυμία μιας ψυχής ανίκανης να αντέξει την Αγάπη Του.Και είναι Εκείνος ανεύθυνος της καταδίκης μας.
Η παραβολή πού σχετίζεται με την φοβερά μνεία της Δευτέρας Παρουσίας και πού θα ακούσουμε την Κυριακή, είναι αυτή του Ποιμένα Βασιλιά, πού διαχωρίζει μεταξύ προβάτων και εριφίων. Κριτήριο είναι η αγάπη και η στάση του καθενός μας απέναντι στους ελαχίστους αδελφούς του Χριστού. Η πείνα, η δίψα, η γυμνητεία, η ασθένεια,η ξενιτεία, η αιχμαλωσία, όλος ο ανθρώπινος πόνος και η στάση μας απέναντι σε όσους υποφέρουν έναν τέτοιο πόνο είναι το κριτήριο μας στο δικαστήριο του Θεού. Ουσιαστικά, το κριτήριο δεν είναι αυτή η αγάπη ως αφηρημένη έννοια ή ως πράξη δυναμική, αλλά Αυτός ο ίδιος ο Κύριος είναι το Κριτήριο και η στάση μας απέναντι του, ως ετοίμων ή ανετοίμων στην ψυχή και τα έργα. Δύο άλλες όμοιες παραβολές, αυτή των δέκα παρθένων και του μη έχοντος ένδυμα δούλου, ερμηνεύουν αυτήν την πραγματικότητα. Έχουμε φώς; Έχουμε κατάλληλο ένδυμα γάμου; Είναι στολισμένη η ψυχή μας με την πίστη και την προσδοκία του Νυμφίου και πάνω απ όλα την μονότροπη αγάπη για Αυτόν; Θεραπεύουμε την ψυχή μας την πεινώσα και διψώσα και γυμνή και ασθενούσα και ξένη του Θεού και φυλακισμένη στα πάθη της με την άσκηση της αγάπης και της λαχτάρας και του πόθου ένωσης με τον μοναδικό Νυμφίο της; Ιδού το πρωτεύον κριτήριο: Ο Νυμφίος και η αγάπη για Αυτόν. Και ανακλαστικά η αγάπη για τους ελαχίστους, με τους οποίους Εκείνος ταυτίζεται εν τη πράξει! Γιατί η μόνη ειλικρινής και ανιοδιοτελής αγάπη είναι εκείνη η οποία ασκείται από τον άνθρωπο τον "γεμάτο" με Θεό.
Εμείς οι χριστιανοί δεν έχουμε παρά να ζούμε εν με εγρήγορση και να προγευόμαστε την δόξα εκείνης της ημέρας μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας. Στην λειτουργική μας ζωή, κάνουμε ήδη μνεία της Δευτέρας του Χριστού παρουσίας, ως παρούσης και παρελθούσης καταστάσεως, αφού μεταφερόμαστε με συγκαταβατικό τρόπο στον χρόνο της βασιλείας Του. Έχουμε το προνόμιο να ζούμε, έστω για λίγο, ως ήδη καταταχθέντες εκ δεξιών Του και να εντρυφούμε στο Δένδρον της Ζωής. Αυτή η αλήθεια όμως είναι Κρίση για μας! Ας μην προδώσουμε την κλήση και την σφραγίδα μας εν ημέρα Κρίσεως. Νομίζω , ο αγώνας του Χριστιανού είναι να μην φανεί ψεύτης εκείνη την φοβερά ώρα. Είναι να μην αισθανθεί αυτή την οδύνη της ψέματος, έναντι στην Αλήθεια του Θεού. Να καλλιεργήσει φιλότιμο όσο είναι εν ζωή να μην προδώσει μια τέτοια κλήση. Η καλλιέργεια μιας πνευματικής κατά Χριστόν ζωής, πού θα έχει ως κέντρο τον αστείρευτο και ανόθευτο έρωτα για τον Κύριο Ιησού είναι το εισιτήριο για την άλλη ζωή. Η άσκηση, η δικαιοσύνη, ο αγιασμός, η βασιλεία Του εντός μας. Όλα αυτά γεννούν την ευσπλαχνία και την αγάπη. Μας ποιούν τους ιδίους αγάπη για τον ελάχιστο. Η ζωή μας μέσα στο μυστήριο του Χριστού, του Θεού μας. Ας καλλιεργήσουμε αυτό το μονόδρομο και ωραίο άθλημα!
Κοντάκιον
Ἦχος α’.
Ὅταν ἔλθης ὁ Θεός, ἐπὶ γῆς μετὰ δόξης, καὶ τρέμωσι τὰ σύμπαντα· ποταμὸς δὲ τοῦ πυρὸς πρὸ τοῦ Βήματος ἕλκῃ, καὶ βίβλοι ἀνοίγωνται, καὶ τὰ κρυπτὰ δημοσιεύωνται· τότε ῥῦσαί με, ἐκ τοῦ πυρὸς τοῦ ἀσβέστου, καὶ ἀξίωσον, ἐκ δεξιῶν σου με στῆναι, Κριτὰ δικαιότατε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου