Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού - Προτυπώσεις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού στην Παλαιά Διαθήκη.
Η διπλή πολεμική πού έχει εξαπολυθεί τον τελευταίο καιρό εναντίον της Παλαιάς Διαθήκης στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας σ' αυτό το θεόπνευστο και δασικό για την πίστη μας Βιβλίο. Από τη μια, οι αρχαιολάτρες Έλληνες, δεδηλωμένοι άθεοι, περιφρονούν την Παλαιά Διαθήκη ως εβραϊκό προϊόν, ανάξιο της προσοχής και του ενδιαφέροντος των σημερινών Ελλήνων. Από την άλλη, άνθρωποι πού, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν αρνούνται τη χριστιανική ταυτότητα τους, αμφισβητούν την Παλαιά Διαθήκη ως μη θεόπνευστη και τη μέμφονται ως ασύμφωνη και αντιτιθέμενη προς την Καινή Διαθήκη. Ωστόσο, είναι ανυπόστατες οι κατηγορίες και ατελέσφορα τα πυρά πού εκτοξεύονται και από τις δύο πλευρές.
Ο αναγνώστης, πού δεν επέτρεψε στην προκατάληψη να του σκοτίσει τα πνευματικά μάτια και πλησιάζει το Ιερό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης με τιμιότητα και αγαθή προαίρεση, αβίαστα διακρίνει μέσα σ' αυτό να υποφώσκει το φως της Καινής Διαθήκης. Πίσω από όλα τα γεγονότα πού συμβαίνουν στο λαό του Θεού, μελετά το σχέδιο της θείας οικονομίας και ακούει τα βήματα του αναμενόμενου και ερχομένου Μεσσία. Την έλευση του προαναγγέλλουν οι πατριάρχες και οι προφήτες, οι θυσίες και οι λατρευτικοί τύποι, τα περιστατικά και οι προσδοκίες του περιουσίου λαού. Σε όλα τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, Ιστορικά, ποιητικά και προφητικά, προφητεύεται όχι μόνον ο Χριστός αλλά και τα γεγονότα, τα πράγματα, τα πρόσωπα, τα όποια σχετίζονται με τη μορφή του.
Την ισοτιμία και το ισόκυρο των δύο Διαθηκών μαρτυρεί ο ίδιος ο Κύριος, πού κατακυρώνει και συμπληρώνει με τη διδασκαλία του την Παλαιά Διαθήκη. Την αλήθεια αύτη επαναλαμβάνουν οι απόστολοι, δέχονται και κηρύττουν οι πατέρες της Εκκλησίας. Ενδεικτικά αναφέρω τη διαβεβαίωση του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ενός από τους πιο εμβριθείς μελετητές των αγίων Γραφών: «Παλαιά και Καινή (Διαθήκη) νομοθέτην ένα έχει» (Περί μετανοίας β,4, ΡΟ 49,319, ΕΠΕ 30,22β), υπογραμμίζει ο άγιος διδάσκαλος και τεκμηριώνει τη θέση του με πολλά επιχειρήματα. Ένα από αυτά είναι ότι «προέλαβε την Καινήν η Παλαιά και ηρμήνευσε την Πάλαιαν η Καινή» (Εις το «Εξήλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αυγούστου» 1, ΡΟ 50,79β). Οι δύο Διαθήκες, λέει, ως «δύο παιδίσκαι και δύο αδελφαί τον ένα Δεσπότην δορυφορούσι. Κύριος παρά προφήταις καταγγέλλεται, Χριστός εν Καινή κηρύσσεται. Ου καινά τα καινά, προέλαβε γαρ τα παλαιά. Ουκ εσβέσθη τα παλαιά, ηρμηνεύθη γαρ εν τη Καινή» (αυτόθι).
1. (Γένεσις, κεφ. α΄, β΄): Το “ξύλον” του Παραδείσου είναι αντί-τύπος του Σταυρού του Κυρίου. Μάλιστα κατ' αντιδιαστολή το “ξύλον του Παραδείσου” έκανε γυμνό τον Αδάμ κάνοντάς τον να κρυφτεί από προσώπου Κυρίου, οδηγώντας αυτόν και κατ' επέκταση την ανθρωπότητα στο θάνατο (Φιλόθεος Κων/λεως). Όμως ο θάνατος του Κυρίου πάνω στο νέο “ξύλον” ανέστησε την από αιώνων νεκρή ανθρωπότητα. Έτσι, το “ξύλον” του παραδείσου από την ηδονή της “βρώσεως” οδήγησε στο σκότος του θανάτου, ενώ το “τιμωρητικόν ξύλον” του Γολγοθά από την οδύνη του Πάσχοντος οδήγησε στο φως της αιώνιας ζωής.
2. (Γέν. κβ΄1,2): Ο Θεός ζήτησε από τον Αβράαμ να θυσιάσει το μοναχογιό του Ισαάκ. Ο Αβραάμ υπάκουσε. Μάλιστα ο Ισαάκ κουβάλησε στους ώμους τα ξύλα της θυσίας στον ανηφορικό τόπο προσφοράς του “ολοκαρπώματος”. Ο Ισαάκ θεωρείται τύπος Κυρίου και τα ξύλα τύπος Σταυρού. “Σταυρού τύπον εκπλήρου Ισαάκ” (Ανδρέας Κρήτης). “Εν τω Αβραάμ, το μυστήριον ενεργείται του Σταυρού, ο δε αυτού υιός ην τύπος του σταυρωθέντος ύστερον Χριστου” (Γρηγόριος Παλαμάς,). Σημειωτέον: ο υιός του Αβραάμ δεν πεθαίνει, ενώ ο Υιός του Θεού πεθαίνει στο Σταυρό.
3. (Έξοδος, ιδ΄15-25): Ο Μωυσής, φθάνοντας με το διωκόμενο από τον Φαραώ λαό του Θεού μπροστά στην Ερυθρά, σήκωσε τη ράβδο του και “εξέτεινε την χείρα επί την θάλασσαν και (...) εσχίσθη το ύδωρ και εισήλθον οι λαοί Ισραήλ”. Κατά τον Ιωάννη το Δαμασκηνό: “Ράβδος σταυροτύπως την θάλασσαν πλήξασα”. Δηλαδή, κατά τον μεγάλο Πατέρα, αλλά και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, η μωσαϊκή ράβδος προτυπώνει το Σταυρό του Κυρίου. Δ΄ (Έξ., ιε΄22-25). Στη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους. Ο Μωυσής χτύπησε με το ραβδί του οριζόντια («επ ’ευθείας ») τη θάλασσα και αυτή άνοιξε στα δύο ώστε να τη διαβεί ο λαός του. Στη συνέχεια αφού πέρασε κι ο τελευταίος Εβραίος ξαναχτύπησε με το ραβδί του τη θάλασσα κάθετα («επ’ εύρους») σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού , και τους μεν διωκόμενους έσωσε, τους δε διώκτες τύραννους καταπόντισε .
4. Ο Ισραήλ στο Σινά δοκιμάστηκε από λειψυδρία. Βρίσκοντας πηγή στην Μερρά, απογοητεύτηκαν. Το νερό της ήταν πικρό. Τότε ο Μωυσής προσευχήθηκε και ο Θεός του έδειξε ένα ξύλο. “Και ενέβαλε αυτό εις το ύδωρ και εγλυκάνθη το ύδωρ”. Το “ξύλον” διά του οποίου το νερό έγινε πόσιμο είναι τύπος του Σταυρού του Κυρίου (Δαμασκηνός).
5. (Αριθμοί κ΄1-13): Ανάλογο περιστατικό συνέβη στην έρημο Σιν, όπου λόγω λειψυδρίας οι Ισραηλίτες γόγγυζαν κατά του Μωυσή. Τότε ο Μωυσής “προσευχηθείς ... επάταξε την πέτραν”. Αφού χτύπησε με τη ράβδο του ο Μωυσής το βράχο “εξήλθεν ύδωρ πολύ”. Και εδώ η ράβδος θεωρείται τύπος του Σταυρού (Χρυσόστομος), ενώ ο βράχος συμβολίζει το Γολγοθά όπου στήθηκε ο του Κυρίου Σταυρός.
6. (Έξ. Ιζ΄8-16): Τις κρίσιμες στιγμές, που ο Ισραήλ δέχθηκε επίθεση Αμαληκιτών, ο Μωυσής ανέβηκε σε ύψωμα και εξέτεινε τα χέρια του πλαγίως, δίνοντας στο σώμα του σχήμα σταυρού. Όσο έμενε έτσι, οι Ισραηλίτες νικούσαν. Όταν όμως κατέβαζε τα χέρια λόγω κόπωσης, εκείνοι νικούνταν. Έτσι οι Ωρ και Ααρών στήριζαν τα χέρια του Μωυσή. Τελικά οι Αμαληκίτες κατατροπώθηκαν. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει: “αναζωγράφησον παρ' εαυτώ χείρας ηπλωμένας, ίνα ίδης του προσκυνητού Σταυρού λάμπουσαν την εικόνα”. Όπως οι Ισρηλίτες με τον τύπο σταυρού νικούσαν, έτσι και ο νέος Ισραήλ της χάριτος, ο Χριστιανός, πολεμούμενος από τον νοητό εχθρό με τη δύναμη του Σταυρού εξέρχεται νικητής.
7. (Αριθμ. κα΄6-15): Όταν, μετά το θάνατο του Ααρών, οι Ισραηλίτες στράφηκαν και πάλι κατά του Μωυσή, δέχθηκαν την τιμωρία: “Όφεις έδακνον τον λαόν, και απέθανεν λαός πολύς”. Τότε ο Μωυσής κατασκεύασε χάλκινο ομοίωμα φιδιού υψώνοντάς το σε κοντάρι πάνω σε κοντινό ύψωμα. Όσοι έπεφταν θύματα φιδιών δεν πάθαιναν τίποτε εάν κοιτούσαν ψηλά, στο χάλικνο ομοίωμα. Την προτύπωση αυτή του Σταυρού επισημαίνει ο ίδιος ο Κύριος: “Καθώς Μωυσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον Υιόν του ανθρώπου, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ' έχη ζωήν αιώνιον” (Ιωάν. γ΄14-15).
Στο χάλκινο φίδι που ύψωσε πάνω στο ραβδί του ο Μωυσής. Όταν φίδια φαρμακερά δάγκωναν στην έρημο το λαό του, ύψωσε πάνω στο ραβδί του ένα χάλκινο φίδι που το βλέπανε οι Εβραίοι και δεν πάθαιναν τίποτα από τα δηλητηριώδη δαγκώματα. Το φίδι με το ραβδί σχημάτιζαν σταυρό .Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία που δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για το χάλκινο φίδι. Λέει λοιπόν , ότι το χάλκινο φίδι δεν ήταν τύπος αλλά αντίτυπος του Σταυρωθέντος Χριστού .Δηλαδή δεν εικόνιζε το Χριστό αλλά το διάβολο .Και απαντώντας σε όσους θα αναρωτιούνται για το πώς ο διάβολος είναι δυνατόν να σώζει, λέει, πως σώζει όσους πιστεύουν πως «ο υπό του όφεως τυπούμενος» διάβολος νεκρώθηκε από το Χριστό .
8. Η ευλογία που έδωσε ο Ιακώβ στον Ιωσήφ (Γένεση μζ΄, 31) και στα τέκνα του (μη΄, 14), η προσκύνηση του Ιωσήφ καθώς και η εναλλαγή των χειρών κατά τη πατρική ευλογία του Ιακώβ, θεωρείται προσκύνηση του Σταυρού. Ο δε άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει ότι σε όλο το βίο του Ιακώβ, ενεργείται το μυστήριο του Σταυρού (Migne PG 151, 133).
9. O Ιωσήφ ο Πάγκαλος είναι τύπος τους σταυρωθέντος Χριστού.
10. Ο Μωυσής βόσκοντας τα πρόβατα του πεθερού του Ιοθόρ, βρέθηκε έκθαμβος ενώπιον της φλεγόμενης και μη καιόμενης βάτου (Έξοδος 3, 4-5). Στο γεγονός αυτό έχουμε τον τύπο ολόκληρης της ζωής του Λυτρωτού μας και συγχρόνως του σταυρού.
11. Βαδίζοντας ο Μωυσής στην έρημο με το λαό του Θεού, βρήκαν πικρό νερό στη πηγή της Μερρά. Του έδειξε ο Θεός ξύλο – κατόπιν προσευχής – το οποίο τοποθέτησε στο νερό κι έγινε γλυκό και πόσιμο. Το ξύλο αυτό είναι τύπος του σταυρού (Έξοδος 15, 22).
12. Και η ράβδος του Ααρών (Αριθμοί 17, 17-28), η οποία βλάστησε και έκτοτε φυλάσσονταν στη σκηνή του Μαρτυρίου, θεωρείται τύπος του Σταυρού.
13. Στα πάθη του πολύαθλου Ιώβ, η αγία μας Εκκλησία βλέπει τη προτύπωση του σταυρικού Πάθους του Κυρίου μας.
14. Τα πάθη του δούλου του Θεού, στο β΄ μέρος του βιβλίου του Ησαία, είναι για την Εκκλησία μας τύπος του σταυρικού Πάθους του Κυρίου μας.
15. Στους ψαλμούς 4 και 59 έχουμε επίσης πρυτυπώσεις του Σταυρού.
16. Όταν κατά τη κλήση του Προφήτη Ησαία, ένα Σεραφείμ τοποθέτησε δια τη λαβίδος άνθρακα στο στόμα του για να τον εξαγνίσει, ο άνθρακας αυτός προτυπώνει κατά τον Γερμανό Κωνσταντινουπόλεως τον Σταυρό.
17. Οι τρεις παίδες, Ανανίας, Αζαρίας και Μισαήλ μαζί με τον προφήτη Δανιήλ, έδρασαν στη Βαβυλώνα κατά την περίοδο της βαβυλωνίου αιχμαλωσίας. Όταν οι τρεις παίδες τοποθετήθηκαν στην κάμινο του πυρός σώθηκαν υψώνοντας χάρη στη θαυμαστή επέμβαση του Θεού (Δαν. 3,23), όπως και ο προφήτης Δανιήλ σώθηκε κατά τον ίδιο τρόπο όταν τοποθετήθηκε στο λάκκο των λεόντων (Δαν. 16-23).
Φυσικά και σε αυτές τις περιπτώσεις για ακόμα μια φορά το βιβλικό κείμενο δεν παραθέτει την εικόνα της διάσωσης των τριών παίδων, όμως η εικόνα της σωτηρίας τους παρατίθεται στα λεγόμενα του Ανδρέα επισκόπου Κρήτης, ο οποίος αναφέρει ότι, αρχικά, οι τρεις παίδες και στη συνέχεια ο προφήτης Δανιήλ σώθηκαν επειδή σχημάτισαν με τα χέρια τους το σημείο του σταυρού, υψώνοντάς τα στον ουρανό (P.G. 97,1040-1041). Την ίδια παράδοση διασώζει και η υμνολογία της Εκκλησίας, η οποία κατά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ψάλλει «χείρας εν τω λάκκω βληθείς των λεόντων ποτέ, ο μέγας εν Προφήταις, σταυροειδώς εκπετάσας, Δανιήλ αβλαβής εκ της τούτων καταβρώσεως σέσωσται» (Η’ ωδή κανόνος του όρθρου).
18. Στην προσκύνηση από τον Ιακώβ, της ράβδου του γιου του Ιωσήφ. Λέει η Βίβλος πως πριν πεθάνει ο γέρος πια Ιακώβ έβαλε τον γιο του Ιωσήφ να του ορκισθεί πως δε θα αφήσει στην Αίγυπτο τη σορό του, αλλά θα τη μεταφέρει στη Χεβρών που ήταν θαμμένοι, ο Αβραάμ και η Σάρα, και ο πατέρας του Ισαάκ. Πράγματι ο Ιωσήφ ορκίστηκε και τόσο ευχαριστήθηκε ο Ιακώβ, που έσκυψε και φίλησε την άκρη από το ραβδί του γιου του. Στην προσκύνηση αυτή οι πατέρες βλέπουν την προτύπωση της προσκύνησης του Σταυρού του Χριστού .
19. Στον Ισαάκ που βάδιζε ανύποπτος προς τη θυσία φορτωμένος με τα ξύλα για το θυσιαστήριο, ακολουθώντας γρήγορα τον πατέρα του.
20. Στο ραβδί του Μωυσή που μεταβλήθηκε σε μεγάλο φίδι και μεταμόρφωσε τα ραβδιά των Αιγυπτίων καταπίνοντάς τα, και αργότερα μετέβαλε το νερό του Νείλου σε αίμα ,για να μη μπορούν να πίνουν οι Αιγύπτιοι, κι άλλοτε μεν έβγαζε από τα νερά βατράχια, άλλοτε έριχνε ακρίδες, σκνίπες κι άλλοτε πάλι σκότος βαθύ .
21. Στο «στύλο του πυρός » και στο «στύλο της νεφέλης » με τα οποία ο Θεός οδηγούσε το λαό του στην έρημο .
22. Στην ευλογία του πατριάρχη Ιακώβ στα παιδιά του γιου του Ιωσήφ, Εφραίμ και Μανασσή. Λέει η Παλαιά Διαθήκη πως γέροντας πια ο Ιακώβ (140 χρονών ) κυρτός και χωρίς καλή όραση πήγε να ευλογήσει τα εγγόνια του που τούφερε δίπλα του ο γιος του Ιωσήφ, στην Αίγυπτο. Ο πατέρας τους, τους έβαλε στα δεξιά τον Εφραίμ και στα αριστερά τον Μανασσή. Ο Ιακώβ δεν τους ευλόγησε απλώνοντας το δεξί χέρι του αντίστοιχα στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή αλλά αντίστροφα σταυρωτά προτυπώνοντας έτσι την ευλογία του Σταυρού στην Εκκλησία. Μάλιστα στη συνέχεια ο Ιωσήφ που θεώρησε πως λόγω γήρατος ο πατέρας του έκανε λάθος, του έπιασε τα χέρια και πήγε να βάλει το δεξί στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή, οπότε και συνάντησε την αντίσταση του γέροντα που προφήτεψε πως ο νεότερος θα ηγηθεί κι ο μεγαλύτερος αδελφός θα ακολουθήσει, θα είναι «λαός».
23. Στο περιστατικό με τον προφήτη Ελισσαίο, που είχε πάει μαζί με άλλους στο Ιορδάνη ποταμό να κόψουν ξύλα για να φτιάξουν καλύβες. Εκεί λοιπόν που κάποιος προφήτης έκοβε ξύλα, του έφυγε το στειλιάρι απ’ την αξίνα και του έπεσε η αξίνα στο ποτάμι. Τότε ο προφήτης Ελισσαίος έριξε στο ποτάμι ένα ξύλο ελαφρύ που πήγε στον πάτο και η βαριά αξίνα ανέβηκε πάνω και την πιάσανε. Κατά τον Κοσμά το Μελωδό, η αξίνα με το ελαφρύ ξύλο του προφήτη, σχημάτισαν Σταυρό, τον οποίο και προτυπώνουν με την έννοια ότι ο Σταυρός του Χριστού έκοψε την πλάνη με το βάπτισμα, (νερό του Ιορδάνη ), όπως η αξίνα έκοψε τα ξύλα.
24. Στην παράταξη του Ισραηλιτικού λαού γύρω από τη σκηνή του μαρτυρίου. Ο Μωυσής κατ’εντολή του Θεού παρέταξε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ σε τρόπο που τρεις να είναι στο βόρειο μέρος της σκηνής, τρεις στο νότιο τρεις στο ανατολικό και τρεις στο δυτικό. Μ’ αυτό τον τρόπο σχημάτισαν Σταυρό.
25. Στην προσευχή του Μωυσή στην έρημο όταν ο λαός του κινδύνευε από την επίθεση των Αμαληκιτών. Τότε ο Μωυσής στάθηκε προσευχόμενος κάπου που να τον βλέπουν όλοι με απλωμένα τα χέρια, σχηματίζοντας έτσι Σταυρό. Όσο είχε απλωμένα τα χέρια νικούσαν όταν κουράστηκε και τα κατέβασε χάνανε. Ώσπου ζήτησε να του κρατούν τεντωμένα τα χέρια ο Προφήτης Ωρ και ο αδερφός του Προφήτης Ααρών μέχρι να αποκρούσουν οριστικά τον εχθρό.
26. Στο ραβδί του Ααρών που βλάστησε προκρίνοντας έτσι για τη θέση του ιερέα αυτόν και τη φυλή του Λευί που αντιπροσώπευε. Από το ξερό ραβδί του Ααρών βγήκαν φύλλα και καρύδια. Όπως η ξερή και στείρα «εκκλησία των εθνών» εξάνθησε το ξύλο του Σταυρού κι εβλάστησε «καρπόν ζωής», δηλαδή τον «εν αυτώ κρεμασθέντα Σωτήρα Χριστόν».
27. Στην προσευχή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους. Ο Άγιος Κοσμάς ο Μελωδός λέει πως ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους άπλωσε σταυροειδώς τις παλάμες του και προτύπωσε το πάθος του Χριστού, ενώ όταν μετά τρεις μέρες βγήκε σώος, «την υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφισεν». Η Παλαιά διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα περί σταυροειδούς «διεκπετάσεως » των χειρών του Ιωνά. Ο Άγιος Κοσμάς ο Μελωδός το συμπεραίνει αυθαίρετα, μια που και ο Μωυσής και ο Δαυίδ και ο Σολομών έτσι προσευχήθηκαν στις δύσκολες στιγμές.
28. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ἡ κιβωτὸς τοῦ Νῶε, διότι ἦταν ἀπὸ ξύλο, ὅπως ὁ σταυρός, κι ἔγινε μέσο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους (Γεν. 6-8).
29. Τύπος τοῦ σταυροῦ διέγραψε ἡ διάσωση τοῦ Μωυσῆ ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ παιδοκτόνου τυράννου (Ἐξ 2, 1-10).
30. Τύπος τοῦ σταυροῦ ὑποδήλωσε καὶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὅταν ὕψωσε τὰ χέρια στὸν οὐρανὸ καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν παράταση τῆς ἡμέρας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καθηλώσει τὸν ἥλιο καὶ τὴ σελήνη στὶς θέσεις τους (Ἰη 10, 12-13). Τότε παρατάθηκε τὸ φῶς καὶ ἐξολοθρεύθηκαν οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ˙ κατὰ τὴ σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σκοτίσθηκε τὸ φῶς, γιὰ νὰ ἐξουδετερωθοῦν οἱ νοητοὶ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν κατάβαση τοῦ Κυρίου στὸν ἅδη.
31. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν τὰ δύο ξύλα πού ἀναζητοῦσε ἡ πτωχὴ χήρα ἀπὸ τὰ Σαρεπτὰ τῆς Σιδωνίας, ἡ ὁποία κατὰ τὸν καιρὸ τῆς πείνας φιλοξένησε στὸ σπίτι της τὸν προφήτη Ἠλία (Γ΄ Βας. 17, 12-15).
32. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ὁ Ἠλίας μὲ τὸ πύρινο ἅρμα, ὅταν ἀνέβαινε στὸν οὐρανὸ (Δ’ Βας. 2, 11).
33. Σταυρὸς σχηματιζόταν καὶ ὅταν, καθὼς λέγει ἡ παράδοση, οἱ δήμιοι πριόνιζαν τὸν προφήτη Ἠσαΐα.
34. Όταν ο Προφήτης Δανιήλ βρισκόταν στον λάκκο των λεόντων. Την ίδια παράδοση διασώζει και η υμνολογία της Εκκλησίας, η οποία κατά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ψάλλει «χείρας εν τω λάκκω βληθείς των λεόντων ποτέ, ο μέγας εν Προφήταις, σταυροειδώς εκπετάσας, Δανιήλ αβλαβής εκ της τούτων καταβρώσεως σέσωσται» (Η’ ωδή κανόνος του όρθρου).
Στὸν πνευματικό μας περίπατο μέσα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἴδαμε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου νὰ ἐμφανίζεται μυστηριωδῶς καὶ κατὰ ποικίλους τρόπους στοὺς ἄνδρες καὶ στὸ λαό, πού ἐπὶ χιλιάδες χρόνια ἦταν οἱ φορεῖς τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Θεοῦ. Τὸν εἴδαμε νὰ ἐμφανίζεται
*στὸν Ἀδὰμ ὡς «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γεν. 2, 9˙ 3, 22-24) καὶ ὡς πρωτευαγγέλιο (3, 15),
*στὸν Ἀβραὰμ ὡς φυτὸ σαβὲκ (Γεν. 22,13),
*στὸν Ἰακὼβ ὡς ράβδος (Γεν. 47, 31) καὶ σχῆμα εὐλογίας (48,13-20),
*στὸν Μωυσῆ στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα καὶ στὴν ἔρημο ὡς ράβδος (Ἐξ. 14, 16), ὡς ξύλο πού γλυκαίνει τὰ νερὰ (Ἐξ 15, 22-27), ὡς ξύλο πού ἀνοίγει πηγὴ νεροῦ στὸ βράχο (Ἐξ. 17, 1-7· Ἀριθμ. 20, 11), ὡς ξύλο ὅπου ὑψώνεται ὁ χάλκινος ὄφις (Ἀριθμ. 21, 8-9), ὡς σχῆμα προσευχῆς (Ἐξ. 17, 8-16),
*στὸν Ἀαρών ὡς ράβδος πού βλάστησε (Ἀριθμ 17, 16-27),
*στὸ λαὸ ὡς παράταξη (Ἀριθμ 2-3),
*στὸν Δαβὶδ ὡς βακτηρία καὶ ράβδος σιδηρᾶ (Ψαλμ. 2, 9- 22, 4· 44, 7· 73, 2˙ 109, 2), ὡς ἄφεση (Ψαλμ. 102, 11-12), ὡς ὑποπόδιο (Ψαλμ. 98, 5˙ 131, 7), ὡς σημεῖο (Ψαλμ. 59, 5-6˙85, 17),
*στοὺς προφῆτες ὡς «ἀξίνη» (Δ’ Βας. 6, 1-7), ὡς θανατηφόρο βότανο (Ἱερ. 11, 19), ὡς γράμμα ταῦ (Τ) (Ἰεζ. 9, 4).
Η διπλή πολεμική πού έχει εξαπολυθεί τον τελευταίο καιρό εναντίον της Παλαιάς Διαθήκης στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας σ' αυτό το θεόπνευστο και δασικό για την πίστη μας Βιβλίο. Από τη μια, οι αρχαιολάτρες Έλληνες, δεδηλωμένοι άθεοι, περιφρονούν την Παλαιά Διαθήκη ως εβραϊκό προϊόν, ανάξιο της προσοχής και του ενδιαφέροντος των σημερινών Ελλήνων. Από την άλλη, άνθρωποι πού, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν αρνούνται τη χριστιανική ταυτότητα τους, αμφισβητούν την Παλαιά Διαθήκη ως μη θεόπνευστη και τη μέμφονται ως ασύμφωνη και αντιτιθέμενη προς την Καινή Διαθήκη. Ωστόσο, είναι ανυπόστατες οι κατηγορίες και ατελέσφορα τα πυρά πού εκτοξεύονται και από τις δύο πλευρές.
Ο αναγνώστης, πού δεν επέτρεψε στην προκατάληψη να του σκοτίσει τα πνευματικά μάτια και πλησιάζει το Ιερό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης με τιμιότητα και αγαθή προαίρεση, αβίαστα διακρίνει μέσα σ' αυτό να υποφώσκει το φως της Καινής Διαθήκης. Πίσω από όλα τα γεγονότα πού συμβαίνουν στο λαό του Θεού, μελετά το σχέδιο της θείας οικονομίας και ακούει τα βήματα του αναμενόμενου και ερχομένου Μεσσία. Την έλευση του προαναγγέλλουν οι πατριάρχες και οι προφήτες, οι θυσίες και οι λατρευτικοί τύποι, τα περιστατικά και οι προσδοκίες του περιουσίου λαού. Σε όλα τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, Ιστορικά, ποιητικά και προφητικά, προφητεύεται όχι μόνον ο Χριστός αλλά και τα γεγονότα, τα πράγματα, τα πρόσωπα, τα όποια σχετίζονται με τη μορφή του.
Την ισοτιμία και το ισόκυρο των δύο Διαθηκών μαρτυρεί ο ίδιος ο Κύριος, πού κατακυρώνει και συμπληρώνει με τη διδασκαλία του την Παλαιά Διαθήκη. Την αλήθεια αύτη επαναλαμβάνουν οι απόστολοι, δέχονται και κηρύττουν οι πατέρες της Εκκλησίας. Ενδεικτικά αναφέρω τη διαβεβαίωση του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ενός από τους πιο εμβριθείς μελετητές των αγίων Γραφών: «Παλαιά και Καινή (Διαθήκη) νομοθέτην ένα έχει» (Περί μετανοίας β,4, ΡΟ 49,319, ΕΠΕ 30,22β), υπογραμμίζει ο άγιος διδάσκαλος και τεκμηριώνει τη θέση του με πολλά επιχειρήματα. Ένα από αυτά είναι ότι «προέλαβε την Καινήν η Παλαιά και ηρμήνευσε την Πάλαιαν η Καινή» (Εις το «Εξήλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αυγούστου» 1, ΡΟ 50,79β). Οι δύο Διαθήκες, λέει, ως «δύο παιδίσκαι και δύο αδελφαί τον ένα Δεσπότην δορυφορούσι. Κύριος παρά προφήταις καταγγέλλεται, Χριστός εν Καινή κηρύσσεται. Ου καινά τα καινά, προέλαβε γαρ τα παλαιά. Ουκ εσβέσθη τα παλαιά, ηρμηνεύθη γαρ εν τη Καινή» (αυτόθι).
1. (Γένεσις, κεφ. α΄, β΄): Το “ξύλον” του Παραδείσου είναι αντί-τύπος του Σταυρού του Κυρίου. Μάλιστα κατ' αντιδιαστολή το “ξύλον του Παραδείσου” έκανε γυμνό τον Αδάμ κάνοντάς τον να κρυφτεί από προσώπου Κυρίου, οδηγώντας αυτόν και κατ' επέκταση την ανθρωπότητα στο θάνατο (Φιλόθεος Κων/λεως). Όμως ο θάνατος του Κυρίου πάνω στο νέο “ξύλον” ανέστησε την από αιώνων νεκρή ανθρωπότητα. Έτσι, το “ξύλον” του παραδείσου από την ηδονή της “βρώσεως” οδήγησε στο σκότος του θανάτου, ενώ το “τιμωρητικόν ξύλον” του Γολγοθά από την οδύνη του Πάσχοντος οδήγησε στο φως της αιώνιας ζωής.
2. (Γέν. κβ΄1,2): Ο Θεός ζήτησε από τον Αβράαμ να θυσιάσει το μοναχογιό του Ισαάκ. Ο Αβραάμ υπάκουσε. Μάλιστα ο Ισαάκ κουβάλησε στους ώμους τα ξύλα της θυσίας στον ανηφορικό τόπο προσφοράς του “ολοκαρπώματος”. Ο Ισαάκ θεωρείται τύπος Κυρίου και τα ξύλα τύπος Σταυρού. “Σταυρού τύπον εκπλήρου Ισαάκ” (Ανδρέας Κρήτης). “Εν τω Αβραάμ, το μυστήριον ενεργείται του Σταυρού, ο δε αυτού υιός ην τύπος του σταυρωθέντος ύστερον Χριστου” (Γρηγόριος Παλαμάς,). Σημειωτέον: ο υιός του Αβραάμ δεν πεθαίνει, ενώ ο Υιός του Θεού πεθαίνει στο Σταυρό.
3. (Έξοδος, ιδ΄15-25): Ο Μωυσής, φθάνοντας με το διωκόμενο από τον Φαραώ λαό του Θεού μπροστά στην Ερυθρά, σήκωσε τη ράβδο του και “εξέτεινε την χείρα επί την θάλασσαν και (...) εσχίσθη το ύδωρ και εισήλθον οι λαοί Ισραήλ”. Κατά τον Ιωάννη το Δαμασκηνό: “Ράβδος σταυροτύπως την θάλασσαν πλήξασα”. Δηλαδή, κατά τον μεγάλο Πατέρα, αλλά και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, η μωσαϊκή ράβδος προτυπώνει το Σταυρό του Κυρίου. Δ΄ (Έξ., ιε΄22-25). Στη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους. Ο Μωυσής χτύπησε με το ραβδί του οριζόντια («επ ’ευθείας ») τη θάλασσα και αυτή άνοιξε στα δύο ώστε να τη διαβεί ο λαός του. Στη συνέχεια αφού πέρασε κι ο τελευταίος Εβραίος ξαναχτύπησε με το ραβδί του τη θάλασσα κάθετα («επ’ εύρους») σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού , και τους μεν διωκόμενους έσωσε, τους δε διώκτες τύραννους καταπόντισε .
4. Ο Ισραήλ στο Σινά δοκιμάστηκε από λειψυδρία. Βρίσκοντας πηγή στην Μερρά, απογοητεύτηκαν. Το νερό της ήταν πικρό. Τότε ο Μωυσής προσευχήθηκε και ο Θεός του έδειξε ένα ξύλο. “Και ενέβαλε αυτό εις το ύδωρ και εγλυκάνθη το ύδωρ”. Το “ξύλον” διά του οποίου το νερό έγινε πόσιμο είναι τύπος του Σταυρού του Κυρίου (Δαμασκηνός).
5. (Αριθμοί κ΄1-13): Ανάλογο περιστατικό συνέβη στην έρημο Σιν, όπου λόγω λειψυδρίας οι Ισραηλίτες γόγγυζαν κατά του Μωυσή. Τότε ο Μωυσής “προσευχηθείς ... επάταξε την πέτραν”. Αφού χτύπησε με τη ράβδο του ο Μωυσής το βράχο “εξήλθεν ύδωρ πολύ”. Και εδώ η ράβδος θεωρείται τύπος του Σταυρού (Χρυσόστομος), ενώ ο βράχος συμβολίζει το Γολγοθά όπου στήθηκε ο του Κυρίου Σταυρός.
6. (Έξ. Ιζ΄8-16): Τις κρίσιμες στιγμές, που ο Ισραήλ δέχθηκε επίθεση Αμαληκιτών, ο Μωυσής ανέβηκε σε ύψωμα και εξέτεινε τα χέρια του πλαγίως, δίνοντας στο σώμα του σχήμα σταυρού. Όσο έμενε έτσι, οι Ισραηλίτες νικούσαν. Όταν όμως κατέβαζε τα χέρια λόγω κόπωσης, εκείνοι νικούνταν. Έτσι οι Ωρ και Ααρών στήριζαν τα χέρια του Μωυσή. Τελικά οι Αμαληκίτες κατατροπώθηκαν. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει: “αναζωγράφησον παρ' εαυτώ χείρας ηπλωμένας, ίνα ίδης του προσκυνητού Σταυρού λάμπουσαν την εικόνα”. Όπως οι Ισρηλίτες με τον τύπο σταυρού νικούσαν, έτσι και ο νέος Ισραήλ της χάριτος, ο Χριστιανός, πολεμούμενος από τον νοητό εχθρό με τη δύναμη του Σταυρού εξέρχεται νικητής.
7. (Αριθμ. κα΄6-15): Όταν, μετά το θάνατο του Ααρών, οι Ισραηλίτες στράφηκαν και πάλι κατά του Μωυσή, δέχθηκαν την τιμωρία: “Όφεις έδακνον τον λαόν, και απέθανεν λαός πολύς”. Τότε ο Μωυσής κατασκεύασε χάλκινο ομοίωμα φιδιού υψώνοντάς το σε κοντάρι πάνω σε κοντινό ύψωμα. Όσοι έπεφταν θύματα φιδιών δεν πάθαιναν τίποτε εάν κοιτούσαν ψηλά, στο χάλικνο ομοίωμα. Την προτύπωση αυτή του Σταυρού επισημαίνει ο ίδιος ο Κύριος: “Καθώς Μωυσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον Υιόν του ανθρώπου, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ' έχη ζωήν αιώνιον” (Ιωάν. γ΄14-15).
Στο χάλκινο φίδι που ύψωσε πάνω στο ραβδί του ο Μωυσής. Όταν φίδια φαρμακερά δάγκωναν στην έρημο το λαό του, ύψωσε πάνω στο ραβδί του ένα χάλκινο φίδι που το βλέπανε οι Εβραίοι και δεν πάθαιναν τίποτα από τα δηλητηριώδη δαγκώματα. Το φίδι με το ραβδί σχημάτιζαν σταυρό .Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία που δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για το χάλκινο φίδι. Λέει λοιπόν , ότι το χάλκινο φίδι δεν ήταν τύπος αλλά αντίτυπος του Σταυρωθέντος Χριστού .Δηλαδή δεν εικόνιζε το Χριστό αλλά το διάβολο .Και απαντώντας σε όσους θα αναρωτιούνται για το πώς ο διάβολος είναι δυνατόν να σώζει, λέει, πως σώζει όσους πιστεύουν πως «ο υπό του όφεως τυπούμενος» διάβολος νεκρώθηκε από το Χριστό .
8. Η ευλογία που έδωσε ο Ιακώβ στον Ιωσήφ (Γένεση μζ΄, 31) και στα τέκνα του (μη΄, 14), η προσκύνηση του Ιωσήφ καθώς και η εναλλαγή των χειρών κατά τη πατρική ευλογία του Ιακώβ, θεωρείται προσκύνηση του Σταυρού. Ο δε άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει ότι σε όλο το βίο του Ιακώβ, ενεργείται το μυστήριο του Σταυρού (Migne PG 151, 133).
9. O Ιωσήφ ο Πάγκαλος είναι τύπος τους σταυρωθέντος Χριστού.
10. Ο Μωυσής βόσκοντας τα πρόβατα του πεθερού του Ιοθόρ, βρέθηκε έκθαμβος ενώπιον της φλεγόμενης και μη καιόμενης βάτου (Έξοδος 3, 4-5). Στο γεγονός αυτό έχουμε τον τύπο ολόκληρης της ζωής του Λυτρωτού μας και συγχρόνως του σταυρού.
11. Βαδίζοντας ο Μωυσής στην έρημο με το λαό του Θεού, βρήκαν πικρό νερό στη πηγή της Μερρά. Του έδειξε ο Θεός ξύλο – κατόπιν προσευχής – το οποίο τοποθέτησε στο νερό κι έγινε γλυκό και πόσιμο. Το ξύλο αυτό είναι τύπος του σταυρού (Έξοδος 15, 22).
12. Και η ράβδος του Ααρών (Αριθμοί 17, 17-28), η οποία βλάστησε και έκτοτε φυλάσσονταν στη σκηνή του Μαρτυρίου, θεωρείται τύπος του Σταυρού.
13. Στα πάθη του πολύαθλου Ιώβ, η αγία μας Εκκλησία βλέπει τη προτύπωση του σταυρικού Πάθους του Κυρίου μας.
14. Τα πάθη του δούλου του Θεού, στο β΄ μέρος του βιβλίου του Ησαία, είναι για την Εκκλησία μας τύπος του σταυρικού Πάθους του Κυρίου μας.
15. Στους ψαλμούς 4 και 59 έχουμε επίσης πρυτυπώσεις του Σταυρού.
16. Όταν κατά τη κλήση του Προφήτη Ησαία, ένα Σεραφείμ τοποθέτησε δια τη λαβίδος άνθρακα στο στόμα του για να τον εξαγνίσει, ο άνθρακας αυτός προτυπώνει κατά τον Γερμανό Κωνσταντινουπόλεως τον Σταυρό.
17. Οι τρεις παίδες, Ανανίας, Αζαρίας και Μισαήλ μαζί με τον προφήτη Δανιήλ, έδρασαν στη Βαβυλώνα κατά την περίοδο της βαβυλωνίου αιχμαλωσίας. Όταν οι τρεις παίδες τοποθετήθηκαν στην κάμινο του πυρός σώθηκαν υψώνοντας χάρη στη θαυμαστή επέμβαση του Θεού (Δαν. 3,23), όπως και ο προφήτης Δανιήλ σώθηκε κατά τον ίδιο τρόπο όταν τοποθετήθηκε στο λάκκο των λεόντων (Δαν. 16-23).
Φυσικά και σε αυτές τις περιπτώσεις για ακόμα μια φορά το βιβλικό κείμενο δεν παραθέτει την εικόνα της διάσωσης των τριών παίδων, όμως η εικόνα της σωτηρίας τους παρατίθεται στα λεγόμενα του Ανδρέα επισκόπου Κρήτης, ο οποίος αναφέρει ότι, αρχικά, οι τρεις παίδες και στη συνέχεια ο προφήτης Δανιήλ σώθηκαν επειδή σχημάτισαν με τα χέρια τους το σημείο του σταυρού, υψώνοντάς τα στον ουρανό (P.G. 97,1040-1041). Την ίδια παράδοση διασώζει και η υμνολογία της Εκκλησίας, η οποία κατά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ψάλλει «χείρας εν τω λάκκω βληθείς των λεόντων ποτέ, ο μέγας εν Προφήταις, σταυροειδώς εκπετάσας, Δανιήλ αβλαβής εκ της τούτων καταβρώσεως σέσωσται» (Η’ ωδή κανόνος του όρθρου).
18. Στην προσκύνηση από τον Ιακώβ, της ράβδου του γιου του Ιωσήφ. Λέει η Βίβλος πως πριν πεθάνει ο γέρος πια Ιακώβ έβαλε τον γιο του Ιωσήφ να του ορκισθεί πως δε θα αφήσει στην Αίγυπτο τη σορό του, αλλά θα τη μεταφέρει στη Χεβρών που ήταν θαμμένοι, ο Αβραάμ και η Σάρα, και ο πατέρας του Ισαάκ. Πράγματι ο Ιωσήφ ορκίστηκε και τόσο ευχαριστήθηκε ο Ιακώβ, που έσκυψε και φίλησε την άκρη από το ραβδί του γιου του. Στην προσκύνηση αυτή οι πατέρες βλέπουν την προτύπωση της προσκύνησης του Σταυρού του Χριστού .
19. Στον Ισαάκ που βάδιζε ανύποπτος προς τη θυσία φορτωμένος με τα ξύλα για το θυσιαστήριο, ακολουθώντας γρήγορα τον πατέρα του.
20. Στο ραβδί του Μωυσή που μεταβλήθηκε σε μεγάλο φίδι και μεταμόρφωσε τα ραβδιά των Αιγυπτίων καταπίνοντάς τα, και αργότερα μετέβαλε το νερό του Νείλου σε αίμα ,για να μη μπορούν να πίνουν οι Αιγύπτιοι, κι άλλοτε μεν έβγαζε από τα νερά βατράχια, άλλοτε έριχνε ακρίδες, σκνίπες κι άλλοτε πάλι σκότος βαθύ .
21. Στο «στύλο του πυρός » και στο «στύλο της νεφέλης » με τα οποία ο Θεός οδηγούσε το λαό του στην έρημο .
22. Στην ευλογία του πατριάρχη Ιακώβ στα παιδιά του γιου του Ιωσήφ, Εφραίμ και Μανασσή. Λέει η Παλαιά Διαθήκη πως γέροντας πια ο Ιακώβ (140 χρονών ) κυρτός και χωρίς καλή όραση πήγε να ευλογήσει τα εγγόνια του που τούφερε δίπλα του ο γιος του Ιωσήφ, στην Αίγυπτο. Ο πατέρας τους, τους έβαλε στα δεξιά τον Εφραίμ και στα αριστερά τον Μανασσή. Ο Ιακώβ δεν τους ευλόγησε απλώνοντας το δεξί χέρι του αντίστοιχα στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή αλλά αντίστροφα σταυρωτά προτυπώνοντας έτσι την ευλογία του Σταυρού στην Εκκλησία. Μάλιστα στη συνέχεια ο Ιωσήφ που θεώρησε πως λόγω γήρατος ο πατέρας του έκανε λάθος, του έπιασε τα χέρια και πήγε να βάλει το δεξί στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή, οπότε και συνάντησε την αντίσταση του γέροντα που προφήτεψε πως ο νεότερος θα ηγηθεί κι ο μεγαλύτερος αδελφός θα ακολουθήσει, θα είναι «λαός».
23. Στο περιστατικό με τον προφήτη Ελισσαίο, που είχε πάει μαζί με άλλους στο Ιορδάνη ποταμό να κόψουν ξύλα για να φτιάξουν καλύβες. Εκεί λοιπόν που κάποιος προφήτης έκοβε ξύλα, του έφυγε το στειλιάρι απ’ την αξίνα και του έπεσε η αξίνα στο ποτάμι. Τότε ο προφήτης Ελισσαίος έριξε στο ποτάμι ένα ξύλο ελαφρύ που πήγε στον πάτο και η βαριά αξίνα ανέβηκε πάνω και την πιάσανε. Κατά τον Κοσμά το Μελωδό, η αξίνα με το ελαφρύ ξύλο του προφήτη, σχημάτισαν Σταυρό, τον οποίο και προτυπώνουν με την έννοια ότι ο Σταυρός του Χριστού έκοψε την πλάνη με το βάπτισμα, (νερό του Ιορδάνη ), όπως η αξίνα έκοψε τα ξύλα.
24. Στην παράταξη του Ισραηλιτικού λαού γύρω από τη σκηνή του μαρτυρίου. Ο Μωυσής κατ’εντολή του Θεού παρέταξε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ σε τρόπο που τρεις να είναι στο βόρειο μέρος της σκηνής, τρεις στο νότιο τρεις στο ανατολικό και τρεις στο δυτικό. Μ’ αυτό τον τρόπο σχημάτισαν Σταυρό.
25. Στην προσευχή του Μωυσή στην έρημο όταν ο λαός του κινδύνευε από την επίθεση των Αμαληκιτών. Τότε ο Μωυσής στάθηκε προσευχόμενος κάπου που να τον βλέπουν όλοι με απλωμένα τα χέρια, σχηματίζοντας έτσι Σταυρό. Όσο είχε απλωμένα τα χέρια νικούσαν όταν κουράστηκε και τα κατέβασε χάνανε. Ώσπου ζήτησε να του κρατούν τεντωμένα τα χέρια ο Προφήτης Ωρ και ο αδερφός του Προφήτης Ααρών μέχρι να αποκρούσουν οριστικά τον εχθρό.
26. Στο ραβδί του Ααρών που βλάστησε προκρίνοντας έτσι για τη θέση του ιερέα αυτόν και τη φυλή του Λευί που αντιπροσώπευε. Από το ξερό ραβδί του Ααρών βγήκαν φύλλα και καρύδια. Όπως η ξερή και στείρα «εκκλησία των εθνών» εξάνθησε το ξύλο του Σταυρού κι εβλάστησε «καρπόν ζωής», δηλαδή τον «εν αυτώ κρεμασθέντα Σωτήρα Χριστόν».
27. Στην προσευχή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους. Ο Άγιος Κοσμάς ο Μελωδός λέει πως ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους άπλωσε σταυροειδώς τις παλάμες του και προτύπωσε το πάθος του Χριστού, ενώ όταν μετά τρεις μέρες βγήκε σώος, «την υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφισεν». Η Παλαιά διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα περί σταυροειδούς «διεκπετάσεως » των χειρών του Ιωνά. Ο Άγιος Κοσμάς ο Μελωδός το συμπεραίνει αυθαίρετα, μια που και ο Μωυσής και ο Δαυίδ και ο Σολομών έτσι προσευχήθηκαν στις δύσκολες στιγμές.
28. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ἡ κιβωτὸς τοῦ Νῶε, διότι ἦταν ἀπὸ ξύλο, ὅπως ὁ σταυρός, κι ἔγινε μέσο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους (Γεν. 6-8).
29. Τύπος τοῦ σταυροῦ διέγραψε ἡ διάσωση τοῦ Μωυσῆ ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ παιδοκτόνου τυράννου (Ἐξ 2, 1-10).
30. Τύπος τοῦ σταυροῦ ὑποδήλωσε καὶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὅταν ὕψωσε τὰ χέρια στὸν οὐρανὸ καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν παράταση τῆς ἡμέρας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καθηλώσει τὸν ἥλιο καὶ τὴ σελήνη στὶς θέσεις τους (Ἰη 10, 12-13). Τότε παρατάθηκε τὸ φῶς καὶ ἐξολοθρεύθηκαν οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ˙ κατὰ τὴ σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σκοτίσθηκε τὸ φῶς, γιὰ νὰ ἐξουδετερωθοῦν οἱ νοητοὶ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν κατάβαση τοῦ Κυρίου στὸν ἅδη.
31. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν τὰ δύο ξύλα πού ἀναζητοῦσε ἡ πτωχὴ χήρα ἀπὸ τὰ Σαρεπτὰ τῆς Σιδωνίας, ἡ ὁποία κατὰ τὸν καιρὸ τῆς πείνας φιλοξένησε στὸ σπίτι της τὸν προφήτη Ἠλία (Γ΄ Βας. 17, 12-15).
32. Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ὁ Ἠλίας μὲ τὸ πύρινο ἅρμα, ὅταν ἀνέβαινε στὸν οὐρανὸ (Δ’ Βας. 2, 11).
33. Σταυρὸς σχηματιζόταν καὶ ὅταν, καθὼς λέγει ἡ παράδοση, οἱ δήμιοι πριόνιζαν τὸν προφήτη Ἠσαΐα.
34. Όταν ο Προφήτης Δανιήλ βρισκόταν στον λάκκο των λεόντων. Την ίδια παράδοση διασώζει και η υμνολογία της Εκκλησίας, η οποία κατά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ψάλλει «χείρας εν τω λάκκω βληθείς των λεόντων ποτέ, ο μέγας εν Προφήταις, σταυροειδώς εκπετάσας, Δανιήλ αβλαβής εκ της τούτων καταβρώσεως σέσωσται» (Η’ ωδή κανόνος του όρθρου).
Στὸν πνευματικό μας περίπατο μέσα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἴδαμε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου νὰ ἐμφανίζεται μυστηριωδῶς καὶ κατὰ ποικίλους τρόπους στοὺς ἄνδρες καὶ στὸ λαό, πού ἐπὶ χιλιάδες χρόνια ἦταν οἱ φορεῖς τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Θεοῦ. Τὸν εἴδαμε νὰ ἐμφανίζεται
*στὸν Ἀδὰμ ὡς «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γεν. 2, 9˙ 3, 22-24) καὶ ὡς πρωτευαγγέλιο (3, 15),
*στὸν Ἀβραὰμ ὡς φυτὸ σαβὲκ (Γεν. 22,13),
*στὸν Ἰακὼβ ὡς ράβδος (Γεν. 47, 31) καὶ σχῆμα εὐλογίας (48,13-20),
*στὸν Μωυσῆ στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα καὶ στὴν ἔρημο ὡς ράβδος (Ἐξ. 14, 16), ὡς ξύλο πού γλυκαίνει τὰ νερὰ (Ἐξ 15, 22-27), ὡς ξύλο πού ἀνοίγει πηγὴ νεροῦ στὸ βράχο (Ἐξ. 17, 1-7· Ἀριθμ. 20, 11), ὡς ξύλο ὅπου ὑψώνεται ὁ χάλκινος ὄφις (Ἀριθμ. 21, 8-9), ὡς σχῆμα προσευχῆς (Ἐξ. 17, 8-16),
*στὸν Ἀαρών ὡς ράβδος πού βλάστησε (Ἀριθμ 17, 16-27),
*στὸ λαὸ ὡς παράταξη (Ἀριθμ 2-3),
*στὸν Δαβὶδ ὡς βακτηρία καὶ ράβδος σιδηρᾶ (Ψαλμ. 2, 9- 22, 4· 44, 7· 73, 2˙ 109, 2), ὡς ἄφεση (Ψαλμ. 102, 11-12), ὡς ὑποπόδιο (Ψαλμ. 98, 5˙ 131, 7), ὡς σημεῖο (Ψαλμ. 59, 5-6˙85, 17),
*στοὺς προφῆτες ὡς «ἀξίνη» (Δ’ Βας. 6, 1-7), ὡς θανατηφόρο βότανο (Ἱερ. 11, 19), ὡς γράμμα ταῦ (Τ) (Ἰεζ. 9, 4).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου