Άγιος Αλφρέδος ο Μέγας, βασιλεύς της Αγγλίας. Ημέρα Μνήμης: 26 Οκτωβρίου.

Άγιος Αλφρέδος ο Μέγας, βασιλεύς της Αγγλίας. Ημέρα Μνήμης: 26 Οκτωβρίου.

Ο Άγιος Αλφρέδος του Ουέσσεξ, ο Μέγας ήταν βασιλιάς του Ουέσσεξ, πέμπτος και μικρότερος γιος του Εθελγούλφ του Ουέσσεξ από την πρώτη σύζυγο του Οσμπούργκα, ήταν ο κορυφαίος βασιλιάς από τον Οίκο του Ουέσσεξ και διαδέχθηκε τον τέταρτο αδελφό του, Έθελρεντ του Ουέσσεξ και του Κεντ.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό της βασιλείας του ήταν οι σημαντικές νίκες εναντίον των Βίκινγκ οι οποίες, την εποχή του θανάτου του, τον είχαν μετατρέψει σε κυρίαρχο βασιλιά ολόκληρης της Αγγλίας. Ο Αλφρέδος και ο Κνούτος είναι οι δυο μοναδικοί μονάρχες που κυβέρνησαν την Αγγλία και απέκτησαν το προσωνύμιο "Μέγας". Οι περισσότερες πληροφορίες για τον Αλφρέδο μας παρέχονται από τον Ουαλό συγγραφέα και επίσκοπο του 9ου αιώνα, Ασσέρ. Ο Αλφρέδος είχε τη φήμη ενός πολύ μορφωμένου και φιλεύσπλαχνου βασιλιά, καθιέρωσε την αγγλική γλώσσα σαν γλώσσα εκμάθησης αντί της Λατινικής, δημιούργησε νομοθετικό σύστημα και βελτίωσε την ποιότητα ζωής των υπηκόων του.

Σε ηλικία τεσσάρων ετών (853), σύμφωνα με το Αγγλοσαξωνικό χρονικό εστάλη στη Ρώμη. Εκεί, ο Πάπας Λέων Δ΄ τον "έστεψε βασιλιά". Οι Βικτοριανοί συγγραφείς ανέφεραν αργότερα αυτή την πράξη ως προπαρασκευή ώστε ο Αλφρέδος να στεφτεί αργότερα βασιλιάς του Ουέσσεξ. Η άποψη αυτή δεν ευσταθεί επειδή είχε τρεις μεγαλύτερους αδελφούς, γεγονός που καθιστά απίθανο να ήταν ο ίδιος διάδοχος του πατέρα του. Ένα γράμμα του Πάπα εκείνη την εποχή αναφέρει ότι ο Αλφρέδος ήταν φιλοξενούμενός του. Η πληροφορία αυτή οφείλεται σε σύγχυση. Είναι πολύ πιθανό, την περίοδο 854 - 855 ο Αλφρέδος να συνόδευσε τον πατέρα του σε προσκύνημα στην Ρώμη. Στο ταξίδι τους, πέρασαν πολύ χρόνο στην αυλή του βασιλιά των Φράγκων, Καρόλου του Φαλακρού. Μετά την επιστροφή του από την Ρώμη (856), ο Εθεγούλφ ανατράπηκε από τον μεγαλύτερο γιο του, Έθελμπαλντ του Ουέσσεξ. Ο Εθεγούλφ, για να αποφύγει τον εμφύλιο μοίρασε το βασίλειο. Ο ίδιος κυβέρνησε το ανατολικό, ενώ ο Έθελμπαλντ το δυτικό. Ο πατέρας του πέθανε και τον διαδέχθηκαν με τη σειρά οι αδελφοί του Έθελμπαλντ, Έθελμπερτ του Ουέσσεξ και Έθελρεντ του Ουέσσεξ και του Κεντ.

Ο επίσκοπος Ασσέρ γράφει την ιστορία του πώς ο μικρός Αλφρέδος κέρδισε σαν παιδί ένα βιβλίο σαξονικών ποιημάτων, που δόθηκε από τη μητέρα του στο πρώτο παιδί που θα κατόρθωνε να το απομνημονεύσει. Ο θρύλος αναφέρει ότι ο Αλφρέδος πήγε στην Ιρλανδία για θεραπεία, καθώς είχε έντονα προβλήματα υγείας καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, ενώ είχε προσβληθεί και από την Νόσο του Κρον (Crohn). Οι ανδριάντες του Αλφρέδου τον παρουσιάζουν σαν ένα σκληρό, γεροδεμένο άντρα αλλά σύμφωνα με τις περισσότερες πληροφορίες κέρδισε τη δύναμη και τη φήμη του στην εξυπνάδα του, παρά για τις πολεμικές του ικανότητες.

Ο Αλφρέδος δεν αναφέρεται στη διάρκεια βασιλείας των μεγαλύτερων αδελφών του, Έθελμπερτ και Έθελρεντ. Το Αγγλοσαξωνικό χρονικό περιγράφει τον Μεγάλο στρατό των Δανών που στρατοπέδευσε στην Ανατολική Αγγλία με την πρόθεση να κατακτήσει τα τέσσερα βασίλεια από τα οποία συνίστατο η Αγγλοσαξονική Αγγλία το 865. Η δημόσια ζωή του Αλφρέδου ξεκίνησε (865) με την άνοδο στο θρόνο του μεγαλύτερου αδελφού του, Έθελρεντ του Ουέσσεξ και του Κεντ. Ο Αλφρέδος ήταν τότε 16 ετών και ο Έθελρεντ 18.

Στη διάρκεια της περιόδου που ήταν διάδοχος του θρόνου, ο επίσκοπος Ασσέρ απέδωσε στον Αλφρέδο τον τίτλο του "Σεκοντάριου", μια κέλτικη ορολογία που υποδηλώνει τον διάδοχο του θρόνου. Η τοποθέτηση του Αλφρέδου ως διαδόχου είχε γίνει από τον ίδιο τον πατέρα του επειδή είχε τον φόβο μην τυχόν ο Έθελσταν πέσει σε μάχη. Άλλωστε, ήταν συνηθισμένο τότε στους γερμανικούς λαούς, όπως και στους Σάξονες, να στέψουν έναν διάδοχο σαν βασιλικό πρίγκιπα και στρατιωτικό αρχηγό. Ο Αλφρέδος πολέμησε στο πλευρό του αδελφού του εναντίον των Δανών εισβολέων υπό την ηγεσία του Άιβαρ του Ασπόνδυλου (868) έξω από την Μερκία. Οι Δανοί έφτασαν στην πατρίδα του στα τέλη του 870 και πολέμησαν την επόμενη χρονιά σε εννιά διαφορετικές μάχες. Ο τόπος και ο χρόνος στον οποίο έγινε η κάθε μάχη δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί. Μια επιτυχή επίθεση στην μάχη του Ένφκεφιλντ στο Μπέρκσαϊρ ακολούθησε η ήττα στην μάχη του Ρίντινγκ από τον αδελφό του Άιβαρ Χάλφνταν Ράγκναρσον και τον Βίκινγκ οπλαρχηγό Μπάγκσεκ στις 5 Ιανουαρίου 871. Σε τέσσερις μέρες, οι Άγγλοι πέτυχαν εντυπωσιακή νίκη στην μάχη του Άσνταουν, πάλι στις ακτές του Μπέρκσαϊρ κοντά στο Κόμπτον. Στη μάχη έπεσε ο Μπάγκσεκ, αλλά δραπέτευσε ο Χάλφνταν. Τον θρίαμβο πιστώνεται προσωπικά ο ίδιος ο Αλφρέδος επειδή ο αδελφός του Έθελρεντ δε συμμετείχε και είχε δώσει στον ίδιο την αρχηγία. Οι Σάξονες ηττήθηκαν στην μάχη του Μπάζινγκ, στις 22 Ιανουαρίου. Στις 22 Μαρτίου, συνετρίβησαν ξανά στη μάχη του Μέρτον. Ο Έθελρεντ πέθανε αμέσως μετά στις 23 Απριλίου. Τον Απρίλιο του 871, ο Αλφρέδος στέφθηκε βασιλιάς, παρά το γεγονός ότι ο Έθελρεντ είχε δυο μικρούς γιους, τους Έθελχελμ και Έθελγουλντ. Αυτό ήταν αποτέλεσμα μιας συμφωνίας της προηγούμενης χρονιάς ανάμεσα στα δυο αδέλφια σύμφωνα με την οποία, αν κάποιος από τους δυο πέθαινε πρόωρα θα κληρονομούσε ο άλλος αδελφός τον θρόνο, ενώ τα παιδιά του άλλου θα κληρονομούσαν την περιουσία του Εθελγούλφ αλλά όχι το στέμμα. Δεδομένου του ότι οι δυο γιοι του Έθελρεντ ήταν πολύ μικροί, καθώς και του μεγάλου κίνδυνου από νέα επίθεση των Δανών, δε δημιούργησε μεγάλες αντιστάσεις στον Αλφρέδο να ορκιστεί βασιλιάς του Ουέσσεξ.

Τον Μάιο, ενώ ο Αλφρέδος ήταν απασχολημένος με την κηδεία του αδελφού του, οι Δανοί συνέτριψαν τον στρατό των Σαξόνων στο Ουίλτον. Μετά την ήττα στο Ουίλτον, ο Αλφρέδος έχασε κάθε ελπίδα να διώξει τους εισβολείς και αναγκάστηκε να συνάψει μαζί τους ειρήνη. Σύμφωνα με τον Ασσέρ, οι όροι της ειρήνης ήταν αδιευκρίνιστοι. Το φθινόπωρο του 871, ο στρατός των Βίκινγκ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Λονδίνο. Ο Ασσέρ αναφέρει ότι πιθανότατα τους πλήρωσε με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, ενώ το ίδιο έκανε και με τους Μερκιανούς την επόμενη χρονιά. Οι ανασκαφές που έγιναν στο Λονδίνο, την περίοδο 871-872, τη χρονιά που έγινε κατάληψη της πόλης από τους Βίκινγκ, έχουν βρεθεί αντικείμενα τα οποία επιβεβαίωσαν την ειρήνη. Τα επόμενα 5 χρόνια οι Βίκινγκ κατέλαβαν άλλα τμήματα της Αγγλίας. Το 876 οι Δανοί με τον νέο τους αρχηγό Γκούθρουμ κατέλαβαν το Γουέρχαμ στο Ντόρσετ. Ο Αλφρέδος δεν κατόρθωσε να ανακαταλάβει το Γουέρχαμ με έφοδο. Στη συνέχεια, σύναψε ειρήνη με όρο την ανταλλαγή ομήρων. Οι Δανοί ορκίστηκαν στο ιερό δαχτυλίδι του Θωρ αλλά δεν κράτησαν τους όρκους τους και σκότωσαν όλους τους αιχμαλώτους, ενώ στη συνέχεια δραπέτευσαν στο Ντέβον.

Ο Αλφρέδος σταμάτησε τα πλοία των Βίκινγκ στο Ντέβον χάρη μιας καταιγίδας. Οι Δανοί αναγκάστηκαν να υποταχθούν και στη συνέχεια οπισθοχώρησαν στη Μερκία. Τον Ιανουάριο του 878 οι Δανοί έκαναν αιφνίδια επίθεση στο Τσίππενχαμ, ένα ισχυρό βασιλικό κάστρο στο οποίο είχε παραμείνει ο Αλφρέδος τα Χριστούγεννα και "οι περισσότεροι από τους άντρες του σκοτώθηκαν, ο ίδιος δημιούργησε ένα οχυρό, το Άθελνεϊ, στα έλη του Σάμερσοτ από το οποίο προσπάθησε να πολεμήσει τον εχθρό". Στο φρούριο του Άθελνεϊ, ο Αλφρέδος συγκέντρωσε τις τοπικές πολιτοφυλακές από το Σόμερσετ, το Γουιλσάιρ και το Χαμσάιρ. Ένας θρύλος από τα χρονικά του 12ου αιώνα αναφέρει ότι όταν ο Αλφρέδος δραπέτευσε στο Σόμερσετ βρήκε καταφύγιο σε μια αγρότισσα, χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητα του, και η οποία τον άφησε να προσέχει μια πίτα που είχε στην φωτιά. Ο Αλφρέδος, αφηρημένος από τα προβλήματα του βασιλείου του, δεν πρόσεξε την πίτα και όταν η αγρότισσα επέστρεψε του έκανε έντονες παρατηρήσεις. Το 878, ενώ όλα τα αγγλοσαξονικά βασίλεια είχαν καταληφθεί από τους Βίκινγκ, το Ουέσσεξ ήταν το μοναδικό στο οποίο υπήρχε ακόμα αντίσταση. Την έβδομη εβδομάδα μετά το Πάσχα, ο Αλφρέδος μετακινήθηκε ανατολικά του Σέλγουντ όπου συνάντησε τον λαό του Σόμερσετ και του Γουιλσάιρ, οι οποίοι ευχαριστήθηκαν ιδιαίτερα όταν τον είδαν. Το γεγονός αυτό απέδειξε ότι ο βασιλιάς είχε την υποστήριξη των αρχόντων που καθοδηγούσαν τον λαό και διατηρούσαν ακόμα την εξουσία. Συνεπώς, μπορούσε να τους εμπιστευτεί σε περίοδο πολέμου. Η τακτική του Αλφρέδου πρότεινε ένα σύστημα ανιχνευτών και αγγελιοφόρων.

Στην κρίσιμη μάχη του Έντινγκτον, κοντά στο Γουιλσάιρ, ο Αλφρέδος κατόρθωσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Οι Δανοί αναγκάστηκαν να υποταχθούν ολοκληρωτικά. Ένας από τους όρους της ειρήνης ήταν να ασπαστούν τον χριστιανισμό. Τρεις βδομάδες αργότερα, ο Δανός βασιλιάς με 29 από τους οπλαρχηγούς του βαπτίστηκαν χριστιανοί στην αυλή του Αλφρέδου. Ο Αλφρέδος δέχτηκε τον Γκούθρουμ ως πνευματικό γιο του. Στο Γουέντμορ του Σόμερσετ, ο Αλφρέδος και ο Γκούθρουμ υπέγραψαν τη Συνθήκη του Γουέντμορ με αποτέλεσμα την παύση των εχθροπραξιών για μερικά χρόνια. Με τους όρους της Συνθήκης του Γουέντμορ, ο Γκούθρουμ υποχρεώθηκε να αφήσει το Ουέσσεξ και να επιστρέψει στην Ανατολική Αγγλία. Η συνθήκη μεταξύ του Αλφρέδου και του Γκούθρουμ διατηρήθηκε στην αρχαία αγγλική γλώσσα σε ένα χειρόγραφο στο Κέιμπριτζ και παρουσιάστηκε αργότερα (880), σε μια λατινική συλλογή της εποχής, όταν εκθρονίστηκε ο Κέολγουλφ Β΄ της Μερκίας. Η συνθήκη διαιρούσε τη Μερκία στα δυο. Το σύνορο ήταν το ανέβασμα του ποταμού Τάμεση μέχρι τον ποταμό Λι, ακολουθώντας τον ποταμό Λι μέχρι τις πηγές του προς το Μπέντφορντ. Ο Αλφρέδος διαδέχθηκε τον Κέολγουλφ στη δυτική Μερκία ενώ ο Γκούθρουμ ενσωμάτωσε την ανατολική Μερκία στο ευρύτερο βασίλειο της Ανατολικής Αγγλίας. Ο Αλφρέδος πήρε υπό τον έλεγχο του το Λονδίνο, το οποίο ανήκε στο τμήμα της Δυτικής Μερκίας που βρέθηκε υπό τη κατοχή του. Η απώλεια του Έσσεξ το οποίο ανήκε στους βασιλείς του Ουέσσεξ από την εποχή του Εγβέρτου είναι ασαφής. Θεωρείται απίθανο ύστερα από μια τόσο μεγάλη νίκη να παραχωρήσει ο Αλφρέδος ένα πατρογονικό τμήμα του βασιλείου του. Με την υπογραφή της Συνθήκης του Γουέντμορ γύρω στο 880 ο λαός του Γκούθρουμ ξεκίνησε την εγκατάσταση του στην Ανατολική Αγγλία, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας. Ο στρατός των Βίκινγκ που διέμενε στο Φούλαμ τον χειμώνα του 878-879 εξέπλευσε για την Γάνδη και βρισκόταν στην ηπειρωτική μεριά την περίοδο 879-892. Ο Αλφρέδος παρ'όλα αυτά τα επόμενα χρόνια ήταν υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει πολλές ανεξάρτητες Δανικές απειλές όπως μια σύγκρουση με τέσσερα πλοία των Δανών στην ανοιχτή θάλασσα. Τα δυο από τα πλοία καταστράφηκαν, τα υπόλοιπα παραδόθηκαν στις δυνάμεις του Αλφρέδου, πολλές παρόμοιες συγκρούσεις με τους Δανούς ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες. Το 883 ο Αλφρέδος δέχτηκε την υποστήριξη του από την Ρώμη μέσω του πάπα Μαρίνου Α΄ ο οποίος του έδωσε μια σειρά από εντυπωσιακά δώρα ανάμεσα στα οποία βρισκόταν και ένα κομμάτι του Τιμίου Σταυρού. Ο Ασσέρ αναφέρει ότι η φιλία ανάμεσα στον πάπα και τον Σάξονα βασιλιά ήταν όσο στενή που ο Μαρίνος απήλλαξε απο φόρους και δασμούς όλους τους Αγγλοσάξονες που ζούσαν στην Ρώμη.

Μετά την υπογραφή της συμφωνίας με τον Γκουθρούμ ο Αλφρέδος παρά την ειρήνη εξακολουθούσε να έχει να αντιμετωπίζει πολλές απειλές από τους Βίκινγκ επιδρομείς τα επόμενα χρόνια. Η κορυφαία επιδρομή από την εποχή που είχε να αντιμετωπίσει τον Γκουθρούμ έγινε στο Κεντ (885), ο Ασσέρ αναφέρει μια σειρά από επιδρομές στο Ρότσεστερ στο οποίο οι Βίκινγκ είχαν κτίσει ένα φρούριο προσωρινά για να μπορέσουν να πολιορκήσουν την πόλη. Ο Αλφρέδος απάντησε με μια μεγάλη εκστρατεία η οποία ανάγκασε τους Δανούς να λύσουν την πολιορκία και να εγκαταλείψουν την Βρετανία το επόμενο καλοκαίρι. Σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την επιδρομή των Δανών στο Κεντ ο Αλφρέδος απέσυρε τον στόλο του στην Ανατολική Αγγλία για άγνωστο λόγο, ο Ασσέρ αναφέρει λόγω επίθεσης ή λεηλασίας. Όταν πέρασε τον ποταμό Στουρ ο στόλος του Αλφρέδου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον στόλο των Δανών ο οποίος απαριθμούσε 13 ή 16 πλοία. Ο Αλφρέδος ήταν ο μεγάλος νικητής και όπως περιγράφεται στο Χάντινγκτον "επέστρεψε με πολλά λάφυρα". Ο στόλος ενώ επέστρεφε θριαμβευτής παγιδεύτηκε στον ποταμό Στουρ από μια ομάδα Δανών, ηττήθηκε και αποδυναμώθηκε σημαντικά. Έναν χρόνο αργότερα ο Αλφρέδος ανακατέλαβε και εποίκησε ξανά το Λονδίνο (886). Ο Αλφρέδος έδωσε αυτή την φορά την φροντίδα της πόλης στον γαμπρό του Έθελρεντ της Μερκίας, έκτισε ξανά την δεκαετία του 880 την πόλη με νέο σχέδιο, ενίσχυσε σημαντικά τα παλιά Ρωμαϊκά τείχη και οικοδόμησε νέα φρούρια στις νότιες όχθες του Τάμεση. Η περίοδος αυτή αναφέρεται πριν την ενοποίηση της Αγγλίας από τον Αλφρέδο όπως καταγράφεται από όλους τους χρονικογράφους. Δεν είναι γνωστό πότε και αν πήρε ο Αλφρέδος ο Μέγας τον τίτλο του βασιλιά της Αγγλίας αφού ο ίδιος ποτέ δεν τον κατείχε για τον εαυτό του όταν ήταν ζωντανός. Μέχρι την ανακατάληψη του Λονδίνου, στις αρχές της δεκαετίας του 890 υπάρχει ένα κενό στις πηγές σχετικά με τον Αλφρέδο. Μετά την ειρήνη την δεκαετία του 880 με τον Γκουθρούμ πέθανε η αδελφή του Έθελσγουιθ την περίοδο που πραγματοποιούσε ταξίδι στην Ρώμη (888), την ίδια χρονιά πέθανε και ο Έθελρεντ, αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι. Ο Γκουθρούμ βαπτίστηκε χριστιανός από τον ίδιο τον Αλφρέδο, έγινε σύμμαχος του αλλά πέθανε έναν χρόνο αργότερα και τάφηκε στο Σάφοκ.

Η απειλή του Γκουθρούμ δεν υπήρχε πλέον, άλλοι Δανοί αρχηγοί αποφάσισαν τα επόμενα χρόνια να πραγματοποιήσουν επιδρομές με στόχο να τον αντικαταστήσουν, τα επόμενα χρόνια κάθε άλλο παρά ήσυχα φαίνονταν για τον Αλφρέδο. Οι Δανοί επιτέθηκαν ξανά το φθινόπωρο του 892, διέσχισαν την Αγγλία με 330 πλοία τα οποία χωρίστηκαν σε δυο διευθύνσεις.Το μεγαλύτερο σώμα μπήκε στο Άππλεντορ του Κεντ, το μικρότερο σώμα υπό την ηγεσία του Χάσταιν στο Μίλτον επίσης στο Κεντ. Οι εισβολείς πήραν μαζί τους και τις οικογένειες τους γεγονός που έδειχνε ότι ήθελαν να εγκατασταθούν μόνιμα, ο Αλφρέδος (893) προσπάθησε να εγκατασταθεί σε μια θέση στην οποία θα μπορούσε να ελέγξει και τις δυο πλευρές. Την ώρα των διαπραγματεύσεων με τον Χάσταιν οι Δανοί στο Άππλεντορ έσπασαν την συνθήκη και ξεκίνησαν τις επιδρομές, παγιδεύτηκαν από τον γιο του Αλφρέδου Εδουάρδο στο Φάρναμ του Σάρρεϋ. Κατέφυγαν στην νησίδα του Θόρνει στον ποταμό Κόλν ανάμεσα στο Μπάκιγχαμ και στο Μίντλσεξ, παγιδεύτηκαν ξανά και αναγκάστηκαν να παραδώσουν τους ομήρους και να εγκαταλείψουν το Ουέσσεξ, κατέφυγαν στο Έσσεξ και ενώθηκαν με τον Χάσταιν. Ο Αλφρέδος βάδισε για το Θόρνει προκειμένου να υπερασπιστεί τον γιο του, όταν έμαθε τα νέα άλλαξε πορεία με κατεύθυνση προς το Έξετερ. Οι Δανοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια ισχυρή Αγγλική δύναμη υπό την ηγεσία των τριών κομήτων της Μερκίας, του Γουιλσάιρ και του Σόμερσετ, αναγκάστηκαν να δραπετεύσουν προς τα βορειοδυτικά και παγιδεύτηκαν στο Μπάττινγκτον. Στην προσπάθεια τους να διασπάσουν τις Αγγλικές δυνάμεις ηττήθηκαν και δραπέτευσαν, στην συνέχεια συγκέντρωσαν δυνάμεις και κατέλαβαν τα παλιά Ρωμαϊκή τείχη του Τσέστερ, οι Άγγλοι δεν βιάστηκαν περίμεναν να περάσει ο χειμώνας για να τους τελειώσουν οι προμήθειες. Την περίοδο 894 - 895 η έλλειψη φαγητού ανάγκασε τους Δανούς να αποσυρθούν στο Έσσεξ, στα τέλη της χρονιάς οι Δανοί απέσυραν τα πλοία τους στον Τάμεση και στον Λι 32 χιλιόμετρα βόρεια του Λονδίνου για να τα εξοπλίσουν. Μια επίθεση των Δανών την ίδια χρονιά απέτυχε, ο Αλφρέδος βρήκε την ευκαιρία να μπλοκάρει το στόμιο του ποταμού Λι για να αποκλείσει τα πλοία των Δανών, οι Δανοί αποσύρθηκαν άλλοι στην Νορθούμπρια άλλοι στην ανατολική Αγγλία.

Οι Γερμανικές φυλές από τα πρώιμα χρόνια όταν έκαναν επιθέσεις στην Αγγλία τον 5ο - 6ο αιώνα στηρίχτηκαν στο σκληρό πεζικό τους. Στο πεζικό έπρεπε να υπηρετήσουν όλοι οι Σάξονες πολίτες με βαριές συνέπειες για όσους αρνήθηκαν να το κάνουν με απώλειες σε γη και τίτλους, ο κώδικας του Ίνε του Ουέσσεξ (894) αναφέρει:

"Άν ένας ευγενής αρνηθεί να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία θα πληρώσει 120 σελίνια και θα γίνει κατάσχεση της γης του, αν ο ευγενής δεν έχει γη θα πληρώσει 60 σελίνια, ένας απλός αστός θα πληρώσει 30 σελίνια."

Οι αποτυχίες του Αλφρέδου στις μάχες του με τους Βίκινγκ πριν τις πρώτες επιτυχίες του το 878 είχαν αιτία το πολεμικό σύστημα το οποίο είχε κληρονομήσει από τους προκατόχους του που ευνοούσε τους Δανούς στην εφαρμογή του. Οι Αγγλοσάξονες και οι Δανοί χρησιμοποιούσαν αντίθετες στρατηγικές, οι Αγγλοσάξονες πραγματοποιούσαν κατά μέτωπο επίθεση στον στόχο προκειμένου να σπάσουν την άμυνα του εχθρού. Οι Δανοί αντίθετα πραγματοποιούσαν ανταρτοπόλεμο αποφεύγοντας να ρισκάρουν την κατά μέτωπο επίθεση, ο Αλφρέδος αναγνώρισε σύντομα ότι με την συγκεκριμένη πολεμική τακτική πολύ δύσκολα θα τους υποτάξει. Οι βάσεις τις οποίες θα χρησιμοποιούσαν οι Δανοί για ον ανταρτοπόλεμο ήταν επιλεγμένες από τους ίδιους και τις ενίσχυσαν περιφερειακά με τάφρους περιμένοντας να εξαντληθούν οι προμήθειες του αντιπάλου για να πραγματοποιήσουν αιφνίδια αντεπίθεση. Ο βασιλιάς θα μπορούσε να καλέσει την εθνική πολιτοφυλακή προκειμένου να τον ενισχύσει στον πόλεμο με τους Βίκινγκ αλλά είχε μεγάλα προβλήματα επικοινωνίας με τους γαιοκτήμονες πολλοί από τους οποίους το 878 πρόδωσαν τον Άγγλο βασιλιά προσωρινά και συνεργάστηκαν με τον Γκουθρούμ. Ο Αλφρέδος μετά την νίκη του στο Έντινγκτον αποφάσισε ότι είναι καιρός να αλλάξει την πολεμική του τακτική απέναντι στους Βίκινγκ.

Με τα διδάγματα αυτά ο Αλφρέδος τα πρώτα χρόνια μετά την νίκη του στο Έντινγκτον προσπάθησε να ανασυγκροτήσει τον στρατό του. Σε ένα ταξίδι του στην Ρώμη έμεινε μαζί με τον Κάρολο τον Φαλακρό από τον οποίο διδάχθηκε τον τρόπο με τον οποίο οι Καρολίδες βασιλείς αντιμετώπισαν επιτυχώς τις επιθέσεις των Βίκινγκ, με το ίδιο σύστημα στην συνέχεια οργάνωσε την φορολόγηση και την άμυνα στο βασίλειο του. Στο βασίλειο της Μερκίας υπήρχε ένα σύστημα οχυρώσεων από την προ Βίκινγκ εποχή το οποίο μπορούσε να διευθύνει, με αυτό τον τρόπο όταν ξεκίνησαν ξανά τις επιδρομές μπόρεσε να τους αντιμετωπίσει με έναν ευκίνητο στρατό και με στόλο ο οποίος μπορούσε να κινηθεί παντού Στο Αγγλοσαξωνικό βασίλειο οι πολίτες είχαν τριπλή υποχρέωση ανάλογα με την οικονομική κατάσταση και την θέση τους σε θέματα όπως η στρατιωτική θητεία, η εργασία στα κάστρα και η επισκευή στις γέφυρες. Ο Αλφρέδος δημιούργησε νέες βάσεις στο σύστημα φορολόγησης και της οργάνωσης του στρατού με βάση την οικονομική κατάσταση των γαιοκτημόνων, εισήγαγε μια νέα μονάδα μέτρησης το "χάιντ" με το οποίο θα μπορούσε να προσδιορίσει τις δυνατότητες τις οποίες μπορούσε να έχει κάθε οικογένεια γαιοκτημόνων. To επίκεντρο της πολιτικής των στρατιωτικών μεταρρυθμίσεων του Αλφρέδου στηρίχτηκε στην κατασκευή φρουρίων σε στρατηγικά σημεία κατά μήκος του βασιλείου του. Υπήρχαν συνολικά 33 φρούρια διασκορπισμένα σε σχετικά μικρές αποστάσεις περίπου 30 χιλιομέτρων με τα οποία μπορούσε να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε στρατιωτική απειλή στο βασίλειο του. Στα φρούρια του Αλφρέδου τα οποία ονομάστηκαν αργότερα προάστια επισκευάστηκαν ξανά οι τοίχοι και προστέθηκαν τάφροι ενισχυμένοι με ξύλινες επενδύσεις όπως στο Σάσσεξ. Το μέγεθος των φρουρίων παρουσίαζε διακυμάνσεις από μικρά οχυρά όπως το Πίλτον σε μεγάλες πόλεις με στρατιωτικές εγκαταστάσεις η μεγαλύτερη από τις οποίες ήταν το Γουίντσεστερ.

Ένα έγγραφο της εποχής του παρουσιάζει την εισαγωγή μιας νέας μονάδας μέτρησης του "Χαιντάζ" που καθόριζε το μέγεθος των φρουρίων παράδειγμα ένα μέγεθος της τάξης των 2.400 χαιντάζ δήλωνε ότι το φρούριο θα μπορούσε να συντηρήσει 2400 άντρες. Ένα αμυντικό σύστημα 27.071 χαιντάζ ήταν απαραίτητο για να συντηρήσει όλους τους άντρες στο Ουέσσεξ. Πολλά από τα φρούρια ήταν διπλές πόλεις τις οποίες διέσχιζε ένα ποτάμι και ενώνονταν μεταξύ τους με μια οπλισμένη γέφυρα με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο τα είχε κατασκευάσει ο Κάρολος ο Φαλακρός μια γενιά πριν. Τα πλοία των Βίκινγκ για να μπορέσουν να διασχίσουν το ποτάμι ήταν υποχρεωμένα να περάσουν κάτω από την οπλισμένη γέφυρα, μια φρουρά πάνω στην γέφυρα παραμόνευε για επίθεση οποιαδήποτε στιγμή με βέλη, τόξα και ακόντια. Μερικά δίδυμα φρούρια ήταν κατασκευασμένα κοντά στα βασιλικά ανάκτορα για να μπορεί και ο ίδιος ο βασιλιάς να εποπτεύσει το έργο. Τα φρούρια ήταν συνδεδεμένα με ένα σύγχρονο οδικό σύστημα με το οποίο ήταν όλα μαζί σε επικοινωνία μεταξύ τους και με την χρήση του στρατού ήταν έτοιμα κάθε στιγμή να αντιμετωπίσουν την εισβολή των Βίκινγκ. Το δίκτυο αυτό δυσκόλεψε σημαντικά τους επιδρομείς οι οποίοι είχαν συνηθίσει να κερδίζουν μόνο όταν ο αντίπαλος τους έκανε κατά μέτωπο επιθέσεις ενώ έκοψε και την επικοινωνία στον στρατό των Βίκινγκ. Το μοναδικό πράγμα που απέμενε στους Βίκινγκ ήταν η υποταγή, αυτό έδωσε χρόνο στον βασιλιά να κινηθεί κατά μήκος του νέου στρατιωτικού οδικού δικτύου σε εκείνη την περίπτωση ήταν απίθανο για τους επιδρομής να κερδίσουν τις δυνάμεις του Άγγλου βασιλιά. Το νέο στρατιωτικό σύστημα του Αλφρέδου κατόρθωσε μετά το 892 να περιορίσει την διείσδυση των Βίκινγκ στο Ουέσσεξ και την Μερκία. Το σύστημα αυτό ήταν εντυπωσιακό τόσο στην αντίληψη όσο και στην εκτέλεση του, ο Ασσέρ αναφέρει ότι πολλοί ευγενείς έκαναν αίτημα να το υπηρετήσουν παρά το γεγονός ότι υπηρετούσαν "στις κοινές ανάγκες του βασιλείου".

Ο Αλφρέδος προσπάθησε να δημιουργήσει νέο ναυτικό σχεδιασμό, παρήγγειλε την κατασκευή ενός μικρού στόλου μια δωδεκάδας τεράστιων πλοίων με 60 κουπιά διπλάσιου μεγέθους από τα πλοία των Βίκινγκ (869). Οι Βικτοριανοί αναφέρουν ότι η παραγγελία αυτή σήμανε την δημιουργία του Αγγλικού πολεμικού ναυτικού. Ο βασιλιάς Έθελσταν του Κεντ και ο κόμης Έλχιρ νίκησαν έναν στόλο από πλοία των Βίκινγκ συλλαμβάνοντας εννιά πλοία (851), και ο ίδιος ο βασιλιάς Αλφρέδος είχε συμμετοχή σε ναυτικές εκστρατείες (882). Το 897 ωστόσο πραγματοποιήθηκε μια σημαντική αλλαγή στο Αγγλικό πολεμικό ναυτικό, το Αγγλοσαξωνικό χρονικό περιγράφει ότι τα πλοία του Αλφρέδου ήταν μεγαλύτερα, ταχύτερα και ψηλότερα από οποιοδήποτε άλλο πλοίο των Δανών ή των Φριζίων. Είναι πολύ πιθανό κάτω από την διδασκαλία του ο Ασσέρ ο Αλφρέδος να χρησιμοποίησε τα σχέδια των Ελληνικών και Ρωμαϊκών πλοίων με μεγάλες πλευρές τα οποία ήταν σχεδιασμένα για την μάχη, όχι για την ναυσιπλοΐα. Η πρακτική του Αλφρέδου ήταν άριστη για να προλαμβάνει τις ναυτικές επιδρομές και να εξουδετερώνει τον εχθρό πριν φτάσει το λιμάνι, στην πράξη όμως στα στενά νερά των ποταμών όπου γίνονταν συνήθως οι ναυμαχίες ήταν πολύ δύσκολος ο χειρισμός τόσο μεγάλων πλοίων. Τα πλοία εκείνη την εποχή για τις ναυμαχίες ήταν σχεδιασμένα με προοπτική να μπορούν να πλευρίσουν το ένα το άλλο ώστε να μπορεί ο εχθρός να μπει στο άλλο πλοίο και να πολεμήσει σώμα με σώμα όπως γινόταν συνήθως στις χερσαίες μάχες, στην τακτική αυτή ο νέος στόλος του Αλφρέδου είχε τεράστιες δυσκολίες.

Η πρώτη ναυτική ναυμαχία με τον νέο στόλο του Αλφρέδου καταγράφεται το 896. Εννιά από τα νέα πλοία του Αλφρέδου προσέγγισαν το στόμιο ενός ποταμού στα νότια της Αγγλίας στον οποίο είχαν εισέλθει έξι πλοία των Βίκινγκ, οι Δανοί προχώρησαν στο εσωτερικό για να συγκεντρώσουν προμήθειες. Τα τρία από τα πλοία των Βίκινγκ προσπάθησαν να διαφύγουν σπάζοντας την Αγγλική άμυνα, το ένα τα κατάφερε αλλά ο Αλφρέδος συνέλαβε τα άλλα δυο. Οι Άγγλοι στρατιώτες προχώρησαν στην θανάτωση του πληρώματος των πλοίων, το πλοίο το οποίο διέφυγε τα κατάφερε επειδή τα ψηλά πλοία του Αλφρέδου δεν μπορούσαν να πλησιάσουν όταν η παλίρροια υποχώρησε. Ακολούθησε η χερσαία μάχη, οι Δανοί σημαντικά περισσότεροι θα είχαν εξαφανιστεί αν δεν σηκωνόταν πάλι η παλίρροια, επέστρεψαν στα πλοία τους τα οποία ήταν σαφώς περισσότερο ευέλικτα και ευκίνητα από τα μεγάλα πλοία του Αλφρέδου. Οι πειρατές είχαν πολύ βαρύτερες απώλειες, 120 Δανοί σκοτώθηκαν έναντι 62 Άγγλων και Φριζίων, συγκεντρώθηκαν γύρω από το Σάσσεξ και οδηγήθηκαν στις ακτές του Σάσσεξ. Οι πειρατές ναυαγοί οδηγήθηκαν στην αυλή του Αλφρέδου στο Γουίντσεστερ ο οποίος τους κρέμασε.

Στα τέλη της δεκαετίας του 880 και στις αρχές της δεκαετίας του 890 ο Αλφρέδος ξεκίνησε την κωδικοποίηση των νόμων ακολουθώντας τους νόμους του προκατόχου του τον 7ο αιώνα Ίνε του Ουέσσεξ.[100] Οι νόμοι τακτοποιήθηκαν σε 120 κεφάλαια, στην εισαγωγή του ο βασιλιάς Αλφρέδος αναφέρει "συγκέντρωσα όλους τους νόμους που είχαν δημιουργηθεί από τους προγόνους μου, πολλοί από αυτούς μου άρεσαν και τους δέχτηκα αντίθετα άλλους με την εισήγηση των συμβούλων τους απέρριψα". Ο Αλφρέδος αναφέρει ότι συμμετείχε στους νόμους οι οποίοι "υπήρχαν στις ημέρες του Ίνε του ευγενούς μου, του Όφα του βασιλιά της Μερκίας και του Έθελμπερτ βασιλιά του Κεντ ο οποίος ήταν ο πρώτος που δέχτηκε το βάπτισμα" περιέχοντας μια σειρά από διατάξεις που καθόριζαν την χρηματική αποζημίωση για τραυματισμό σε διάφορα μέρη του σώματος. Ο Όφα της Μερκίας όπως αναφέρει ο ιστορικός Πάτρικ Ουόρμαλντ (1947 - 2004) είχε δημιουργήσει μια σειρά από νόμους τους οποίους είχε παρουσιάσει το 786 με δυο παπικούς απεσταλμένους. Το ένα πέμπτο αυτών των νόμων περιείχαν διατάξεις όπως την μετάφραση στην Αγγλική των Δέκα εντολών, των κεφαλαίων της Εξόδου και των Πράξεων των Αποστόλων (15:23–29), η εισήγηση τους έγινε με πρόταση από τον Αλφρέδο για την εισαγωγή του χριστιανικού νόμου. Εκδηλώνει την συνέχεια των δώρων του θεού στον Μωυσή με τα δώρα του ίδιου του Αλφρέδου στον λαό των Δυτικών Σαξόνων δίνοντας στην νομοθεσία του έναν χαρακτήρα θεϊκής προέλευσης.

Ο Αλφρέδος ο Μέγας κωδικοποίησε την νομοθεσία του σε 120 κεφάλαια όσα ήταν τα χρόνια που έζησε ο Μωυσής με συμβολική πρόθεση. Ισχυρίστηκε το γεγονός ότι ο Μεσσίας ήρθε στην γη για να συγχωρέσει, την συγχώρεση για τα αδικήματα μπορούν να την δώσουν οι κοσμικοί άρχοντες μετά την καταβολή των χρηματικών αποζημιώσεων. Το μόνο αδίκημα το οποίο δεν θα μπορούσε να εξαγοραστεί με χρήματα ήταν η προδοσία απέναντι στον βασιλιά. Ο Αλφρέδος αναφέρει ότι η φράση του Ευαγγελίου "αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτών" (Ματθ. 22:39–40) το εννοούσε ο Μεσσίας ως αγάπη με την δύναμη του Θεού τον οποίο δεν μπορούσε να προδώσει ο άνθρωπος, στην θέση του Θεού στην γη υπάρχει ο κοσμικός βασιλιάς. Η πρώτη εντύπωση που υπάρχει σχετικά με τους νόμους του Αλφρέδου είναι ότι πρόκειται για μια σειρά νόμων μεταξύ τους ασύνδετοι και πολλές φορές ακατάλληλοι στον τομέα της εφαρμογής τους. Στην πραγματικότητα πολλοί από τους νόμους του Αλφρέδου βρέθηκαν σε αντίθεση από τους νόμους του Ίνε, ο Πάτρικ Ουόρμαλντ (1947 - 2004) αναφέρει ότι ο Αλφρέδος πραγματοποίησε την νομοθεσία του περισσότερο ως ιδεολογικό μανιφέστο παρά ως νομική εφαρμογή. Η νομοθεσία του Αλφρέδου συνοψίζεται στην βασική αρχή του Αγγλοσαξονικού νόμου "κάνουμε ότι είναι περισσότερο απαραίτητο και βασιζόμαστε στην αρχή ότι ο καθένας έχει υποχρέωση να κρατήσει τον όρκο του".

Ο Αλφρέδος έδειξε έντονο ενδιαφέρον στα θέματα γύρω από την απονομή της δικαιοσύνης. Ο Ασσέρ αναφέρει ότι ο Αλφρέδος υποσχέθηκε να "επανεξετάσει οτιδήποτε σχετικό με την νομοθεσία πραγματοποιήθηκε από τους συμβούλους του και θεωρείται αδικία σύμφωνα με την άποψη της κοινής γνώμης ή όσους νόμους πραγματοποιήθηκαν στην διάρκεια της απουσίας του χωρίς να τους εξετάσει ο ίδιος". Ένα έγγραφο που εξέδωσε ο γιος του Εδουάρδος ο πρεσβύτερος δείχνει τον ίδιο τον Αλφρέδο να ακούει μια τέτοια έκκληση την ώρα που έπλενε τα χέρια του. Ο Ασσέρ παρουσιάζει τον Αλφρέδο σαν έναν δικαστή υπό την μορφή Σολομώντα να διορθώνει ο ίδιος τις άδικες αποφάσεις των συμβούλων ή των ανθρώπων που είχε επιλέξει να τους εφαρμόσει. Οι δικαστές του όπως ανέφερε ο ίδιος ήταν μορφωμένοι και επιλεγμένοι να κρίνουν κάτι που κάνουν σύμφωνα με την σοφία τους, όσοι το παραβαίνουν αυτό θα τιμωρούνταν με απώλεια της θέσης τους. Το Αγγλοσαξωνικό χρονικό το οποίο άρχισε να γράφεται τα τελευταία χρόνια του Αλφρέδου είχε ως στόχο να εκδηλώσει πανηγυρικά την ενοποίηση της Αγγλίας, πιθανότητα στόχος του να ήταν όπως αναφέρει ο Ασσέρ την διάδοση του στην Ουαλία η οποία μόλις είχε προσαρτηθεί στην Αγγλία.

Ο Ασσέρ προσπάθησε να αποκτήσει στενές σχέσεις με τις ξένες δυνάμεις, το ενδιαφέρον του στις ξένες υποθέσεις φάνηκε με την μετάφραση του Ορόζιου η οποία αφορούσε τον Ηλία Γ΄, πατριάρχη της Ιερουσαλήμ. Έστειλε πολλές επιστολές στον πάπα προκειμένου να δηλώσει την πίστη του ίδιου και της Αγγλικής εκκλησίας απέναντι του. Γύρω στο 890 ο Βούλφταν του Χέρεμπι ανέλαβε ένα ταξίδι απο την Γιουτλάνδη κατά μήκος της Βαλτικής στην Πρωσική πόλη Τρούσο, ο ίδιος ο Αλφρέδος ζήτησε αναλυτικά λεπτομέρειες για αυτό το ταξίδι. Οι σχέσεις του Αλφρέδου με τους Κέλτες πρίγκιπες στο δυτικό τμήμα της Βρετανίας ήταν ξεκάθαρες, σύμφωνα με τον Ασσέρ οι πρίγκιπες της νότιας Ουαλίας έδωσαν επαίνους στον Αλφρέδο, οι βόρειοι Ουαλοί αργότερα ακολούθησαν το παράδειγμα τους εκστρατεύοντας μαζί του (893). Ο Αλφρέδος έδειξε πολλά δείγμα ελεημοσύνης στα μοναστήρια της Αγγλίας και της Ιρλανδίας, η ιστορία των τριών Σκωτσέζων προσκυνητών οι οποίοι τον επισκέφτηκαν (891) είναι αναμφισβήτητα αυθεντική. Η ιστορία ότι στάλθηκε ο Αλφρέδος όταν ήταν μικρός στην Ιρλανδία να θεραπευτεί στον Άγιο Μοντουέννα ακόμα και αν δεν είναι αυθεντική αποδεικνύει το ενδιαφέρον το οποίο είχε ο Αλφρέδος για το νησί.

Την δεκαετία του 880 ο Αλφρέδος με έμπνευση από το παράδειγμα του Καρλομάγνου ανέλαβε την πρωτοβουλία να αναβιώσει την μάθηση. Εκείνο το διάστημα οι επιδρομές των Βίκινγκ εθεωρούντο από τον Αγγλικό λαό θεία τιμωρία, ο Αλφρέδος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία προκειμένου να εγείρει τα θρησκευτικά τους συναισθήματα. Αυτό απαιτούσε την πρόσληψη θρησκευτικών δασκάλων απο την Μερκία, την Ουαλία και άλλες περιοχές από το εξωτερικό για να ενισχύσει την εξουσία της επισκοπής όπως και την δημιουργία σχολής για να εκπαιδεύσει τα παιδιά των ευγενών, η προσπάθεια απαιτούσε ανάλογη εκπαίδευση σε όσους είχαν θέσεις εξουσίας. Η σύνταξη ενός γενεαλογικού δέντρου του Αλφρέδου και των προπατόρων του με τελική κατάληξη στον Αδάμ θα έδειχνε ότι οι βασιλείς του Ουέσσεξ είχαν θεία καταγωγή. Λίγα είναι γνωστά σχετικά με την εκκλησία την εποχή του Αλφρέδου, οι επιθέσεις των Δανών έκαναν μεγάλη ζημιά στα μοναστήρια. Ο Αλφρέδος ίδρυσε δυο νέα μοναστήρια στο Άθελνει και στο Σάφτεσμπουρι, ήταν τα πρώτα μοναστήρια που ιδρύθηκαν από τις αρχές του 8ου αιώνα. Σύμφωνα με τον Ασσέρ ο Αλφρέδος εισήγαγε ξένους μοναχούς στην Αγγλία για το μοναστήρι του Άθελνει επειδή υπήρχε ελάχιστο ενδιαφέρον από τους ντόπιους. Ο Αλφρέδος δεν προέβη σε καμιά ουσιαστική μεταρρύθμιση των εκκλησιαστικών θεσμών, για τον ίδιο βασικός στόχος ήταν η εκμάθηση και οι πνευματική αναγέννηση των επισκόπων που υπήρχαν όπως και όλου του λαού του, ο ίδιος ως βασιλιάς θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο γι'αυτό. Έδειξε εξίσου έντονο ενδιαφέρον για την μετάφραση και την μετάδοση της διδασκαλίας του Γρηγορίου του Μέγα. Παρά τις προσπάθειες του όμως για την εκκλησιαστική εκπαίδευση δεν έδειξε έντονο ενδιαφέρον για την εκκλησία, έκανε ακόμα και κατάσχεση των εκκλησιαστικών κτημάτων κατά μήκος της Ντάνελοου και τα έδωσε σε στρατιωτικούς που θα μπορούσαν να τα προστατέψουν καλύτερα από τις επιθέσεις των Βίκινγκ.

Ο επιδρομές των Δανών έφεραν μεγάλο κενό στην εκπαίδευση στην Αγγλία. Ο ίδιος ο Αλφρέδος στον πρόλογο του δραματικοποιεί την κατάσταση αναφέροντας : "Κανένας άντρας κάτω από τον Χάμπερ δεν ενδιαφέρεται να μάθει τίποτα για την θεϊκή αποστολή του, ακόμα και να μεταφράσει ένα γράμμα από τα Λατινικά στα Αγγλικά". Ο Αλφρέδος έδειξε έναν υπερβολικά δραματικό τόνο επηρεασμένος έντονα από την άσχημη κατάσταση της εκπαίδευσης που υπήρχε στην Αγγλία την εποχή της νεότητας του. Η εκμάθηση των Λατινικών ήταν γνωστή στην Αγγλία και πριν τον Αλφρέδο, αυτό το αποδεικνύει το γεγονός ότι στην αυλή του υπήρχαν επίσκοποι από την Μερκία και την Δυτική Σαξονία όπως ο Πλέμουνγκ, ο Γουφέρθ και ο Γουλφσίγκ. Η παραγωγή χειρογράφων είχε διακοπεί απότομα στην Αγγλία την δεκαετία του 860 από τις επιδρομές των Βίκινγκ αναρίθμητα Αγγλοσαξονικά χειρόγραφα κάηκαν μαζί με τις εκκλησίες που τα φιλοξενούσαν, στα τέλη του αιώνα δημιουργήθηκε νέα παραγωγή. Ένα χειρόγραφο από την εκκλησία του Ιησού Χριστού στο Καντέρμπερι χρονολογούμενο το 873 ήταν τόσο φτωχό που ο ιστορικός Νίκολας Μπρούκς (1941 - 2014) αναφέρει ότι ο συγγραφέας του χειρογράφου ή θα ήταν τυφλός ή δεν θα ήξερε να γράφει ή δεν θα ήξερε καθόλου Λατινικά. Είναι εμφανές σημειώνει ο Μπρούκς ότι "ο καθεδρικός ναός του Καντέρμπερι εκείνη την εποχή ήταν ανίκανος να παράγει επιγραφές με θέμα την χριστιανική λατρεία".

Ακολουθώντας το παράδειγμα του Καρλομάγνου ο Αλφρέδος τοποθέτησε στα ανάκτορα σχολή για τα παιδιά του, για τα παιδιά των αριστοκρατών και για παιδιά ακόμα χαμηλότερης καταγωγής. Μελετούσαν βιβλία τόσο στα Αγγλικά όσο και στα Λατινικά και αφιερώθηκαν στην γραφή σε τόσο μεγάλο βαθμό που έγιναν ευφυείς μαθητές των γραμμάτων και των τεχνών. Κάλεσε τους μεγαλύτερους δασκάλους τόσο από την Αγγλία όσο και από την ηπειρωτική Ευρώπη μεταξύ των οποίων τον Πλέγκμουντ που διορίστηκε αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι (860), τον επίσκοπο Γουέρφερθ του Καντέρμπερι, τον Γκρίμπαλντ και τον Ιωάννη τον Σάξονα από τους Φράγκους και τον Ασσέρ από την εκκλησία του Αγίου Δαυίδ στην νοτιοδυτική Ουαλία. Ο Αλφρέδος έχοντας επίγνωση ότι χωρίς την μάθηση δεν πρόκειται να υπάρξει καμιά ευημερία στο βασίλειο του κάλεσε για εκπαίδευση όλους τους νέους και ελεύθερους άντρες. Καθιέρωσε την Αγγλική ως επίσημη γλώσσα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι σπουδαστές στην συνέχεια θα μπορούσαν να προχωρήσουν στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση με επίσημη γλώσσα τα Λατινικά. Υπάρχουν πολλά εκπαιδευτικά βιβλία στην Αγγλική γλώσσα αφού ο Αλφρέδος διέταξε την μετάφραση στην Αγγλική οτιδήποτε θεωρούσε απαραίτητο για την μόρφωση των σπουδαστών του. Ο Αλφρέδος αναφέρεται ότι και ο ίδιος έκανε πολλές μεταφράσεις αλλά αυτό αμφισβητείται από τους περισσότερους ιστορικούς οι οποίοι αναφέρουν ότι παρείχε την ψηλή προστασία των μεταφράσεων αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε να θεωρηθεί δική του δουλειά.

Το παλιότερο από τα έργα μετάφρασης του Αλφρέδου ήταν οι "Διάλογοι του Γρηγορίου του Μέγα" ένα έργο εξαιρετικά διαδεδομένο την περίοδο του μεσαίωνα. Η μετάφραση ανατέθηκε στον Γουέρφερθ, επίσκοπο του Γουόρκεστερ υπό την επίβλεψη του ίδιου του Αλφρέδου ο οποίος έγραψε τον πρόλογο στο έργο. Τα επόμενα τέσσερα μεγάλα έργα τα οποία μεταφράστηκαν υπό την επίβλεψη του Αλφρέδου ήταν : η "Ποιμαντική φροντίδα" του Γρηγορίου του Μέγα, το έργο του Βοήθιου "Η παραμυθία της Φιλοσοφίας", οι στίχοι του Μεγάλου Αυγουστίνου και οι πρώτοι 50 ψαλμοί από το ψαλτήριο. Το επόμενο βιβλίο που μεταφράστηκε από τον Αλφρέδο ήταν το Βιβλίο του Εξόδου, η Αγγλική έκδοση των "Ιστοριών του Ορόζιου εναντίον των παγανιστών" και της "Εκκλησιαστικής ιστορίας του Βέδα" δεν έγιναν αποδεκτά από τους ιστορικούς ως μετάφραση του Αλφρέδου λόγω των διαφορών που υπήρχαν στην γραφή του κειμένου. Βρισκόντουσαν όμως εντός του προγράμματος των μεταφράσεων του Αλφρέδου, το ίδιο όπως τονίζουν οι ιστορικοί Σιμόν Κέινες και Μίχαελ Λάπιτζ έγινε με την "Αγγλική Φαρμακολογία" και την "Αρχαία Αγγλική Μαρτυρολογία". Στον πρόλογο που γράφει ο ίδιος ο Αλφρέδος στην μετάφραση της "Ποιμαντικής φροντίδας" εξηγεί την σκληρή προσπάθεια που έγινε για να γίνει η μετάφραση "λέξη προς λέξη ή νόημα προς νόημα" από τα Λατινικά στα Αγγλικά, παρήγγειλε την αποστολή της μετάφρασης σε όλους τους επισκόπους. Το ενδιαφέρον από τον Αλφρέδο για την μετάφραση του έργου αυτού ήταν τόσο έντονο που τα πρώτα αντίγραφα κυκλοφόρησαν τον 11ο αιώνα.

Το έργο του Βοήθιου "Η παραμυθία της Φιλοσοφίας" ήταν το πιο διάσημο φιλοσοφικό εγχειρίδιο του μεσαίωνα, σε αντίθεση με το έργο "Ποιμαντική φροντίδα" το κείμενο ασχολείται πολύ έντονα με το πρωτότυπο κείμενο με αποτέλεσμα όλες οι προσθήκες στο κείμενο να μην μπορούν να εντοπιστούν από τον μεταφραστή, αυτό αντικατοπτρίζει την φιλοσοφία της βασιλείας στο περιβάλλον του Αλφρέδου. Στο έργο του Βοήθιου επαναλαμβάνει την φράση : "να μιλήσω σύντομα, ζήτησα να ζήσω ήσυχα μια ζωή όσο το δυνατό περισσότερο, όταν αφήσω την ζωή να παραμείνει σε αυτήν η μνήμη μου μέσω των έργων μου". Το βιβλίο αυτό διασώθηκε σε δυο χειρόγραφα, το ένα από αυτά διασώθηκε υπό μορφή πεζογραφίας το άλλο με έναν συνδυασμό πεζογραφίας και στίχου. Το τελευταίο χειρόγραφο υπέστη πολλές φθορές κατά την διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα. Το τελευταίο έργο του Αλφρέδου του Μέγα με το όνομα "Ανθολογία" περιέχει στο πρώτο ήμισυ παροιμίες του Αγίου Αυγουστίνου και στο δεύτερο ήμισυ κείμενα από άλλες πηγές, το υλικό όπως μελετήθηκε περιέχει τα αυθεντικότερα χαρακτηριστικά του Αλφρέδου. Η τελευταία του φράση αποτελούσε επιτάφιο στους μεγάλους Άγγλους βασιλείς με την φράση : "πρέπει να είναι εξαιρετικά άθλιος ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος δεν θα προσπαθήσει να αυξήσει την κατανόηση του σε αυτόν τον κόσμο ενώ πάντοτε επιθυμεί να φτάσει στην αιώνια ζωή στην οποία θα είναι όλα σαφή".

Ο Αλφρέδος είναι κεντρικός χαρακτήρας στο ποίημα του 12ου αιώνα "η κουκουβάγια και το αηδόνι" στο οποίο τονίζονται η σοφία και οι ικανότητες του, οι "Παροιμίες του Αλφρέδου" έργο του 13ου αιώνα είναι μεταθανάτιος ύμνος στον ίδιο. Το περίφημο "κόσμημα του Αλφρέδου" το οποίο ανακαλύφτηκε στο Σάμερσετ (1693) σχετίζεται με τον βασιλιά Αλφρέδο λόγω της επιγραφής που βρέθηκε σε αυτό με τον τίτλο "ο Αλφρέδος παρήγγειλε την κατασκευή μου". Το κόσμημα έχει μήκος δυόμιση ίντσες, είναι κατασκευασμένο από φίλτρο χρυσού το οποίο περικλείει ένα γυαλιστερό κομμάτι χαλαζία, κάτω από αυτό υπάρχει κομμάτι σμάλτου με την εικόνα ενός άντρα που κρατά ένα μάτσο άνθη, ο άντρας αυτός συμβολίζει το βλέμμα και την σοφία του θεού. Το κόσμημα ήταν συνδεδεμένο με μια λεπτή ράβδο η οποία είχε μια κοίλη υποδοχή στην βάση της, χρονολογείται την εποχή της βασιλείας του Αλφρέδου, ο πραγματικός σκοπός της κατασκευής του είναι άγνωστος, η εντολή του Αλφρέδου να σταλεί σε κάθε επίσκοπο την εποχή της μετάφρασης της Ποιμαντικής φροντίδας αποδεικνύει ότι ήταν μεταφραστικό εργαλείο. Το υψηλό κόστος των μεταφραστικών εργαλείων το οποίο έφτανε ακόμα και τα 50 μαντσούνια δείχνει ότι χρησιμοποιήθηκαν πανάκριβα υλικά για την κατασκευή τους.

Ο ιστορικός Ρίτσαρντ Αμπελς (γεν. 1951) βλέπει τις στρατιωτικές και θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις του Αλφρέδου ως συμπληρωματικές, η εκμάθηση της θρησκείας και της γνώσης θεωρεί ο Αλφρέδος ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να υπερασπιστεί ο λαός το βασίλειο του. Όπως εξηγεί ο ίδιος στον πρόλογο του στο έργο Ποιμαντική φροντίδα "οι βασιλείς που δεν εκπληρώνουν το θεϊκό τους καθήκον το οποίο είναι η μόρφωση του λαού τους θα ανατραπούν από τον ίδιο τον λαό τους". Η επιδίωξη της σοφίας είναι ο καλύτερος δρόμος για τη εξουσία, όπως αναφέρει στον πρόλογο του στο έργο του Βοήθιου : "μελετήστε την σοφία, όταν μάθετε δεν θα την καταδικάζετε επειδή θα μπορείτε να φτάσετε στην εξουσία αν και δεν θα το επιθυμείτε". Οι προσπάθειες του Αγγλοσαξονικού λαού να αντισταθεί στις επιδρομές των Βίκινγκ σύμφωνα με τον Ασσέρ δεν ήταν για τον Αλφρέδο θέμα μιας απλής προπαγάνδας. Ο Αλφρέδος θεωρούσε σαν καθήκον του στον Θεό να διαδώσει τον χριστιανισμό σαν ένα όραμα μιας χριστιανικής κοινωνίας στην οποία ο Θεός είναι ο απόλυτος άρχοντες, οι βασιλείς οφείλουν την υποταγή τους στον θεό αφού χάρη σε αυτόν αντλούν την εξουσία για τους υπηκόους τους. Η ανάγκη να πείσει τους ευγενείς να αναλάβουν εργασία για το δημόσιο συμφέρον οδήγησε τον Αλφρέδο και την αυλή του στην προώθησε μιας χριστιανικής βασιλείας στα πρότυπα παλιότερων βασιλέων όπως ο Όφα της Μερκίας, κληρικών όπως ο Άγιος Βέδας ο Σεβάσμιος και στην αναγέννηση των Καρολιδών. Δεν χρησιμοποίησε ο Αλφρέδος την εκκλησία απλά σαν ένα μέσο για να επιβάλει την εξουσία του στους υπηκόους του αλλά αποτελούσε τμήμα της κοσμοθεωρίας του, πίστευε ότι ο ίδιος ο θεός του είχε αναθέσει την πνευματική φροντίδα του λαού του. Άν ο χριστιανισμός κατέρρεε στο βασίλειο του, αν ο λαός δεν μπορούσε να κατανοήσει τα παλιά κείμενα, αν οι παλιότερες εκκλησίες και μοναστήρια καταστρέφονταν ήταν ο ίδιος ο βασιλιάς ένοχος απέναντι στον θεό έλεγε ο Αλφρέδος επαναλαμβάνοντας τα λόγια του Ιωσία.

Ο Αλφρέδος αγαπήθηκε απο τους γονείς του περισσότερο από τα άλλα αδέλφια του. Ήταν ο πιο όμορφος, χαριτωμένος στους τρόπους και στη συμπεριφορά, ενώ είχε έντονη επιθυμία για σοφία από την ημέρα της γέννεσης του, κάτι που χαρακτήριζε την φύση του. Ο Ασσέρ αναφέρει ότι σε ηλικία 12 ετών, ο Αλφρέδος δεν ήξερε να διαβάζει, κάτι το οποίο χρεώνει στη μεγάλη αμέλεια των γονέων του. Ήταν εξαιρετικός αναγνώστης, με μεγάλη μνήμη και ικανότητα να απαγγείλει ποιήματα και ψαλμούς. Μια ιστορία του Ασσέρ αναφέρει ότι η μητέρα του έδωσε ένα βιβλίο με σαξονικά ποίηματα στον ίδιο και στα αδέλφια του λέγοντας, "θα χαρίσω αυτό το βιβλίο σε όποιον το μάθει συντομότερα". Ο Αλφρέδος πήγε αμέσως στον δάσκαλο του για να του εξηγήσει το νόημα του βιβλίου και στη συνέχεια επέστρεψε αμέσως στην μητέρα του. Ο Αλφρέδος είχε ένα βιβλίο με ψαλμούς και προσευχές το οποίο δεν αποχωριζόταν ποτέ. Επίσης ήταν κορυφαίος κυνηγός στην εποχή του. Ο Αλφρέδος, αν και μικρότερος από όλα τα αδέλφια του, ήταν ο περισσότερο ανοιχτόμυαλος με έντονο ενδιαφέρον στην εκπαίδευση χάρη στη λατρεία που είχε για τα αγγλικά ποιήματα αλλά και στην ανικανότητα του να διαβάζει σε φυσική στάση. Ο Ασσέρ αναφέρει ότι "δεν μπόρεσε ποτέ να ικανοποιηθεί στην λατρεία του για τις τέχνες επειδή ήταν ελάχιστα αναπτυγμένες την εποχή του στην Αγγλία".

Ο Αλφρέδος πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 899. Ο ακριβής λόγος του θανάτου του είναι άγνωστος. Το βέβαιο είναι ότι υπέφερε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του από πόνους και βαριές ασθένειες. Ο βιογράφος του, Ασσέρ, δίνει λεπτομερείς αναφορές για μια βαριά ασθένεια από την οποία έπασχε ο Αλφρέδος, την οποία οι γιατροί σήμερα ονομάζουν νόσο του Κρον (Crohn) ή μια παρόμοια αιμορροϊδική νόσο. Ο εγγονός του Έντρεντ της Αγγλίας έπασχε και εκείνος από την ίδια ασθένεια. Ο Αλφρέδος αρχικά τάφηκε στον παλιό καθεδρικό ναό του Γουίντσεστερ. Τέσσερα χρόνια αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στον νέο καθεδρικό ναό του Γουίντσεστερ που οικοδόμησε ο γιος του, Εδουάρδος, και στον οποίο τάφηκε μαζί με την σύζυγο του. Αργότερα, θα ταφούν στον ίδιο καθεδρικό ναό ο Εδουάρδος και τα υπόλοιπα αδέλφια του. Την εποχή της Μεταρρύθμισης ο ναός κατεδαφίστηκε από τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας αλλά οι τάφοι των βασιλέων παρέμειναν άθικτοι.

Οι βασιλικοί τάφοι ανακαλύφτηκαν τυχαία την εποχή που κατασκευάστηκε μια φυλακή για καταδίκους στην περιοχή (1788). Οι κρατούμενοι έσκαψαν κατά μήκος του ιερού για να απομακρύνουν τα ερείπια, τα οστά απογυμνώθηκαν από τον μόλυβδο και διασκορπίστηκαν. Οι ανασκαφές που ακολούθησαν αμέσως μετά (1866, 1897) είναι ασαφείς. Ένας ερασιτέχνης αρχαιολόγος ο Τζον Μέλλορ (1866) ισχυρίστηκε ότι συνέλεξε οστά του Αλφρέδου και τάφηκαν σε ένα νεκροταφείο που κτίστηκε στην γειτονική εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου. Αρχαιολογικές ανασκαφές βρήκαν στα θεμέλια ενός αβαείου μερικά οστά (1999), οι αρχαιολόγοι ισχυρίστηκαν ότι ήταν του Αλφρέδου αλλά τελικά αποδείχτηκε ότι ανήκαν σε μια ηλικιωμένη γυναίκα. Τον Μάρτιο του 2013 η επισκοπή του Γουίντσεστερ εξήγαγε μερικά οστά από τον ναό του Αγίου Βαρθολομαίου, η επισκοπή ισχυριζόταν ότι ήταν οστά του Αλφρέδου αλλά έπρεπε να υποστούν ανάλυση επειδή πολλοί ισχυρίζονταν ότι τα οστά ανήκαν στον Ριχάρδο Γ΄. Η ραδιοχρονολόγηση έδειξε στο 1300 άρα η πιθανότητα τα οστά να ανήκαν στον Αλφρέδο αποκλείστηκε. Τον Ιανουάριο του 2014 ένα κομμάτι απο λεκάνη που βρέθηκε στην ανασκαφή του 1999 χρονολογήθηκε στην εποχή του Αλφρέδου, οι αρχαιολόγοι βεβαιώθηκαν ότι ανήκει στον ίδιο τον Αλφρέδο ή στον γιο του Εδουάρδο αλλά μέχρι και σήμερα ακόμα δεν έχει αποδειχτεί τίποτα επίσημα.

Ο Αλφρέδος ανέθεσε στον επίσκοπο Ασσέρ να γράψει την βιογραφία του, η οποία αναπόφευκτα τονίζει τα θετικά στοιχεία του Αλφρέδου. Αργότερα, χρονικογράφοι του μεσαίωνα, όπως ο Γοδεφρείδος του Μονμάουθ, αναφέρονται με πολύ κολακευτικά λόγια για τον Αλφρέδο. Οι ιστορικοί του 16ου αιώνα του έδωσαν το προσωνύμιο "Μέγας" αναφέροντας ότι δεν υπήρξε κανένας βασιλιάς στην εποχή του που να τον ξεπέρασε. Ο χαρακτηρισμός αυτός υπάρχει μέχρι και σήμερα. Ο λαός τον εξύμνησε σε ακραίο βαθμό για τον πατριωτισμό, τις μεταρρυθμίσεις και την πίστη του.

Με την σύζυγο του Ίαλσουιθ (τιμαται 20 Ιουλίου) απέκτησε την Έθελφλιντ, τον Εδουάρδο τον Πρεσβύτερο, την Έλφθριθ της Φλάνδρας, τον Έθελουερντ του Ουέσσεξ και την Αγία Έθελγκιφου, ηγουμένη του Σάφτεσμπουρι (τιμάται 9 Δεκεμβρίου).