Δικαία Δεββώρα, Προφήτιδα και Κριτής. Ημέρα Μνήμης: Κυριακή των Προπατόρων.

Δικαία Δεββώρα, Προφήτιδα και Κριτής. Ημέρα Μνήμης: Κυριακή των Προπατόρων.

Μνήμη τῆς δικαίας Δεβόρρας τῆς κρινάσης τὸν Ἰσραήλ. Ὑπὲρ γυναῖκας ἡ Δεβόρρα τὴν φρένα, Βάθει φρενὸς κρίνουσα λαὸν Κυρίου.

Η Δεββώρα ήταν προφήτισσα και Κριτής του λαού Ισραήλ. Ήταν σύζυγος του Λαφιδώθ (Κριταί 4,4). Κατοικούσε στα όρια του όρους Εφραίμ, μεταξύ Ραμά και Βαιθήλ. Εκεί κάτω από έναν φοίνικα έκρινε και δίκαζε τις διαφορές που είχε ο λαός μεταξύ του (Κριταί 4,5). Σε μια εποχή σύγχυσης και απόγνωσης του λαού υπήρξε "μητέρα για το Ισραήλ" (Κριταί 5,7). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Δεββώρα και ο Βαράκ θα πρέπει να κυβέρνησαν τους Ισραηλίτες περίπου το 1261-1222 π.Χ. για 40 χρόνια (Κριταί 5,31).

Η ΔΕΒΒΩΡΑ ΚΑΙ Ο ΒΑΡΑΚ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΧΑΝΑΝΑΙΩΝ.

Όταν πέθανε ο Αώδ, οι Ισραηλίτες δυσαρέστησαν πάλι με τις πράξεις τους τον Κύριο. Και ο Κύριος τους παρέδωσε στον Ιαβίν, έναν Χαναναίο βασιλιά, που βασίλευε στην Ασώρ. Αρχηγός του στρατού των Χαναναίων ήταν ο Σισάρα (Σίσερα), που κατοικούσε στην Αρισώθ, που βρισκόταν στην περιοχή που ονομαζόταν Χώρα των Εθνών. Αυτός είχε εννιακόσιες σιδερένιες άμαξες και καταπίεζε σκληρά τους Ισραηλίτες είκοσι ολόκληρα χρόνια. Έτσι οι Ισραηλίτες επικαλέστηκαν τον Κύριο να τους ελευθερώσει (Κριταί 4,1-3).

Εκείνο τον καιρό Κριτής του Ισραήλ ήταν η προφήτισσα Δεββώρα, γυναίκα του Λαφιδώθ. Αυτή καθόταν συνήθως κάτω από έναν φοίνικα, που αργότερα ονομάστηκε «Φοίνικας της Δεββώρας», μεταξύ των πόλεων Ραμά και Βαιθήλ, στην ορεινή περιοχή της φυλής Εφραίμ, και οι Ισραηλίτες πήγαιναν σ' αυτήν για να κρίνει και να δικάζει τις υποθέσεις τους. Μια μέρα η Δεββώρα έστειλε και κάλεσε το Βαράκ, γιο του Αβινεέμ (Αβινωάμ), από την Κάδης της φυλής Νεφθαλί, και του έδωσε την εντολή να πάρει μαζί του δέκα χιλιάδες άντρες από τις φυλές Νεφθαλί και Ζαβουλών και να πάει στο όρος Θαβώρ, και να επιτεθεί στον Σισάρα, αρχιστράτηγο του Ιαβίν.

Ο Βαράκ αρνήθηκε να πάει χωρίς τη Δεββώρα, η οποία τελικά τον συνόδευσε στη μάχη. Έτσι ο Βαράκ συγκέντρωσε στην Κάδης δέκα χιλιάδες άντρες από τις φυλές Ζαβουλών και Νεφθαλί και μαζί με τη Δεββώρα, ανέβηκαν στο όρος Θαβώρ (Κριταί 4,4-10). Στον ύμνο της Δεββώρας και του Βαράκ αναφέρεται, ότι εκτός από τις φυλές Ζαβουλών και Νεφθαλί, ακολούθησαν κι άλλοι το Βαράκ, όπως οι Ισραηλίτες από την φυλή Εφραίμ που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή των Αμαληκιτών, καθώς επίσης και από τη φυλή Βενιαμίν και η πατριά του Μαχίρ από τη φυλή Μανασσή, οι οποίοι χρησίμευσαν για την ανακάλυψη των εχθρών. Από τη φυλή Ζαβουλών ακολούθησαν όσοι μπορούσαν να γράψουν, για να ιστορήσουν τα γεγονότα. Από τη φυλή Ισσάχαρ ακολούθησαν οι αρχηγοί. Οι υπόλοιπες φυλές δεν έλαβαν μέρος για διάφορους λόγους (Κριταί 5,13-18).

Όταν ανάγγειλαν στον Σισάρα ότι ο Βαράκ, ανέβαινε στο όρος Θαβώρ, αυτός συγκέντρωσε τις εννιακόσιες σιδερένιες άμαξές του, και όλο το στρατό του, και αναχώρησε από την Αρισώθ στρατοπεδεύοντας στον ποταμό Κισών. Τότε η Δεββώρα είπε στο Βαράκ, ότι ο Κύριος θα του παραδώσει τον Σισάρα. Ο Βαράκ κατέβηκε από το όρος Θαβώρ με τις δέκα χιλιάδες άντρες πίσω του. Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν κοντά στη Θαναάχ και στα νερά της Μαγεδδώ. Στο μεταξύ ο Κύριος προκάλεσε σύγχυση στο στρατό του Σισάρα, όταν αντίκρυσε το στρατό του Βαράκ. Ο Σισάρα είχε τρομάξει τόσο, ώστε κατέβηκε από το αμάξι του κι έφυγε πεζός. Αλλά ο Βαράκ καταδίωξε τις άμαξες και το στρατό των εχθρών ως την Αρισώθ. Ακόμη κι όταν τ' άλογα περιεπλάκησαν μεταξύ τους, οι στρατιώτες του Σισάρα έσπευσαν να σωθούν πεζοί. Ο σταρτός του Βαράκ κατέσφαξε όλους τους στρατιώτες του Σισάρα. Δεν έμεινε ούτε ένας ζωντανός. Ο ποταμός Κισών γέμισε από τα πτώματα του στρατού του (Κριταί 4,11-16. 5,19-22).

Ο Σισάρα κατέφυγε τρέχοντας στη σκηνή της Ιαήλ, της γυναίκας του Χαβέρ του Κιναίου, ενός Ισραηλίτη που εκείνο τον καιρό είχε φιλικές σχέσεις με τον Ιαβίν, βασιλιά της Ασώρ. Η Ιαήλ έκρυψε το Σισάρα στη σκηνή της κάτω από ένα σκέπασμα. Ο Σισάρα αφού ξεδίψασε, αποκαμωμένος καθώς ήταν κοιμήθηκε βαθιά. Τότε η Ιαήλ πήρε έναν πάσσαλο από τη σκηνή κι ένα σφυρί, πλησίασε αθόρυβα κι έμπηξε το παλούκι στο μηνίγγι του, έτσι που καρφώθηκε στη γη και ο Σισάρα πέθανε. Τότε έφτασε και ο Βαράκ που καταδίωκε το Σισάρα. Η Ιαήλ τον καλοδέχτηκε και του έδειξε το Σισάρα που ήταν νεκρός μέσα στη σκηνή της (Κριταί 4,17-22).

Από την ημέρα εκείνη οι Ισραηλίτες εξαπέλυαν όλο και πιο ορμητικές επιθέσεις εναντίον του Ιαβίν, ωσότου τον εξουδετέρωσαν (Κριταί 4,23-24). Και η χώρα ησύχασε για σαράντα χρόνια (Κριταί 5,31). Μετά τη μάχη η Δεββώρα και ο Βαράκ τραγούδησαν έναν ύμνο, ο οποίος αναφέρεται στο 5ο κεφάλαιο του βιβλίου των Κριτών (Κριταί 5,1-30). Τα γεγονότα που αφορούν τη Δεββώρα και το Βαράκ αναφέρονται στο 4ο και 5ο κεφάλαιο του βιβλίου των Κριτών. Στον ύμνο της Δεββώρας και του Βαράκ αναφέρεται ότι οι άνθρωποι φοβόντουσαν να πορευτούν από τους μεγάλους δρόμους και πορευόντουσαν από άλλα μονοπάτια, εξαιτίας ληστών. Δεν υπήρχαν ισχυροί άνδρες μεταξύ των Ισραηλιτών, οι οποίοι είχαν παραστρατήσει στην ειδωλολατρεία. Οι πόλεις αντιμάχονταν η μια την άλλη, εξαιτίας των αρχόντων. Οι Ισραηλίτες δεν οπλοφορούσαν (Κριταί 5,6-8).

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη της Δεββώρας την Κυριακή προ του Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων) μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου εκάστου έτους.
Στο βιβλίο των Ψαλμών ο ποιητής απευθύνεται στον Θεό και του ζητάει να πράξει εναντίον των εχθρών των Ισραηλιτών, όπως έπραξε ενάντια στους Μαδιανίτες και στους αρχηγούς τους Ωρήβ και Ζηβ και στους βασιλιάδες τους Ζεβεέ και Σαλμανά, καθώς και ενάντια στο Χαναναίο στρατηγό Σισάρα και το βασιλιά Ιαβείν στην Αενδώρ, κοντά στο χείμαρρο Κεισών (Ψαλμοί 82,10-12).

2ος ΒΙΟΣ.

Η Δεββώρα ήταν προφήτισσα και Κριτής του αρχαίου Ισραήλ. Ήταν σύζυγος του Λαφιδώθ. Κατοικούσε στα όρια του όρους Εφραίμ, μεταξύ Ραμά και Βαιθήλ. Εκεί κάτω από έναν φοίνικα έκρινε και δίκαζε τις διαφορές που είχε ο λαός μεταξύ του. Σε μια εποχή σύγχυσης και απόγνωσης του λαού υπήρξε "μητέρα για το Ισραήλ". Η Δεββώρα και ο Βαράκ θα πρέπει να κυβέρνησαν τους Ισραηλίτες για 40 χρόνια.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΕΒΒΩΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΑΡΑΚ.

Οι Ισραηλίτες είχαν δυσαρεστήσει με τις πράξεις τους τον Κύριο, και ο Κύριος τους παρέδωσε στον Ιαβίν, έναν Χαναναίο βασιλιά. Αρχηγός του στρατού των Χαναναίων ήταν ο Σισάρα, ο οποίος είχε 900 σιδερένιες άμαξες και καταπίεζε σκληρά τους Ισραηλίτες 20 ολόκληρα χρόνια. Έτσι οι Ισραηλίτες επικαλέστηκαν τον Κύριο να τους ελευθερώσει.

Εκείνο τον καιρό Κριτής του Ισραήλ ήταν η προφήτισσα Δεββώρα. Αυτή καθόταν συνήθως κάτω από έναν φοίνικα, μεταξύ των πόλεων Ραμά και Βαιθήλ, στην ορεινή περιοχή της φυλής Εφραίμ, και οι Ισραηλίτες πήγαιναν σ' αυτήν για να δικάζει τις υποθέσεις τους. Μια μέρα η Δεββώρα έστειλε και κάλεσε το Βαράκ από την Κάδης, και του έδωσε την εντολή να πάρει μαζί του 10.000 άντρες από τις φυλές Νεφθαλί και Ζαβουλών, να πάει στο όρος Θαβώρ και να επιτεθεί στον Σισάρα, αρχιστράτηγο του Ιαβίν.

Ο Βαράκ αρνήθηκε να πάει χωρίς τη Δεββώρα, η οποία τελικά τον συνόδευσε στη μάχη. Έτσι ο Βαράκ συγκέντρωσε 10.000 άντρες από τις φυλές Ζαβουλών και Νεφθαλί και μαζί με τη Δεββώρα, ανέβηκαν στο όρος Θαβώρ.

Ο Βαράκ, με τη βοήθεια του Κυρίου, νίκησε το στρατό του Σισάρα, ο οποίος κατέφυγε στη σκηνή μιας Ισραηλίτισσας, της Ιαήλ, που εκείνο τον καιρό είχε φιλικές σχέσεις με τους Χαναναίους. Η Ιαήλ έκρυψε το Σισάρα στη σκηνή της και όταν ήταν κοιμήθηκε βαθιά, τον σκότωσε μ' έναν πάσσαλο κι ένα σφυρί.

Στον εορτασμό της νίκης η Δεββώρα έψαλε με τον Βαράκ το περίφημο άσμα (Κριτές 5,2-31), το οποίο θεωρείται σημαντικής φιλολογικής και ιστορικής αξίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη της Δεββώρας την Κυριακή προ του Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων) μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου εκάστου έτους.

Η ΔΙΚΑΙΑ ΔΕΒΒΩΡΑ

«Άνδρες δυνατοί εξέλιπον, έως ου ανέστη Δεββώρα, έως ου ανέστη μήτηρ εν Ισραήλ» (Κρ.5,7)
Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου.

Την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως, την Κυριακή των Προπατόρων, η Ορθόδοξη Εκκλησία, «Μνήμην άγει πάντων των απ’ αιώνος Θεώ ευαρεστησάντων», «από Αδάμ άχρι και Ιωσήφ του μνήστορος της Υπεραγίας Θεοτόκου». Εις τον Εσπερινό αναγινώσκομε, μετά την ανάγνωση του Αναγνώσματος από το Δευτερονόμιον (Κεφ. 1, 8-11, 15-17) «Μνήμη της Δικαίας Δεββώρας της κρινάσης τον Ισραήλ» και εις τους στίχους «Υπέρ γυναίκας η Δεββώρα την φρένα, βάθει φρενός κρινούσα λαόν Κυρίου».

Όντως η προφήτις Δεββώρα «βάθει φρενός», έκρινεν τον λαόν Ισραήλ αλλά και «βάθει πίστεως». Η βαθειά πίστη της προφήτιδος, η οποία τόσον ευαρέστησε τον Θεό, είναι παραδειγματική και στους δύσκολους καιρούς μας. Για την Δικαία Δεββώρα ο Θεός όντως «προπορεύετο προ προσώπου»(Δευτ.9,3) αυτής, και ότι «Κύριος ο Θεός ήταν ο επισυνάγων τον λαόν Ισραήλ» (Ησ.52,12).

Η χαρακτηριστική ρήση του Γέροντος Επιφανίου Θεοδωρόπουλου για την απόλυτη εμπιστοσύνη στη θεία Πρόνοια, είναι ταιριαστή θα λέγαμε, στη στάση ζωής της Δικαίας Δεββώρας, «Προχωράτε στο έργο σας και ο Θεός θα σας ανοίγει δρόμους. Μην ανησυχείτε καθόλου. Θα δείτε το χέρι του Κυρίου να παραμερίζει εμπόδια και να ανοίγει δρόμους και λεωφόρους».

Ο Απόστολος Παύλος το Σάββατο εκείνο στη συναγωγή, στην Αντιόχεια της Πισιδίας, όταν οι αρχισυνάγωγοι ζήτησαν «λόγον παρακκλήσεως προς τον λαόν» (Πραξ. 13,15), μεταξύ άλλων αναφέρθηκε και στους Κριτές με τα εξής λόγια «…έδωκε κριτάς έως Σαμουήλ του προφήτου» (Πραξ. 13,15). Επίσης το βιβλίον των Κριτών (Κρ. 2,16) αναφέρει, «και ήγειρεν Κύριος Κριτάς, και έσωσεν αυτούς Κύριος εκ χειρός των προνομευόντων αυτούς».

Ανάμεσα στους Κριτές της Παλαιάς Διαθήκης, συγκαταλέγεται και μία γυναίκα η προφήτις και κριτής Δεββώρα. Όταν ο Κριτής Αώδ απέθανεν, «άνδρες δυνατοί εξέλιπον, έως ου ανέστη Δεββώρα, έως ου ανέστη μήτηρ εν Ισραήλ»(Κρ.5,7). Είναι χαρακτηριστική η έκφραση τούτη «έως ου ανέστη μήτηρ εν Ισραήλ», η οποία φανερώνει τη μεγάλη μορφή της Δεββώρας.

Ο χαρακτηρισμός «μήτηρ» καταδεικνύει την αγάπη της προφήτιδος στον λαό του Ισραήλ καθώς επίσης και το πώς έκρινε τους υιούς Ισραήλ. Αληθώς, ως μητέρα έκρινε τον λαόν Ισραήλ. Δεν ενεργούσε απλά σαν ένα διοικητικό όργανο, αλλά υπήρξε πραγματική μητέρα γι’ αυτούς. Όντως, είναι φοβερός ο λόγος «μήτηρ εν Ισραήλ», με ότι αυτό συνεπάγεται. Και η Δικαία Δεββώρα, η του Λαφιδώθ σύζυγος, εκαθόταν κάτω από ένα φοίνικα, μεταξύ των πόλεων Ραμά και Βαιθήλ στο όρος Εφραίμ «διακούουσα αναμέσον των υιών Ισραήλ και κρίνουσα δικαίως».

Στις μέρες μας, όπου «η λογική εκλόνισεν την πίστη», κατά τον Άγιο Παΐσιο, χρειάζονται τέτοια παραδείγματα βαθειάς πίστης. Χωρίς αυτήν την πίστη είναι αδύνατο να ευαρεστήσει κάποιος τον Θεό, αναφέρει ο Απόστολος Παύλος και ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος διδάσκει «Την πίστιν και την ταπείνωσιν κράτησον εν εαυτώ, ότι εν αυταίς ευρίσκεις το έλεος και την βοήθειαν και λόγους εν καρδία εκ του Θεού λαλουμένους… »Υπόδειγμα πίστεως είναι η Δικαία Δεββώρα. Για τούτο «κατά πίστιν δικαιοσύνης γέγονε κληρονόμος» (Εβρ.11,7). Με την πίστη της αυτή πέτυχε να πραγματοποιηθούν οι υποσχέσεις του Θεού και να αναδειχθεί κραταιός και δυνατός ο Ισραήλ στον πόλεμο τρέποντας σε φυγή τα πολυάριθμα στρατεύματα των Χαναναίων.

Σε όσους με πίστη ακλόνητη προσέρχονται στον Θεό και σε όσους τον εκζητούν, πολυπλασίως ανταποδίδει ο Δωρεοδότης Κύριος. Αυτή η εμπιστοσύνη στο Θεό, η απόλυτη αυτή εμπιστοσύνη στον Θεόν, «έχει μητέρα την πίστιν» και «είναι μια συνεχής μυστική προσευχή», «που φέρνει αθόρυβα τις δυνάμεις του Θεού, εκεί όπου χρειάζονται και την ώρα που χρειάζονται» δίδασκε Άγιος Παΐσιος. Αυτήν την πίστη είχεν η Δεββώρα, «δι’ ης εμαρτυρήθη είναι δικαία» και δι’αυτής της πίστεως, ως δικαία εγκωμιάζεται.