Ἡ ἀπάτη τοῦ Halloween καὶ ἡ πνευματικὴ ἐγρήγορσις τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ.

Ἡ ἀπάτη τοῦ Halloween καὶ ἡ πνευματικὴ ἐγρήγορσις τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ.

«Μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε» (Ἐφεσ. 5,11).

Η εποχή μας γεμίζει με πλήθος ψευδών εορτών που ντύνουν το σκοτάδι με προσωπεία χαράς. Μία από αυτές είναι και το λεγόμενο Halloween, το οποίο, πίσω από το φαινομενικό του παιχνίδι, κρύβει πνευματική πλάνη και σκοτεινή ενέργεια. Ο χριστιανός καλείται να ξεχωρίζει το φως από το σκοτάδι, τη χαρά του Θεού από τα τεχνάσματα του δαίμονα.

Οι Άγιοι Πατέρες μάς διδάσκουν ότι ο διάβολος «πολλὰς ἐπινοεῖ μηχανὰς ἵνα ἐξαπατῇ τοὺς ἀπροσεκτοῦς» (Ἅγ. Ἰω. Χρυσόστομος). Ο Μ. Βασίλειος γράφει πως «ὅταν ὁ νοῦς συναναστρέφεται τὰ τοῦ σκότους, σκότεινος γίνεται καὶ αὐτός». Και ο Ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης προειδοποιεῖ «ὁ χριστιανὸς οὐ δύναται νὰ παίζῃ μὲ τὸν διάβολον καὶ νὰ παραμένῃ ἀβλαβής».

Η γιορτή του Halloween στηρίζεται στην επίκληση του τρόμου, στην προβολή του θανάτου, των φαντασμάτων, των μαγισσών και των δαιμονικών μορφών. Ακόμη κι αν παρουσιάζεται ως παιδικό παιχνίδι, το νόημά της είναι αντίθετο προς το Ευαγγέλιο, διότι «ὁ Θεὸς φῶς ἐστιν καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία» (Α΄ Ἰω. 1,5).

Ο άνθρωπος, ιδίως το παιδί, διδάσκεται μέσα από την εικόνα. Όταν η ψυχή του εκτεθεί επανειλημμένως σε μορφές τρόμου, βίας και δαιμονικότητας, το πνεύμα του εξοικειώνεται με το κακό. Οι ψυχολόγοι παρατηρούν ότι τέτοια θεάματα προκαλούν απευαισθητοποίηση, αύξηση του φόβου τη νύχτα, διαταραχές ύπνου, ένταση και σταδιακή αποδοχή της βίας ως φυσιολογικής. Το παιδί παύει να διακρίνει ανάμεσα στο αληθινό και το δαιμονικό φαντασιακό.

Οι γονείς συχνά, από άγνοια ή κοινωνική πίεση, επιτρέπουν τη συμμετοχή των παιδιών τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι, πίσω από τη μάσκα και τη μουσική, καλλιεργείται μια κουλτούρα τρόμου και πνευματικής αναισθησίας. Ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος γράφει: «ἡ ψυχὴ ἐθισθεῖσα εἰς τὸ γελᾶν μετὰ τοῦ κακοῦ, ἔπειτα οὐκέτι αἰσθάνεται τὴν ἁμαρτίαν». Έτσι το παιδί χάνει τη φυσική ντροπή και τον φόβο τοῦ Θεοῦ.

Το Halloween, ενώ φαίνεται αθώο, είναι θεμελιωμένο σε τελετές που σχετίζονταν με λατρεία ψυχών και δαιμονικών πνευμάτων. Ο Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει «Οὐκ ἔστι παίγνιον τὰ τῶν δαιμόνων ὅπου μνήμη τοῦ πονηροῦ, ἐκεῖ καὶ παρουσία αὐτοῦ». Ο διάβολος επιδιώκει να ντυθεί με το ένδυμα της διασκέδασης, ώστε ο άνθρωπος να τον δεχθεί ασυνείδητα μέσα στη ζωή του.

Το σκοτάδι και το φως: «ἦτε τέκνα φωτός» (Εφεσ. 5,8). Η κατάσταση του πιστού καλείται να είναι μέσα στο φως του Χριστού, όχι να αναζητεί ή να «γοητεύεται» από τις «ἀκαρπες πράξεις τοῦ σκότους». 

Η αλήθεια και η καθαρότητα: «Τὰ ὅσα ἐστὶν ἀληθῆ, τίμια, δίκαια, ἁγνά, ἠγάπημένα… ταῦτα λογίζεσθε» (Φιλιπ. 4,8). Τα στοιχεία του Halloween στολές με νεκροκεφαλές, αποκριάτικα αμαρτήματα, τρόμος για “διασκέδαση”δεν ανταποκρίνονται στο «καλόν» και «ἁγνόν». 

Η διάκριση των πνευμάτων: Η Ορθόδοξη Παράδοση διδάσκει ότι υπάρχουν όντως αόρατα πνευματικά όντα άγγελοι και δαίμονες και ότι ο πιστός χρειάζεται πνευματική διάκριση. 

Η αξιοπρέπεια του θανάτου και των κεκοιμημένων: Η διδασκαλία της Εκκλησίας απορρίπτει τις ιδέες ότι οι νεκροί «έρχονται πίσω» ή ότι η νύξη με τον θάνατο ως θέαμα είναι αρμόζουσα. Στο Halloween προβάλλεται μια «εορτή» με φόντο τον θάνατο, τα πνεύματα, το σκοτάδι πράγματα που αντιτίθενται στη νίκη του Χριστού επί του θανάτου (Εβρ. 2,14). 

Τι συμβαίνει «πίσω» από το έθιμο

Σύμφωνα με Ορθόδοξη θεολογία, οι δαίμονες δεν είναι φανταστικές φιγούρες χωρίς δύναμη.

Το έθιμο του Halloween, με την προβολή της μάσκας, της μεταμφίεσης ως τέρας ή νεκρός, της «εκφοβιστικής» ατμόσφαιρας, μπορεί να λειτουργεί ως «πόρτα» σε πνευματικά ρεύματα ακατάλληλα για τον χριστιανό· όχι ως ρητός αποκρυφισμός, αλλά ως «ψυχαγωγία» που ωστόσο αγγίζει φαινόμενα μεταφυσικά και πνευματικά.

Πνευματικά, ο χριστιανός που συμμετέχει ή αδιαφορεί γίνεται κοινωνός ξένου πνεύματος. Όπως γράφει ο Ἅγιος Ἀντώνιος ὁ Μέγας: «Ὁ ἀνὴρ ὁ ἀγνοῶν τὰς μεθοδείας τοῦ ἐχθροῦ, ταχέως ἁλίσκεται». Η συμμετοχή σε εορτές σκοτεινής προελεύσεως ανοίγει ρωγμές στην ψυχή, φέρνει ταραχή και πνευματική ψύχρανση.

Η εναλλακτική πρόταση είναι: αντί για τρομώδεις στολές και σκοταδιστικά πανηγύρια, να διοργανώνονται εκκλησιαστικές ή ενοριακές εκδηλώσεις με θέμα τους Αγίους, την ελεημοσύνη, τη συντροφιά, τη χαρά του Χριστού ή να οικοδομείται με τα παιδιά μια στάση μέσα στο φως: προσευχή, συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία, ανάγνωση εκκλησιαστικών νεανικών κειμένων.

Στην ψυχαναλυτική παρατήρηση, η εξοικείωση με τον τρόμο λειτουργεί ως υποκατάστατο της αμαρτίας δίνει στιγμιαία διέξοδο σε ενστικτώδεις φόβους και επιθετικότητα, αλλά αφήνει πίσω της κενό, ανία, και πνευματική απάθεια. Ο άνθρωπος, αντί να στραφεί προς τη μετάνοια και τη χαρά του Χριστού, τρέφεται από τεχνητά συναισθήματα. Έτσι, η ψυχή σκοτεινιάζει, γιατί «ὅπου σκότος, ἐκεῖ καὶ ἀταξία καὶ φόβος» (Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος).

Ο πνευματικός πατέρας/η πνευματική καθοδήγηση είναι απαραίτητη η Εκκλησία δεν αφήνει τον πιστό «μόνο» να αποφασίσει «αν θα συμμετάσχω στο Halloween ή όχι», αλλά προσφέρει οδηγία με βάση την πνευματική ζωή, τη μετάνοια και την ενότητα με το Σώμα της Εκκλησίας.

Η Εκκλησία μας δεν καλεί τον άνθρωπο σε καταπίεση, αλλά σε ελευθερία ἐν Χριστῷ. Ο πιστός δεν έχει ανάγκη να ντύνεται τον θάνατο για να χαρεί διότι η χαρά του γεννιέται από τη ζωή τοῦ Χριστοῦ. «Ἐγώ εἰμι ἡ Ἀνάστασις καὶ ἡ Ζωή» (Ἰω. 11,25). Η αληθινή εορτή είναι η Θεία Λειτουργία, η προσευχή, η ελεημοσύνη, η μετάνοια. Εκεί όπου υπάρχει Θεός, δεν χρειάζονται προσωπεία.

Ο πιστός πρέπει να διαφυλάσσει την καρδιά του από «παιχνίδια» με δαιμονικά ή αποκρυφιστικά στοιχεία, ακόμη κι αν αυτά παρουσιάζονται ως «αθώα». Η διάκριση «Δεν συμμετέχω σε ό,τι μπορεί να μπερδέψει ή να ρυπάνει τη συνείδησή μου».

Η απόφαση να μη συμμετέχει κάποιος στο Halloween δεν σημαίνει υπερβολική λογοκρισία ή καταπιεστική στάση αλλά συνειδητή επιλογή ζωής «εν Χριστώ», με επίγνωση του πνευματικού πλαισίου.

Να θυμούμαστε ότι ο Χριστός δεν νίκησε προσωρινά τον θάνατο τον κατέλυσε. Ο πιστός δεν «φοβάται» τα πνεύματα, ούτε τα αγνοεί αλλά ζει μέσα στην νίκη Του, στην ελπίδα, στην ανάσταση, όχι στον τρόμο.

Στο Halloween, εκατοντάδες εγκλήματα έχουν συνδεθεί με τελετές ή πράξεις μίμησης ανθρώπινες ζωές χάθηκαν κάτω από το προσωπείο της «διασκέδασης». Αυτό φανερώνει ότι πίσω από το προσωπείο κρύβεται το ίδιο πνεύμα που οδηγεί τον άνθρωπο στην παραφροσύνη της αμαρτίας. Ο Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος προειδοποιεί «Ὁ δαίμων, ὅταν παίζῃ, σφάζει».

Η Ορθόδοξη στάση είναι σαφής ο χριστιανός δεν συμμετέχει. Δεν περιφρονεί τους ανθρώπους, αλλά σώζει την ψυχή του από την παραπλάνηση. Όπως λέει ο Ἅγιος Νείλος ὁ Ἀσκητής «Ἐὰν φυλάξῃς τὸν νοῦν σου καθαρὸν ἀπὸ τῶν εἰδώλων, τότε ὁ Χριστὸς κατοικήσει ἐν σοὶ».

Ας διδάξουμε στα παιδιά μας ότι το φως δεν έχει ανάγκη από σκιές. Ότι η ζωή δεν έχει σχέση με τον τρόμο, αλλά με τη χαρά τοῦ Θεοῦ. Ότι η εορτή δεν είναι να φοβόμαστε, αλλά να ευχαριστούμε. Και ας θυμόμαστε πάντοτε πως η Εκκλησία μας μάς καλεί να μεταμορφώνουμε κάθε σκοτεινή νύχτα σε προσευχή, κάθε φόβο σε εμπιστοσύνη, κάθε μάσκα σε πρόσωπο.

Η Εκκλησία μας μάς καλεί όχι απλώς να αποφεύγουμε το Halloween, αλλά να ζούμε μια ζωή φωτός, ελπίδας, αγάπης και αγιασμού. Να θυμόμαστε ότι «ὁ Θεός οὐκ ἀντιπῶνται τῷ φωτί, ἀλλ’ εἰς τὸ φῶς….» (Ησ. 60,1-2/ Παράφραση). Η συμμετοχή σε έθιμα που φέρουν πνευματικά στοιχεία ξένα προς την Ορθόδοξη παράδοση καλεί σε εξέταση αλλά ταυτόχρονα παρέχει ευκαιρία για οικογενειακή και ενοριακή δημιουργία εν Χριστώ. Ας επιλέξουμε με ελευθερία και υπευθυνότητα, ας μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον Χριστό, τον αληθινό «Εορτάζοντα Αγίους», ας μετατρέψουμε τη 31η Οκτωβρίου σε μέρα μνήμης, προσευχής, αγάπης κι όχι φόβου. Δόξα τῷ Θεῷ πάντοτε.

Ας προσευχηθούμε ώστε να φωτιζόμαστε από το Πνεύμα των Αγίων και να αποφεύγουμε κάθε - έστω και υποδυόμενη - σκοτεινή «χαρά».

Ευχόμαστε την ειρήνη, τη χαρά και την αγιαστική ζωή στον καθένα και στην οικογένειά του.

«Νῦν ὁ καιρὸς ἐστὶν ἐγερθῆναι ἐκ τοῦ ὕπνου ἀποθώμεθα τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός» (Ῥωμ. 13,11-12).

Ας μείνουμε άγρυπνοι και καθαροί, δοξάζοντας τον Χριστό, τὸ Φῶς τοῦ κόσμου, τὸ ὁποῖον «ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν».

Όποιος αγαπά το φως, δεν χρειάζεται να ντυθεί το σκοτάδι για να ξεχωρίσει.

Η νίκη του Χριστού είναι η μόνη αληθινή γιορτή.