Δίκαιος Προπάτωρ Νώε. Ημέρα Μνήμης: Κυριακή των Προπατόρων.
Μνήμη τοῦ δικαίου Νῶε, υἱοῦ Λάμεχ.
Ἀδὰμ βροτοῖς ὄλεθρον ἐκ ξύλου φέρει·
Διὰ ξύλου δὲ Νῶε πᾶν σῴζει γένος.
Η καταγωγή του Νώε και ο βίος του αναφέρονται στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, τη Γένεση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Νώε θα πρέπει να έζησε περίπου το 3938-2988 π.Χ. Ήταν γιος του Λάμεχ και εγγονός του Μαθουσάλα (Γένεση 5,28-29), ο ένατος κατά σειρά απόγονος του Αδάμ. Είχε τρεις γιους, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ, τους οποίους απέκτησε σε ηλικία 500 ετών (Γένεση 5,32 και 6,10).
Ήταν δίκαιος, τέλειος και ευσεβής (6,9 και 7,1). Στην Καινή Διαθήκη γίνεται αναφορά για την πίστη του (Εβρ. 11,7). Αναφέρεται επίσης ως "κήρυκας της δικαιοσύνης" (Β' Πέτρ. 2,5), ενώ γίνεται αναφορά και για την μακροθυμία του Θεού στις μέρες του Νώε (Α' Πέτρ. 3,20). Στο βιβλίο του Ιεζεκιήλ αναφέρεται ως ένας από τους τρεις δίκαιους μαζί με το Δανιήλ και τον Ιώβ (14,14).
Τα χρόνια από τη δημιουργία των πρωτοπλάστων περνούσαν, οι απόγονοι τους πλήθαιναν και μαζί τους πλήθαινε και η αμαρτία. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης είχαν παρεκτραπεί και διαφθαρεί ενώπιον του Θεού και η γη ήταν γεμάτη από αδικίες, από την κακία και την ασέβεια των ανθρώπων. Οι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτε άλλο από βδελυρές πράξεις και εγκλήματα. Ο Θεός πολλές φορές τους λυπήθηκε και θέλησε να τους διορθώσει, μα πάντοτε αυτοί ήταν οι ίδιοι.
Ο Θεός όταν είδε τη γη πως είχε διαφθαρεί, αποφάσισε να τους καταστρέψει όλους και ν' αφήσει μόνον έναν, πού ήταν καλός, για να ξαναγίνει από αυτόν καινούργια γενιά ανθρώπων (Γένεση 6,1-8). Αυτός ήταν ο Νώε.
Ο Θεός παράγγειλε στον καλό Νώε να ετοιμάσει ένα μεγάλο κιβώτιο σαν πλοίο, μια κιβωτό, και μέσα εκεί να μπει αυτός με όλη του την οικογένεια. Του είπε ακόμη να παραλάβει μαζί του κι από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης.
«Είπε τότε ο Κύριος ο Θεός προ το Νώε "Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων, γιατί γέμισε η γη από τα εγκλήματά τους... Εσύ όμως να κατασκευάσεις μια κιβωτό..., θα τη χωρίσεις σε δωμάτια και άλειψέ την από μέσα και απ' έξω με πίσσα. Εγώ θα φέρω κατακλυσμό νερών ώστε όλοι οι άνθρωποι και τα ζώα να πεθάνουν. Εσύ όμως για την αρετή σου θα σωθείς. Μ' εσένα θα συνάψω τη διαθήκη μου. Θα πάρεις μαζί σου τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου και τις γυναίκες των παιδιών σου. Θα πάρεις μαζί σου και από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης. Θα πάρεις τροφές για σας και για τα ζώα για όλο το διάστημα που θα κρατήσει ο κατακλυσμός. Σε όλη τη γη μόνο εσένα βρήκα πιστό και ενάρετο ενώπιόν μου. Σε επτά ημέρες θα εξαπολύσω κατακλυσμό για σαράντα μερόνυχτα» (Γένεση 6,11-7,5).
Ο Νώε με μεγάλη προθυμία και υπακοή άρχισε αμέσως να κατασκευάζει την κιβωτό. Κι ενώ αυτός συμμορφωνόταν με την εντολή του Θεού, οι άλλοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μένουν αμετανόητοι και να κάνουν κακές και βδελυρές πράξεις. Τέλος, ο Νώε μπήκε στην κιβωτό, παίρνοντας μαζί και τροφές για όλα τα πλάσματα, πού είχε μέσα.
Ο κατακλυσμός άρχισε όταν ο Νώε ήταν 600 ετών (Γένεση 7,6) και συνεχίστηκε για 40 ημέρες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο κατακλυσμός θα πρέπει να έγινε περίπου το 3338 π.Χ. Ο Θεός άνοιξε τους καταρράκτες του ουρανού κι άρχισε να βρέχει βροχή ραγδαία. Σαράντα μερόνυχτα έβρεχε αδιάκοπα. Το νερό σηκώθηκε πάνω στη γη κι έπνιξε ανθρώπους και ζώα και σκέπασε ως και τα ψηλότερα βουνά. Η κιβωτός όμως κολυμπούσε στην επιφάνεια, φέρνοντας τον καλό Νώε με την οικογένεια του.
Τα νερά κρατούνταν στη γη για 150 ημέρες (Γένεση 7,24) και μετά από ακόμα 150 ημέρες όταν σταμάτησε ο κατακλυσμός, η κιβωτός στάθηκε πάνω στην κορυφή του ψηλού βουνού Αραράτ, στην Αρμενία. Ύστερα από 120 ημέρες ο Νώε θέλησε να βεβαιωθεί αν μαζεύτηκαν πια τα νερά και αν μπορούσε να βγει, γι' αυτό άφησε ελεύθερο έναν κόρακα. Ο κόρακας δεν ξαναγύρισε. Έπειτα από λίγες ημέρες άφησε ένα περιστέρι το οποίο επειδή δεν μπορούσε να καθίσει ξαναγύρισε πίσω. Μετά από εφτά ημέρες το ξαναέστειλε κι αυτό γύρισε κατά το βράδυ κρατώντας ένα φύλλο από ελιά (Γένεση 8,6-12).
Τότε ο Νώε κατάλαβε πώς τα νερά είχαν αποτραβηχτεί ολωσδιόλου και τα δέντρα είχαν ξεσκεπαστεί. Μετά την παραμονή ενός έτους στην κιβωτό ο Νώε άνοιξε την κιβωτό και βγήκε με την οικογένεια του και όλα τα πλάσματα πού είχε μαζί του. Αμέσως έκαμε θυσία στο Θεό, ευχαριστώντας τον για τη σωτηρία του (Γένεση 8,4-19).
Ο Θεός ευχαριστήθηκε από τη θυσία του και υποσχέθηκε πως εξ' αιτίας του δε θα ξανάφερνε κατακλυσμό στη γη (Γένεση 8,20-22). Ως σημείο της υπόσχεσης αυτής έστειλε το ουράνιο τόξο (Γένεση 9,13). Ο Θεός ευλόγησε το Νώε και τους γιους του λέγοντάς: "αυξάνεστε και πληθύνεσθε και γεμίσατε τη γη" (Γένεση 9,1).
Εκτός από την ιστορία με τον κατακλυσμό, ο Νώε αναφέρεται και ως ο πρώτος αγρότης και πρώτος καλλιεργητής της αμπέλου (Γένεση 9,20). Από τις αρνητικές στιγμές της ζωής του Νώε ήταν ότι μια μέρα μεθυσμένος αφού ήπιε το κρασί της, αποκοιμήθηκε γυμνός μέσα στη σκηνή του (Γένεση 9,20-21). Ο Χαμ τον είδε γυμνό και τον εξέθεσε αναφέροντας το περιστατικό στα αδέρφια του, οι οποίοι χωρίς να τον δουν σκέπασαν τη γύμνια του πατέρα τους. Εκείνη τη στιγμή ο Νώε ξύπνησε και καταράστηκε τον γιο του Χαμ, τον Χαναάν, με αιώνια δουλεία, ενώ έδωσε την ευλογία του στους Σημ και Ιάφεθ (Γένεση 9,20-27).
Ο Νώε έζησε 350 χρόνια μετά τον κατακλυσμό και πέθανε σε ηλικία 950 ετών (Γένεση 9,28-29). Από τους τρεις γιους του Νώε, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ κατάγονται σύμφωνα ε τη Βίβλο όλοι οι σημερινοί λαοί της Γης. Από τον Σημ κατάγονται οι Σημίτες (Άραβες, Εβραίοι, κλπ.), από τον Ιάφεθ οι Ινδοευρωπαίοι (Άριοι) και από τον Χαμ οι μαύροι κάτοικοι της Αφρικής.
Στην Καινή Διαθήκη, και στην προς Εβραίους επιστολή, αναφέρεται μεταξύ των ηρώων της πίστεως (προς Εβραίους 11,7). Ο Νώε εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ως ο «Νώε ο δίκαιος» και η μνήμη του τιμάται την Κυριακή των Προπατόρων (προ της Χριστού Γεννήσεως), αφού ως πρόγονος όλων των ανθρώπων μετά τον κατακλυσμό ήταν και προπάτορας του Ιησού Χριστού.
ΟΙ ΓΙΟΙ ΤΟΥ ΝΩΕ
ΣΗΜ
Ο Σημ ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Την περίοδο του κατακλυσμού ήταν 98 ετών (Γένεση 11,10), χωρίς παιδιά. Μετά τον κατακλυσμό πήρε την ευλογία του Θεού μαζί με τον πατέρα του, τα αδέρφια του, τις νύφες του και τη γυναίκα του (Γένεση 9,1).
Δυο χρόνια μετά τον κατακλυσμό, όταν ο Σημ ήταν 100 ετών απέκτησε τον Αρφαξάδ. Μετά τη γέννηση του Αρφαξάδ απέκτησε κι άλλους γιούς και κόρες.
Οι άλλοι γιοί του Σημ ήταν ο Ελάμ (Αϊλάμ), γενάρχης των Ελαμιτών, ο Ασσούρ, γενάρχης των Ασσυρίων, ο Λουδ και ο Αράμ, γενάρχης των Αραμαίων.
Οι απόγονοι του Σημ είναι οι Σημίτες και η χώρα που τους δόθηκε αναφέρεται στο Γένεση 10,21-31. Στους Σημίτες ανήκουν οι λαοί όπως οι Εβραίοι, οι Ελαμίτες, οι Αραμαίοι, οι Ασσύριοι, οι Άραβες, οι Πέρσες, κ.α. Οι σχολιαστές της Βίβλου έδωσαν το όνομα "σημιτική" στη γλώσσα που μιλούσαν οι απόγονοι του Σημ.
Με τη βοήθεια του αδερφού του Ιάφεθ, σκέπασε τη γύμνια του πατέρα του όταν αυτός μέθυσε, και πήρε την ευλογία του για την πράξη του (Γένεση 9,25-27). Ο Σημ κατοίκησε ανατολικά της Παλαιστίνης.
Ο Σημ πέθανε σε ηλικία 600 ετών. Το όνομά του αναφέρεται στη γενεαλογική γραμμή από το Νώε ως τον Αβραάμ (Α' Παραλειπομένων 1,4) και στο γενεαλογικό πίνακα του Ιησού Χριστού (Λουκάς 3,36). Ο Σημ εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων).
ΧΑΜ
Ο Χαμ ήταν ο δεύτερος από τους τρεις γιους του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Όπως και τα αδέρφια του, μπήκε κι αυτός μαζί με τη γυναίκα του στην κιβωτό (Γένεση 7,13), και ήταν ένα από τα οκτώ άτομα που σώθηκαν από τον κατακλυσμό (Γένεση 7,13). Μετά τον κατακλυσμό, όταν ο Νώε μεθυσμένος γυμνώθηκε, ο Χαμ είδε τη γύμνια του πατέρα του, γι αυτό και προκάλεσε την κατάρα του Νώε, λέγοντας ότι ο γιος του Χαναάν θα γινόταν χειρότερος και από τους δούλους των αδερφών του" (Γένεση 9,20-27). Γι' αυτό το λόγο ο Χαμ δεν συμπεριλαμβάνεται στην Κυριακή των Προπατόρων.
Ο Χαμ απέκτησε τέσσερις γιους, τους Χους, Φουθ (Φουτ), Μιρσαΐμ και Χαναάν, οι οποίοι έγιναν γενάρχες των αντίστοιχων λαών (Γένεση 10,6). Απόγονοί του ήταν οι Χαναναίοι, οι Φιλισταίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Αιθίοπες και οι κάτοικοι της Αφρικής (Γένεση 10,6-20).
ΙΑΦΕΘ
Ο Ιάφεθ ήταν ο τρίτος από τους τρεις γιους του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Μαζί με τη γυναίκα του μπήκαν στην κιβωτό του πατέρα του Νώε και ήταν ένα από τα οκτώ άτομα που σώθηκαν από τον κατακλυσμό (Γένεση 7,7), κατόπιν εντολής του Θεού.
Απέκτησε επτά γιους, τους Γαμέρ (Γόμερ), Μαγώγ, Μαδί (Μαδάϊ), Ιωύαν (Ιαυάν), Ελισά, Θόβελ (Τουβάλ), Μοσόχ (Μεσέχ) και Θειράς (Γένεση 10,2). Οι απόγονοί του μοιράστηκαν τις περιοχές των εθνών (Γένεση 10,5) δηλαδή τα παράλια της Μεσογείου. Ο Ιάφεθ φέρεται ως προπάτορας των ινδοευρωπαϊκών φυλών της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Όταν ο πατέρας του ο Νώε γυμνώθηκε μετά από πολύ κρασί που ήπιε, ο Ιάφεθ μαζί με τον αδερφό του Σημ τον σκέπασαν χωρίς να τον δουν. Για το λόγο αυτό ο Νώε ευλόγησε τον Ιάφεθ και τον Σημ (Γένεση 9,21-27), ενώ τον Χαμ που είδε τη γύμνια του τον καταράστηκε.
Το όνομά του αναφέρεται στη γενεαλογική γραμμή από το Νώε ως τον Αβραάμ (Α' Παραλειπομένων 1,4). Ο Ιάφεθ εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων).
Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
Τα χρόνια από τη δημιουργία των πρωτοπλάστων περνούσαν, οι απόγονοι τους πλήθαιναν και μαζί τους πλήθαινε και η αμαρτία. Οι άνθρωποι του Θεού, που κατάγονταν από τη γενιά του Σηθ, έβλεπαν τις κόρες των διεφθαρμένων ανθρώπων, από τη γενιά του Κάϊν, ότι ήταν όμορφες και τις πήραν για γυναίκες τους.
Ο Θεός είδε τη σαρκικότητα των ανθρώπων και αποφάσισε να περιορίσει τη ζωής των ανθρώπων σε 120 χρόνια. Από την ένωση των ανθρώπων του Θεού με τις διεφθαρμένες κόρες των ανθρώπων, κατάγονται και οι γίγαντες. Αυτοί έζησαν την πανάρχαια εποχή και ήταν άνθρωποι ονομαστοί. Αλλά, όμως, ήταν κι αυτοί βουτηγμένοι στην αμαρτία και στην διαφθορά.
Όλη η ανθρωπότητα την εποχή εκείνη είχε παρεκτραπεί και διαφθαρεί ενώπιον του Θεού. Οι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτε άλλο από βδελυρές πράξεις και εγκλήματα, και η γη είχε γεμίσει από τις αδικίες, από την κακία και την ασέβεια των ανθρώπων. Ο Θεός πολλές φορές τους λυπήθηκε και θέλησε να τους διορθώσει, μα πάντοτε αυτοί ήταν οι ίδιοι.
Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ
Ο Θεός όταν είδε τη γη πως είχε διαφθαρεί, αποφάσισε να τους καταστρέψει όλους και ν' αφήσει μόνον έναν, πού ήταν καλός, για να ξαναγίνει από αυτόν καινούργια γενιά ανθρώπων. Αυτός ήταν ο Νώε.
Ο Θεός παράγγειλε στον καλό Νώε να ετοιμάσει ένα μεγάλο κιβώτιο σαν πλοίο, μια κιβωτό, και μέσα εκεί να μπει αυτός με όλη του την οικογένεια. Του είπε ακόμη να παραλάβει μαζί του κι από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης.
«Είπε τότε ο Κύριος ο Θεός προ το Νώε "Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων, γιατί γέμισε η γη από τα εγκλήματά τους... Εσύ όμως να κατασκευάσεις μια κιβωτό..., θα τη χωρίσεις σε δωμάτια και άλειψέ την από μέσα και απ' έξω με πίσσα. Εγώ θα φέρω κατακλυσμό νερών ώστε όλοι οι άνθρωποι και τα ζώα να πεθάνουν. Εσύ όμως για την αρετή σου θα σωθείς. Μ' εσένα θα συνάψω τη διαθήκη μου. Θα πάρεις μαζί σου τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου και τις γυναίκες των παιδιών σου. Θα πάρεις μαζί σου και από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης. Θα πάρεις τροφές για σας και για τα ζώα για όλο το διάστημα που θα κρατήσει ο κατακλυσμός. Σε όλη τη γη μόνο εσένα βρήκα πιστό και ενάρετο ενώπιόν μου. Σε επτά ημέρες θα εξαπολύσω κατακλυσμό για σαράντα μερόνυχτα» (Γέν. 6,11-7,5).
Ο Νώε με μεγάλη προθυμία και υπακοή άρχισε αμέσως να κατασκευάζει την κιβωτό. Κι ενώ αυτός συμμορφωνόταν με την εντολή του Θεού, οι άλλοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μένουν αμετανόητοι και να κάνουν κακές και βδελυρές πράξεις. Τέλος, ο Νώε μπήκε στην κιβωτό, παίρνοντας μαζί και τροφές για όλα τα πλάσματα, πού είχε μέσα.
Ο κατακλυσμός άρχισε όταν ο Νώε ήταν 600 ετών και συνεχίστηκε για 40 ημέρες. Ο Θεός άνοιξε τους καταρράκτες του ουρανού κι άρχισε να βρέχει βροχή ραγδαία. Σαράντα μερόνυχτα έβρεχε αδιάκοπα. Το νερό σηκώθηκε πάνω στη γη κι έπνιξε ανθρώπους και ζώα και σκέπασε ως και τα ψηλότερα βουνά. Η κιβωτός όμως κολυμπούσε στην επιφάνεια, φέρνοντας τον καλό Νώε με την οικογένεια του.
Τα νερά κρατούνταν στη γη για 150 ημέρες (Γέν. 7,24) και μετά από ακόμα 150 ημέρες όταν σταμάτησε ο κατακλυσμός, η κιβωτός στάθηκε πάνω στην κορυφή του ψηλού βουνού Αραράτ, στην Αρμενία. Ύστερα από 120 ημέρες ο Νώε θέλησε να βεβαιωθεί αν μαζεύτηκαν πια τα νερά και αν μπορούσε να βγει, γι' αυτό άφησε ελεύθερο έναν κόρακα. Ο κόρακας δεν ξαναγύρισε. Έπειτα από λίγες ημέρες άφησε ένα περιστέρι το οποίο επειδή δεν μπορούσε να καθίσει ξαναγύρισε πίσω. Μετά από εφτά ημέρες το ξαναέστειλε κι αυτό γύρισε κατά το βράδυ κρατώντας ένα φύλλο από ελιά (Γένεση 8,6-12).
Τότε ο Νώε κατάλαβε πώς τα νερά είχαν αποτραβηχτεί ολωσδιόλου και τα δέντρα είχαν ξεσκεπαστεί. Μετά την παραμονή ενός έτους στην κιβωτό ο Νώε άνοιξε την κιβωτό και βγήκε με την οικογένεια του και όλα τα πλάσματα πού είχε μαζί του. Αμέσως έκαμε θυσία στο Θεό, ευχαριστώντας τον για τη σωτηρία του (Γέν. 8,4-19).
Ο Θεός ευχαριστήθηκε από τη θυσία του και υποσχέθηκε πως εξ' αιτίας του δε θα ξανάφερνε κατακλυσμό στη γη (Γέν. 8,20-22). Ως σημείο της υπόσχεσης αυτής έστειλε το ουράνιο τόξο (Γέν. 9,13). Ο Θεός ευλόγησε το Νώε και τους γιους του λέγοντάς: "αυξάνεστε και πληθύνεσθε και γεμίσατε τη γη" (Γέν. 9,1).
Ο κατακλυσμός έγινε περίπου το 4.950 με 4.000 π.Χ. Ο Νώε έζησε 350 χρόνια μετά τον κατακλυσμό και πέθανε σε ηλικία 950 ετών (Γέν. 9,28-29). Από τους τρεις γιους του Νώε, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ κατάγονται σύμφωνα με τη Βίβλο όλοι οι σημερινοί λαοί της Γης. Από τον Σημ κατάγονται οι Σημίτες (Άραβες, Εβραίοι, κλπ.), από τον Ιάφεθ οι Ινδοευρωπαίοι (Άριοι) και από τον Χαμ οι μαύροι κάτοικοι της Αφρικής.
ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΝΩΕ
Ο Θεός ανέχεται το κακό που οι άνθρωποι προκαλούν στη ζωή τους και περιμένει να αντιδράσουν. Όταν όμως αυτοί βυθίζονται στην αμαρτία και στη διαφθορά, τότε ο Θεός, όπως κάθε πατέρας, επεμβαίνει, με όποιο τρόπο κρίνει κατάλληλο, για να συνετίσει τα παιδιά του, ώστε να ξαναβρούν το δρόμο τους. Η Παλαιά Διαθήκη αφηγείται αρκετές φορές παρόμοια γεγονότα. Ο κατακλυσμός του Νώε ήταν μια τέτοια ενέργεια του Θεού, όταν το κακό, η διαφθορά, η αδικία, η ειδωλολατρία είχε απλωθεί παντού και οι άνθρωποι δεν αντιδρούσαν στις θεϊκές προειδοποιήσεις.
Από τη μεγάλη φυσική καταστροφή του κατακλυσμού, σώθηκε ο δίκαιος Νώε με την οικογένεια του, ύστερα από παρέμβαση του Θεού. Η διάσωση του Νώε σημαίνει ότι αρχίζει μια νέα περίοδος για το ανθρώπινο γένος. Το ουράνιο τόξο, ορατό συμβολικό σημάδι, ήταν η πιστοποίηση της υπόσχεσης του Θεού για την ασφάλεια και προστασία του Νώε, που έγινε ο δεύτερος γενάρχης του ανθρωπίνου γένους. Δηλαδή, έγινε μια νέα συμφωνία, μια νέα διαθήκη, και δόθηκε μια νέα ευκαιρία στους ανθρώπους να φτάσουν το στόχο της σωτηρίας. Έτσι, εκδηλώθηκε ακόμη μια φορά η πατρική φροντίδα του Θεού για τους ανθρώπους.
Πηγή: http://users.sch.gr/aiasgr/Agiologia/Eurethrio/Dikaioi_ths_Palaias_Diathikhs.htm
Μνήμη τοῦ δικαίου Νῶε, υἱοῦ Λάμεχ.
Ἀδὰμ βροτοῖς ὄλεθρον ἐκ ξύλου φέρει·
Διὰ ξύλου δὲ Νῶε πᾶν σῴζει γένος.
Η καταγωγή του Νώε και ο βίος του αναφέρονται στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, τη Γένεση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Νώε θα πρέπει να έζησε περίπου το 3938-2988 π.Χ. Ήταν γιος του Λάμεχ και εγγονός του Μαθουσάλα (Γένεση 5,28-29), ο ένατος κατά σειρά απόγονος του Αδάμ. Είχε τρεις γιους, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ, τους οποίους απέκτησε σε ηλικία 500 ετών (Γένεση 5,32 και 6,10).
Ήταν δίκαιος, τέλειος και ευσεβής (6,9 και 7,1). Στην Καινή Διαθήκη γίνεται αναφορά για την πίστη του (Εβρ. 11,7). Αναφέρεται επίσης ως "κήρυκας της δικαιοσύνης" (Β' Πέτρ. 2,5), ενώ γίνεται αναφορά και για την μακροθυμία του Θεού στις μέρες του Νώε (Α' Πέτρ. 3,20). Στο βιβλίο του Ιεζεκιήλ αναφέρεται ως ένας από τους τρεις δίκαιους μαζί με το Δανιήλ και τον Ιώβ (14,14).
Τα χρόνια από τη δημιουργία των πρωτοπλάστων περνούσαν, οι απόγονοι τους πλήθαιναν και μαζί τους πλήθαινε και η αμαρτία. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης είχαν παρεκτραπεί και διαφθαρεί ενώπιον του Θεού και η γη ήταν γεμάτη από αδικίες, από την κακία και την ασέβεια των ανθρώπων. Οι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτε άλλο από βδελυρές πράξεις και εγκλήματα. Ο Θεός πολλές φορές τους λυπήθηκε και θέλησε να τους διορθώσει, μα πάντοτε αυτοί ήταν οι ίδιοι.
Ο Θεός όταν είδε τη γη πως είχε διαφθαρεί, αποφάσισε να τους καταστρέψει όλους και ν' αφήσει μόνον έναν, πού ήταν καλός, για να ξαναγίνει από αυτόν καινούργια γενιά ανθρώπων (Γένεση 6,1-8). Αυτός ήταν ο Νώε.
Ο Θεός παράγγειλε στον καλό Νώε να ετοιμάσει ένα μεγάλο κιβώτιο σαν πλοίο, μια κιβωτό, και μέσα εκεί να μπει αυτός με όλη του την οικογένεια. Του είπε ακόμη να παραλάβει μαζί του κι από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης.
«Είπε τότε ο Κύριος ο Θεός προ το Νώε "Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων, γιατί γέμισε η γη από τα εγκλήματά τους... Εσύ όμως να κατασκευάσεις μια κιβωτό..., θα τη χωρίσεις σε δωμάτια και άλειψέ την από μέσα και απ' έξω με πίσσα. Εγώ θα φέρω κατακλυσμό νερών ώστε όλοι οι άνθρωποι και τα ζώα να πεθάνουν. Εσύ όμως για την αρετή σου θα σωθείς. Μ' εσένα θα συνάψω τη διαθήκη μου. Θα πάρεις μαζί σου τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου και τις γυναίκες των παιδιών σου. Θα πάρεις μαζί σου και από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης. Θα πάρεις τροφές για σας και για τα ζώα για όλο το διάστημα που θα κρατήσει ο κατακλυσμός. Σε όλη τη γη μόνο εσένα βρήκα πιστό και ενάρετο ενώπιόν μου. Σε επτά ημέρες θα εξαπολύσω κατακλυσμό για σαράντα μερόνυχτα» (Γένεση 6,11-7,5).
Ο Νώε με μεγάλη προθυμία και υπακοή άρχισε αμέσως να κατασκευάζει την κιβωτό. Κι ενώ αυτός συμμορφωνόταν με την εντολή του Θεού, οι άλλοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μένουν αμετανόητοι και να κάνουν κακές και βδελυρές πράξεις. Τέλος, ο Νώε μπήκε στην κιβωτό, παίρνοντας μαζί και τροφές για όλα τα πλάσματα, πού είχε μέσα.
Ο κατακλυσμός άρχισε όταν ο Νώε ήταν 600 ετών (Γένεση 7,6) και συνεχίστηκε για 40 ημέρες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο κατακλυσμός θα πρέπει να έγινε περίπου το 3338 π.Χ. Ο Θεός άνοιξε τους καταρράκτες του ουρανού κι άρχισε να βρέχει βροχή ραγδαία. Σαράντα μερόνυχτα έβρεχε αδιάκοπα. Το νερό σηκώθηκε πάνω στη γη κι έπνιξε ανθρώπους και ζώα και σκέπασε ως και τα ψηλότερα βουνά. Η κιβωτός όμως κολυμπούσε στην επιφάνεια, φέρνοντας τον καλό Νώε με την οικογένεια του.
Τα νερά κρατούνταν στη γη για 150 ημέρες (Γένεση 7,24) και μετά από ακόμα 150 ημέρες όταν σταμάτησε ο κατακλυσμός, η κιβωτός στάθηκε πάνω στην κορυφή του ψηλού βουνού Αραράτ, στην Αρμενία. Ύστερα από 120 ημέρες ο Νώε θέλησε να βεβαιωθεί αν μαζεύτηκαν πια τα νερά και αν μπορούσε να βγει, γι' αυτό άφησε ελεύθερο έναν κόρακα. Ο κόρακας δεν ξαναγύρισε. Έπειτα από λίγες ημέρες άφησε ένα περιστέρι το οποίο επειδή δεν μπορούσε να καθίσει ξαναγύρισε πίσω. Μετά από εφτά ημέρες το ξαναέστειλε κι αυτό γύρισε κατά το βράδυ κρατώντας ένα φύλλο από ελιά (Γένεση 8,6-12).
Τότε ο Νώε κατάλαβε πώς τα νερά είχαν αποτραβηχτεί ολωσδιόλου και τα δέντρα είχαν ξεσκεπαστεί. Μετά την παραμονή ενός έτους στην κιβωτό ο Νώε άνοιξε την κιβωτό και βγήκε με την οικογένεια του και όλα τα πλάσματα πού είχε μαζί του. Αμέσως έκαμε θυσία στο Θεό, ευχαριστώντας τον για τη σωτηρία του (Γένεση 8,4-19).
Ο Θεός ευχαριστήθηκε από τη θυσία του και υποσχέθηκε πως εξ' αιτίας του δε θα ξανάφερνε κατακλυσμό στη γη (Γένεση 8,20-22). Ως σημείο της υπόσχεσης αυτής έστειλε το ουράνιο τόξο (Γένεση 9,13). Ο Θεός ευλόγησε το Νώε και τους γιους του λέγοντάς: "αυξάνεστε και πληθύνεσθε και γεμίσατε τη γη" (Γένεση 9,1).
Εκτός από την ιστορία με τον κατακλυσμό, ο Νώε αναφέρεται και ως ο πρώτος αγρότης και πρώτος καλλιεργητής της αμπέλου (Γένεση 9,20). Από τις αρνητικές στιγμές της ζωής του Νώε ήταν ότι μια μέρα μεθυσμένος αφού ήπιε το κρασί της, αποκοιμήθηκε γυμνός μέσα στη σκηνή του (Γένεση 9,20-21). Ο Χαμ τον είδε γυμνό και τον εξέθεσε αναφέροντας το περιστατικό στα αδέρφια του, οι οποίοι χωρίς να τον δουν σκέπασαν τη γύμνια του πατέρα τους. Εκείνη τη στιγμή ο Νώε ξύπνησε και καταράστηκε τον γιο του Χαμ, τον Χαναάν, με αιώνια δουλεία, ενώ έδωσε την ευλογία του στους Σημ και Ιάφεθ (Γένεση 9,20-27).
Ο Νώε έζησε 350 χρόνια μετά τον κατακλυσμό και πέθανε σε ηλικία 950 ετών (Γένεση 9,28-29). Από τους τρεις γιους του Νώε, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ κατάγονται σύμφωνα ε τη Βίβλο όλοι οι σημερινοί λαοί της Γης. Από τον Σημ κατάγονται οι Σημίτες (Άραβες, Εβραίοι, κλπ.), από τον Ιάφεθ οι Ινδοευρωπαίοι (Άριοι) και από τον Χαμ οι μαύροι κάτοικοι της Αφρικής.
Στην Καινή Διαθήκη, και στην προς Εβραίους επιστολή, αναφέρεται μεταξύ των ηρώων της πίστεως (προς Εβραίους 11,7). Ο Νώε εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ως ο «Νώε ο δίκαιος» και η μνήμη του τιμάται την Κυριακή των Προπατόρων (προ της Χριστού Γεννήσεως), αφού ως πρόγονος όλων των ανθρώπων μετά τον κατακλυσμό ήταν και προπάτορας του Ιησού Χριστού.
ΟΙ ΓΙΟΙ ΤΟΥ ΝΩΕ
ΣΗΜ
Ο Σημ ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Την περίοδο του κατακλυσμού ήταν 98 ετών (Γένεση 11,10), χωρίς παιδιά. Μετά τον κατακλυσμό πήρε την ευλογία του Θεού μαζί με τον πατέρα του, τα αδέρφια του, τις νύφες του και τη γυναίκα του (Γένεση 9,1).
Δυο χρόνια μετά τον κατακλυσμό, όταν ο Σημ ήταν 100 ετών απέκτησε τον Αρφαξάδ. Μετά τη γέννηση του Αρφαξάδ απέκτησε κι άλλους γιούς και κόρες.
Οι άλλοι γιοί του Σημ ήταν ο Ελάμ (Αϊλάμ), γενάρχης των Ελαμιτών, ο Ασσούρ, γενάρχης των Ασσυρίων, ο Λουδ και ο Αράμ, γενάρχης των Αραμαίων.
Οι απόγονοι του Σημ είναι οι Σημίτες και η χώρα που τους δόθηκε αναφέρεται στο Γένεση 10,21-31. Στους Σημίτες ανήκουν οι λαοί όπως οι Εβραίοι, οι Ελαμίτες, οι Αραμαίοι, οι Ασσύριοι, οι Άραβες, οι Πέρσες, κ.α. Οι σχολιαστές της Βίβλου έδωσαν το όνομα "σημιτική" στη γλώσσα που μιλούσαν οι απόγονοι του Σημ.
Με τη βοήθεια του αδερφού του Ιάφεθ, σκέπασε τη γύμνια του πατέρα του όταν αυτός μέθυσε, και πήρε την ευλογία του για την πράξη του (Γένεση 9,25-27). Ο Σημ κατοίκησε ανατολικά της Παλαιστίνης.
Ο Σημ πέθανε σε ηλικία 600 ετών. Το όνομά του αναφέρεται στη γενεαλογική γραμμή από το Νώε ως τον Αβραάμ (Α' Παραλειπομένων 1,4) και στο γενεαλογικό πίνακα του Ιησού Χριστού (Λουκάς 3,36). Ο Σημ εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων).
ΧΑΜ
Ο Χαμ ήταν ο δεύτερος από τους τρεις γιους του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Όπως και τα αδέρφια του, μπήκε κι αυτός μαζί με τη γυναίκα του στην κιβωτό (Γένεση 7,13), και ήταν ένα από τα οκτώ άτομα που σώθηκαν από τον κατακλυσμό (Γένεση 7,13). Μετά τον κατακλυσμό, όταν ο Νώε μεθυσμένος γυμνώθηκε, ο Χαμ είδε τη γύμνια του πατέρα του, γι αυτό και προκάλεσε την κατάρα του Νώε, λέγοντας ότι ο γιος του Χαναάν θα γινόταν χειρότερος και από τους δούλους των αδερφών του" (Γένεση 9,20-27). Γι' αυτό το λόγο ο Χαμ δεν συμπεριλαμβάνεται στην Κυριακή των Προπατόρων.
Ο Χαμ απέκτησε τέσσερις γιους, τους Χους, Φουθ (Φουτ), Μιρσαΐμ και Χαναάν, οι οποίοι έγιναν γενάρχες των αντίστοιχων λαών (Γένεση 10,6). Απόγονοί του ήταν οι Χαναναίοι, οι Φιλισταίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Αιθίοπες και οι κάτοικοι της Αφρικής (Γένεση 10,6-20).
ΙΑΦΕΘ
Ο Ιάφεθ ήταν ο τρίτος από τους τρεις γιους του Νώε (Γένεση 5,32 και 6,10). Μαζί με τη γυναίκα του μπήκαν στην κιβωτό του πατέρα του Νώε και ήταν ένα από τα οκτώ άτομα που σώθηκαν από τον κατακλυσμό (Γένεση 7,7), κατόπιν εντολής του Θεού.
Απέκτησε επτά γιους, τους Γαμέρ (Γόμερ), Μαγώγ, Μαδί (Μαδάϊ), Ιωύαν (Ιαυάν), Ελισά, Θόβελ (Τουβάλ), Μοσόχ (Μεσέχ) και Θειράς (Γένεση 10,2). Οι απόγονοί του μοιράστηκαν τις περιοχές των εθνών (Γένεση 10,5) δηλαδή τα παράλια της Μεσογείου. Ο Ιάφεθ φέρεται ως προπάτορας των ινδοευρωπαϊκών φυλών της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Όταν ο πατέρας του ο Νώε γυμνώθηκε μετά από πολύ κρασί που ήπιε, ο Ιάφεθ μαζί με τον αδερφό του Σημ τον σκέπασαν χωρίς να τον δουν. Για το λόγο αυτό ο Νώε ευλόγησε τον Ιάφεθ και τον Σημ (Γένεση 9,21-27), ενώ τον Χαμ που είδε τη γύμνια του τον καταράστηκε.
Το όνομά του αναφέρεται στη γενεαλογική γραμμή από το Νώε ως τον Αβραάμ (Α' Παραλειπομένων 1,4). Ο Ιάφεθ εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων).
Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
Τα χρόνια από τη δημιουργία των πρωτοπλάστων περνούσαν, οι απόγονοι τους πλήθαιναν και μαζί τους πλήθαινε και η αμαρτία. Οι άνθρωποι του Θεού, που κατάγονταν από τη γενιά του Σηθ, έβλεπαν τις κόρες των διεφθαρμένων ανθρώπων, από τη γενιά του Κάϊν, ότι ήταν όμορφες και τις πήραν για γυναίκες τους.
Ο Θεός είδε τη σαρκικότητα των ανθρώπων και αποφάσισε να περιορίσει τη ζωής των ανθρώπων σε 120 χρόνια. Από την ένωση των ανθρώπων του Θεού με τις διεφθαρμένες κόρες των ανθρώπων, κατάγονται και οι γίγαντες. Αυτοί έζησαν την πανάρχαια εποχή και ήταν άνθρωποι ονομαστοί. Αλλά, όμως, ήταν κι αυτοί βουτηγμένοι στην αμαρτία και στην διαφθορά.
Όλη η ανθρωπότητα την εποχή εκείνη είχε παρεκτραπεί και διαφθαρεί ενώπιον του Θεού. Οι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτε άλλο από βδελυρές πράξεις και εγκλήματα, και η γη είχε γεμίσει από τις αδικίες, από την κακία και την ασέβεια των ανθρώπων. Ο Θεός πολλές φορές τους λυπήθηκε και θέλησε να τους διορθώσει, μα πάντοτε αυτοί ήταν οι ίδιοι.
Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ
Ο Θεός όταν είδε τη γη πως είχε διαφθαρεί, αποφάσισε να τους καταστρέψει όλους και ν' αφήσει μόνον έναν, πού ήταν καλός, για να ξαναγίνει από αυτόν καινούργια γενιά ανθρώπων. Αυτός ήταν ο Νώε.
Ο Θεός παράγγειλε στον καλό Νώε να ετοιμάσει ένα μεγάλο κιβώτιο σαν πλοίο, μια κιβωτό, και μέσα εκεί να μπει αυτός με όλη του την οικογένεια. Του είπε ακόμη να παραλάβει μαζί του κι από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης.
«Είπε τότε ο Κύριος ο Θεός προ το Νώε "Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων, γιατί γέμισε η γη από τα εγκλήματά τους... Εσύ όμως να κατασκευάσεις μια κιβωτό..., θα τη χωρίσεις σε δωμάτια και άλειψέ την από μέσα και απ' έξω με πίσσα. Εγώ θα φέρω κατακλυσμό νερών ώστε όλοι οι άνθρωποι και τα ζώα να πεθάνουν. Εσύ όμως για την αρετή σου θα σωθείς. Μ' εσένα θα συνάψω τη διαθήκη μου. Θα πάρεις μαζί σου τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου και τις γυναίκες των παιδιών σου. Θα πάρεις μαζί σου και από ένα ζευγάρι απ' όλα τα ζώα της γης. Θα πάρεις τροφές για σας και για τα ζώα για όλο το διάστημα που θα κρατήσει ο κατακλυσμός. Σε όλη τη γη μόνο εσένα βρήκα πιστό και ενάρετο ενώπιόν μου. Σε επτά ημέρες θα εξαπολύσω κατακλυσμό για σαράντα μερόνυχτα» (Γέν. 6,11-7,5).
Ο Νώε με μεγάλη προθυμία και υπακοή άρχισε αμέσως να κατασκευάζει την κιβωτό. Κι ενώ αυτός συμμορφωνόταν με την εντολή του Θεού, οι άλλοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μένουν αμετανόητοι και να κάνουν κακές και βδελυρές πράξεις. Τέλος, ο Νώε μπήκε στην κιβωτό, παίρνοντας μαζί και τροφές για όλα τα πλάσματα, πού είχε μέσα.
Ο κατακλυσμός άρχισε όταν ο Νώε ήταν 600 ετών και συνεχίστηκε για 40 ημέρες. Ο Θεός άνοιξε τους καταρράκτες του ουρανού κι άρχισε να βρέχει βροχή ραγδαία. Σαράντα μερόνυχτα έβρεχε αδιάκοπα. Το νερό σηκώθηκε πάνω στη γη κι έπνιξε ανθρώπους και ζώα και σκέπασε ως και τα ψηλότερα βουνά. Η κιβωτός όμως κολυμπούσε στην επιφάνεια, φέρνοντας τον καλό Νώε με την οικογένεια του.
Τα νερά κρατούνταν στη γη για 150 ημέρες (Γέν. 7,24) και μετά από ακόμα 150 ημέρες όταν σταμάτησε ο κατακλυσμός, η κιβωτός στάθηκε πάνω στην κορυφή του ψηλού βουνού Αραράτ, στην Αρμενία. Ύστερα από 120 ημέρες ο Νώε θέλησε να βεβαιωθεί αν μαζεύτηκαν πια τα νερά και αν μπορούσε να βγει, γι' αυτό άφησε ελεύθερο έναν κόρακα. Ο κόρακας δεν ξαναγύρισε. Έπειτα από λίγες ημέρες άφησε ένα περιστέρι το οποίο επειδή δεν μπορούσε να καθίσει ξαναγύρισε πίσω. Μετά από εφτά ημέρες το ξαναέστειλε κι αυτό γύρισε κατά το βράδυ κρατώντας ένα φύλλο από ελιά (Γένεση 8,6-12).
Τότε ο Νώε κατάλαβε πώς τα νερά είχαν αποτραβηχτεί ολωσδιόλου και τα δέντρα είχαν ξεσκεπαστεί. Μετά την παραμονή ενός έτους στην κιβωτό ο Νώε άνοιξε την κιβωτό και βγήκε με την οικογένεια του και όλα τα πλάσματα πού είχε μαζί του. Αμέσως έκαμε θυσία στο Θεό, ευχαριστώντας τον για τη σωτηρία του (Γέν. 8,4-19).
Ο Θεός ευχαριστήθηκε από τη θυσία του και υποσχέθηκε πως εξ' αιτίας του δε θα ξανάφερνε κατακλυσμό στη γη (Γέν. 8,20-22). Ως σημείο της υπόσχεσης αυτής έστειλε το ουράνιο τόξο (Γέν. 9,13). Ο Θεός ευλόγησε το Νώε και τους γιους του λέγοντάς: "αυξάνεστε και πληθύνεσθε και γεμίσατε τη γη" (Γέν. 9,1).
Ο κατακλυσμός έγινε περίπου το 4.950 με 4.000 π.Χ. Ο Νώε έζησε 350 χρόνια μετά τον κατακλυσμό και πέθανε σε ηλικία 950 ετών (Γέν. 9,28-29). Από τους τρεις γιους του Νώε, τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ κατάγονται σύμφωνα με τη Βίβλο όλοι οι σημερινοί λαοί της Γης. Από τον Σημ κατάγονται οι Σημίτες (Άραβες, Εβραίοι, κλπ.), από τον Ιάφεθ οι Ινδοευρωπαίοι (Άριοι) και από τον Χαμ οι μαύροι κάτοικοι της Αφρικής.
ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΝΩΕ
Ο Θεός ανέχεται το κακό που οι άνθρωποι προκαλούν στη ζωή τους και περιμένει να αντιδράσουν. Όταν όμως αυτοί βυθίζονται στην αμαρτία και στη διαφθορά, τότε ο Θεός, όπως κάθε πατέρας, επεμβαίνει, με όποιο τρόπο κρίνει κατάλληλο, για να συνετίσει τα παιδιά του, ώστε να ξαναβρούν το δρόμο τους. Η Παλαιά Διαθήκη αφηγείται αρκετές φορές παρόμοια γεγονότα. Ο κατακλυσμός του Νώε ήταν μια τέτοια ενέργεια του Θεού, όταν το κακό, η διαφθορά, η αδικία, η ειδωλολατρία είχε απλωθεί παντού και οι άνθρωποι δεν αντιδρούσαν στις θεϊκές προειδοποιήσεις.
Από τη μεγάλη φυσική καταστροφή του κατακλυσμού, σώθηκε ο δίκαιος Νώε με την οικογένεια του, ύστερα από παρέμβαση του Θεού. Η διάσωση του Νώε σημαίνει ότι αρχίζει μια νέα περίοδος για το ανθρώπινο γένος. Το ουράνιο τόξο, ορατό συμβολικό σημάδι, ήταν η πιστοποίηση της υπόσχεσης του Θεού για την ασφάλεια και προστασία του Νώε, που έγινε ο δεύτερος γενάρχης του ανθρωπίνου γένους. Δηλαδή, έγινε μια νέα συμφωνία, μια νέα διαθήκη, και δόθηκε μια νέα ευκαιρία στους ανθρώπους να φτάσουν το στόχο της σωτηρίας. Έτσι, εκδηλώθηκε ακόμη μια φορά η πατρική φροντίδα του Θεού για τους ανθρώπους.
Πηγή: http://users.sch.gr/aiasgr/Agiologia/Eurethrio/Dikaioi_ths_Palaias_Diathikhs.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου