Οι Άγιοι Μάρτυρες Θεόδωρος ο Βάραγγος και ο γιος του Ιωάννης ζούσαν στο Κίεβο τον δέκατο αιώνα, όταν οι Βάραγγοι, πρόγονοι των σημερινών Σουηδών και Νορβηγών ανέλαβαν ενεργό ρόλο στη διακυβέρνηση και τη στρατιωτική ζωή του Ρως. Έμποροι και στρατιώτες, άνοιξαν νέους εμπορικούς δρόμους προς το Βυζάντιο και την Ανατολή, έλαβαν μέρος σε εκστρατείες κατά της Κωνσταντινούπολης και αποτελούσαν σημαντικό μέρος του πληθυσμού του αρχαίου Κιέβου και των ηγεμονικών μισθοφόρων. Ο κύριος εμπορικός δρόμος των Ρως, από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, ονομάστηκε τότε «ο δρόμος από τους Βάραγγους προς στους Έλληνες».
Οι αρχηγοί και οι διοργανωτές του πρώιμου ρωσικού βασιλείου βασίστηκαν στις καταστροφικές επιχειρήσεις των Βαράγγων. Ακριβώς όπως οι Σλάβοι, μεταξύ των οποίων έζησαν, πολλοί από τους νεοεισερχόμενους θαλασσοπόρους οι οποίοι βρίσκονταν κάτω από την επιρροή της Βυζαντινής Εκκλησίας δέχτηκαν το ιερό Βάπτισμα. Οι Ρως του Κιέβου βάδιζαν ανάμεσα στους ειδωλολάτρες Σκανδιναβούς και τους Ορθόδοξους Βυζαντινούς. Επομένως, η πνευματική ζωή στο Κίεβο επηρεάστηκε από την ζωντανή επιρροή της χριστιανικής πίστης (υπό τον Άγιο Ασκόλντ στα έτη 860 - 882, υπό τον Ιγκόρ και την Αγία Όλγα τα έτη 940 - 950), και στη συνέχεια από τον καταστροφικό άνεμο του παγανισμού που φυσούσε από τα βόρεια από τη Βαράγγεια θάλασσα (υπό τη βασιλεία του Όλεγκ, σκοτώνοντας τον Άγιο Άσκολντ/Askold το 882, υπό την εξέγερση των Δρεβλιανών που δολοφόνηδαν τον Ίγκορ το 945, υπό τον πρίγκιπα Σβιατοσλάβο, ο οποίος αρνήθηκε να δεχτεί το βάπτισμα παρά την επιμονή της μητέρας του, Αγίας Όλγας).
Όταν ο Σβιατοσλάβος σκοτώθηκε από τους Πετσενέγους το 972 (άλλες πηγές λένε το 970), το πριγκηπάτο του Κιέβου ανατέθηκε στον μεγαλύτερο γιο του, το Γιαροπόλκ Α' του Κιέβου. Ο Όλεγκ της Ντρέλινια, ο μεσαίος γιος, κατείχε τη γη των Δρεβλιανών, ενώ ο Βλαδίμητος Α' του Κιέβου, ο νεότερος γιος, κατείχε το Νόβγκοροντ. Η βασιλεία του Γιαροπόλκ (970-978), όπως και της γιαγιά του Όλγας, έγινε και πάλι μια εποχή κυρίαρχης χριστιανικής επιρροής στην πνευματική ζωή του Ρως. Ο ίδιος ο Γιαροπόλκ, κατά την άποψη των ιστορικών, ομολόγησε τον Χριστιανισμό, και αυτό δεν αντιστοιχούσε καθόλου στα συμφέροντα των Σκανδιναβών ηγεμόνων. Ήταν ειδωλολάτρες, οι οποίοι είχαν συνηθίσει να θεωρούν το Κίεβο προπύργιο της δικής τους επιρροής στα σλαβικά εδάφη. Οι ηγέτες τους προσπάθησαν να δημιουργήσουν διαφωνίες μεταξύ των δύο αδελφών. Προκάλεσαν έναν αδελφοκτόνο πόλεμο μεταξύ Γιαροπόλκ και Όλεγκ. Μετά από αυτό όταν σκοτώθηκε ο Όλεγκ, υποστήριξαν τον Βλαντιμίρ σε έναν αγώνα ενάντια στο Γιαροπόλκ.
Ο μελλοντικός βαπτιστής των Ρως (Άγιος Βλαδίμηρος) ξεκίνησε το δρόμο του ως πεπεισμένος ειδωλολάτρης και βασίστηκε στους Βαράγγους, ειδικά εκείνους που είχαν έρθει βόρεια από τη θάλασσα, ως στρατιωτική του δύναμη. Η εκστρατεία του ενάντια στο Κίεβο το 978, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, επιδίωξε όχι μόνο στρατιωτικούς - πολιτικούς στόχους: ήταν επίσης μια θρησκευτική εκστρατεία του Ρωσο-Βαραγγικού παγανισμού ενάντια στην ανάπτυξη του Χριστιανισμού του Κιέβου.
Στις 11 Ιουνίου του 978, ο Βλαδίμηρος «κάθισε στο θρόνο του πατέρα του στο Κίεβο» και ο απρόσεκτος Γιαροπόλκ, που προσκλήθηκε από τον αδερφό του για διαπραγματεύσεις, δολοφονήθηκε ύπουλα όταν έφτασε στην αίθουσα του παλατιού από δύο Βάραγγους που τον μαχαίρωσαν με σπαθιά. Για να εκφοβίσουν τους κατοίκους του Κιέβου, μεταξύ των οποίων ήταν ήδη πολλοί χριστιανοί, τόσο Ρώσοι όσο και Βάραγγοι, για να ανανεώσουν τον παγανισμό και να ενισχύσουν με νέα είδωλα, έγιναν ανθρώπινες θυσίες στον ειδωλολατρικό ναό, μια πρακτική άγνωστη στους Σλάβους του Δνείπερου μέχρι τότε. Τα χρονικά μιλάνε για τον Βλαδίμηρο να στήνει είδωλα: «Και τους έφεραν θυσίες, αναγνωρίζοντάς τους θεούς, και τους έφεραν τους δικούς τους γιους και κόρες και αυτές οι θυσίες πήγαν στους διαβόλους… τόσο η ρωσική γη όσο και αυτός ο λόφος λερώθηκαν με αίμα».
Το μαρτύριο των Αγίων Θεοδώρου και του γιου του Ιωάννη μπορεί να είχε γίνει κατά την πρώτη αυτή περίοδο του θριάμβου του παγανισμού στο Κίεβο με την ταυτόχρονη άνοδο του Βλαδίμηρου στην εξουσία. Σε αυτήν την περίπτωση, η ημερομηνία μπορεί να είναι 12 Ιουλίου 978. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι το μαρτύριο των δύο Αγίων να πραγματοποιήθηκε το έτος 983, όταν το κύμα της ειδωλολατρικής εξέγερσης έλαβε χώρα όχι μόνο μέσα στους Ρως, αλλά και σε όλο τον Σλάβικο - Γερμανικό κόσμο. Σχεδόν ταυτόχρονα οι ειδωλολάτρες ξεσηκώθηκαν ενάντια στον Χριστιανιαμό και την Εκκλησία στη Δανία, τη Γερμανία, τις σλαβικές ηγεμονίες της Βαλτικής, παντού η αναταραχή συνοδεύτηκε από την καταστροφή εκκλησιών και από τη δολοφονία κληρικών και χριστιανών. Αυτή ήταν η χρονιά που ο Βλαδίμηρος έκανε εκστρατεία εναντίον της Λιθουανικής φυλής των Yatvyagi και τους νίκησε. Σε αναγνώριση αυτής της νίκης, οι παγανιστές ιερείς του Κιέβου αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν μια σειρά αιματηρών θυσιών.
«Μεταξύ των κατοίκων του Κιέβου», αναφέρει ο Άγιος Νέστωρ ο Χρονικογράφος, «έζησε ένας Βάραγγος με το όνομα Θεόδωρος, ο οποίος υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Κωνσταντινούπολη και βαφτίστηκε εκεί. Το παγανιστικό του όνομα ήταν Τούρ (Tur) (Σκανδιναβικό Thor/Θωρ) ή Ούτορ (Utor)(Σκανδιναβικό Ottar/Οτάρ), και αυτή η αναφορά βρίσκεται επίσης σε αρχαία χειρόγραφα. Ο Θεόδωρος είχε έναν γιο τον Ιωάννη, έναν πιστό και όμορφο νεαρό, ο οποίος ομολόγησε τον Χριστιανισμό σαν τον πατέρα του».
«Και οι πρεσβύτεροι και οι βαγγιάροι είπαν: ας ρίξουμε κλήρο στα αγόρια και τα κορίτσια. Σε όποιο κι αν πέσει, θα σφαγιασθεί ως θυσία προς τους θεούς. Ο κλήρος που έριξαν οι ειδωλολάτρες ιερείς, προφανώς όχι τυχαία, έπεσε στον Χριστιανό Ιωάννη.
Όταν οι αγγελιοφόροι είπαν στον Θεόδωρο ότι ο γιος του «είχε επιλεγεί από τους ίδιους τους θεούς για να τον θυσιάσουν», ο Θεόδωρος απάντησε με αποφασιστικότητα: «Δεν είναι θεοί, αλλά ξύλα. Σήμερα υπάρχουν και αύριο σαπίζουν. Δεν τρώνε, ούτε πίνουν ούτε μιλούν, αλλά είναι φτιαγμένα από ξύλα, από ανθρώπινα χέρια. Ο Θεός όμως είναι Ένας, και οι Έλληνες Τον υπηρετούν και Τον λατρεύουν. Δημιούργησε τον ουρανό και τη γη, τα αστέρια και το φεγγάρι, τον ήλιο και τον άνθρωπο, και τον προόρισε να ζεί πάνω στη γη. Αλλά αυτοί οι θεοί, τι έχουν δημιουργήσει; Είναι οι ίδιοι δημιουργήματα. Δεν θα παραδώσω τον γιο μου στους δαίμονες».
Αυτή ήταν μια άμεση επίθεση από τον χριστιανό Θεόδωρο για τα έθιμα και τις πεποιθήσεις των ειδωλολατρών. Ένα εξοργισμένο πλήθος ειδωλολατρών έσπευσε στο Θεόδωρο, έσπασε την αυλή του και περικύκλωσε το σπίτι. Ο Θεόδωρος, σύμφωνα με τα λόγια του χρονικογράφου, «στάθηκε στην είσοδο με τον γιο του» και με ένα όπλο στο χέρι γενναία ήρθε αντιμέτωπος με τον εχθρό (Η είσοδος του σπιτιού σε παλιά ρωσικά σπίτια ήταν τοποθετημένη σε στύλους μιας στεγασμένης στοάς του δεύτερου ορόφου, την οποία μπορούσες να προσεγγίσεις με μια σκάλα). Κοίταξε με ηρεμία τους δαιμονισμένους ειδωλολάτρες και είπε: «Αν είναι θεοί, αφήστε τους να στείλουν έναν από τους θεούς τους για να πάρουν τον γιο μου». Βλέποντας ότι οι γενναίοι και σκληραγωγημένοι πολεμιστές Θεόδωρος και Ιωάννης δεν μπορούσαν να νικηθούν σε μια δίκαιη μάχη, οι πολιορκητές κατέστρεψαν τους στύλους. Όταν έσπασαν, το πλήθος έσπευσε στους δύο Αγίους και τους δολοφόνησε.
Ήδη κατά την εποχή του Αγίου Νέστορα του Χρονικογράφου, λιγότερο από εκατό χρόνια μετά το μαρτύριο των Αγίων Θεοδώρου και Ιωάννη των Βαράγγων, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τους αριθμούσε μεταξύ των Αγίων. Ο Θεόδωρος και ο Ιωάννης έγιναν οι πρώτοι μάρτυρες για την Ορθόδοξη Πίστη στη ρωσική γη. Τους αποκάλεσαν τους πρώτους «Ρώσους πολίτες της Ουράνιας Πολιτείας» σύμφωνα με το Πατερικό των σπηλαίων του Κιέβου, από τον Άγιο Σίμωνα Επίσκοπο Βλαδιμίρ και Σουζντάλ (τιμάται 10 Μαΐου). Οι τελευταίες από τις αιματηρές ειδωλολατρικές θυσίες στο Κίεβο έγιναν ταυτάχρονα και η πρώτη ιερή χριστιανική θυσία για την αγάπη στο Χριστό. Το μονοπάτι «από τους Βαράγγους προς τους Έλληνες» έγινε για τους Ρως το μονοπάτι από τον «παγανισμό στην Ορθοδοξία, από το σκοτάδι στο Φως».
Στον τόπο του μαρτυρίου των δύο Βαράγγων Μαρτύρων, ο Άγιος Βλαδίμηρος έχτισε αργότερα την Εκκλησία της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, που αφιερώθηκε στις 12 Μαΐου 996. Τα ιερά λείψανα της Αγίας Όλγας μεταφέρθηκαν εκεί το έτος 1007.
Θαυμαστός ο Θεός εν τοις Αγίους Αυτού. Ο χρόνος δεν επηρεάζει πέτρα και χαλκό, αλλά το κατώτερο πλαίσιο του ξύλινου σπιτιού των Αγίων Μαρτύρων, που κάηκε χίλια χρόνια πριν, διατηρείται μέχρι σήμερα. Ανακαλύφθηκε το 1908 κατά τη διάρκεια της ανασκαφής του βωμού της εκκλησίας στο Κίεβο.
Οι Άγιοι Θεόδωρος κα Ιωάννης επικαλούνται από γυναίκες που έχουν δύσκολη κυοφορία και οδηγούνται σε αποβολή εμβρύου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου