Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα η Τραπεζούντια. Ημέρα Μνήμης: 1η Αυγούστου.

Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα η Τραπεζούντια. Ημέρα Μνήμης: 1η Αυγούστου.

Η Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Μουρούζη - Υψηλάντη η Τραπεζούντια, από τη γνωστή οικογένεια των Υψηλάντιδων, που ζούσε στην Τραπεζούντα όπου και μαρτύρησε 1η Αυγούστου 1677.
Τραπεζούντα, η πρωτεύουσα του Κράτους των Κομνηνών και ωραιότερη πόλη του Πόντου, το τελευταίο ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος  που καταλύθηκε από τους Οθωμανούς το 1461. Εδώ, κάτω από την Οθωμανική σκλαβιά ζουν δυο πανίσχυρες ελληνικές οικογένειες. Η οικογένεια Μουρούζη και η οικογένεια Υψηλάντη. Έχουν πολλά προνόμια από τους Οθωμανούς, ανεβαίνουν στα υψηλότερα σκαλοπάτια της διοίκησης του Κράτους, αποκτούν τίτλους κ.λ.π.

Βρισκόμαστε στο έτος 1600 μ. Χ. όταν 200 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντίνου Πόλεως, η κατάσταση  στον ιστορικό Πόντο αλλάζει δραματικά για τους υπόδουλους Χριστιανούς με το νόμο του Σουλτάνου Μεχμέτ του 4ου. Διώξεις, βίαοι εξισλαμισμοί, τρομοκρατία. Ο Πόντος υποφέρει. Η Τραπεζούντα καθημερινά γίνετε πεδίο βαρβαροτήτων.

Έτος από Χριστού 1677, 400 χρόνια πριν. Στην πόλη της Τραπεζούντας κατοικούν πολλά μέλη της οικογένειας Μουρούζη με Ποντιακή καταγωγή, βαθύπλουτοι και πανίσχυροι που αργότερα απόγονοι τους θα ιδρύσουν στο Φανάρι της Κωνσταντίνου Πόλεως τον κλάδο των Μουρούζη μεγάλων ευεργετών κ.λ.π., καθώς και μέλη της οικογένειας Υψηλάντη, πανίσχυρη φαμίλια με πριγκηπικούς τίτλους και δικό τους (με τούρκικο φιρμάνι) Ποντιακό χωριό στην περιοχή Υψηλό, από εκεί το όνομα τους, λίγο έξω από την Τραπεζούντα.

Ο Ιωάννης Υψηλάντης στο λιμάνι της πόλης συγκρούεται με Οθωμανούς στρατιώτες που προσπαθούν να αποσπάσουν από γέρο Χριστιανό τα 2 μικρά κοριτσάκια, τις 6χρονες εγγονούλες του που θέλει να τις πάει στην Κωνσταντίνου Πόλη. Ο γέρος αντιστέκεται, παλεύει μαζί τους, αλλά οι Οθωμανοί είναι πολλοί. Πάνω στην πάλη περνά από κει ο άρχοντας Ιωάννης, μπλέκει στον καυγά, σκοτώνει 2 Οθωμανούς στρατιώτες και βοηθά το γέρο να μπει στο καράβι και να φύγει με τις δυο εγγονούλες του. Στην πάλη επάνω ο Υψηλάντης θα τραυματιστεί σοβαρά, καταφέρνει όμως να γυρίσει στο αρχοντικό του όπου παρά τις φροντίδες της 33χρονης συζύγου του Κασσάνδρας μετά από λίγο πεθαίνει.

Κασσάνδρα Μουρούζη - Υψηλάντη: Στα 16 της χρόνια η αρχοντοπούλα Κασσάνδρα Μουρούζη, της τρανής οικογένειας, παντρεύτηκε στην γεννέτειρα της Τραπεζούντα τον Ιωάννη Υψηλάντη γόνο της εξ ίσου τρανής Ποντιακής οικογένειας των Υψηλάντηδων. Τώρα στα 33 της μένει χήρα με τρία αγοράκια, τους Κωνσταντίνο, Δημήτριο και Εμμανουήλ κι έχει να αντιμετωπίσει την Τούρκικη δικαιοσύνη μιας και το Κοράνι αναφέρει ρητά πως αν ένας Γκιαούρης καταδικαστεί σε θάνατο και δεν συλλαμβάνεται τότε στη θέση του θα καταδικαστεί ο σύνευνος του. Με δυο λόγια εφόσον ο Ιωάννης Υψηλάντης πέθανε, για τους φόνους των Οθωμανών στρατιωτών θα σκότωναν την γυναίκα του Κασσάνδρα.

Στην αρχή, η χήρα πλέον Κασσάνδρα κρύβεται μαζί με τα τρία αγοράκια της σε συγγενικά σπίτια. Μα οι Οθωμανοί διώκτες της καίνε το αρχοντικό της, καίνε ολόκληρο το χωριό Υψηλό και επιμένουν να κάψουν κι άλλα Ποντιακά χωριά αν δεν παραδοθεί η αρχόντισα Κασσάνδρα. Η Κασσάνδρα για να σώσει τον Ορθόδοξο λαό στέλνει τα αγοράκια της σε συγγενή της και παραδίδετε στον πασά της Τραπεζούντας.

Εκεί της ζητούν να προσκυνήσει το κοράνι, δηλαδή, να γίνει μωαμεθανή για να γλυτώσει το θάνατο. Η Κασσάνδρα αρνείται. Φρικτά τα βασανιστήρια της ώσπου να έρθει ο μαρτυρικός υπέρ θρησκείας και πατρίδας θάνατος της.

Ημέρα Μαρτυρίου της Αγίας Κασσάνδρας η 1η Αυγούστου, ημέρα που όχι, δεν τιμάται η μνήμη της την ημέρα του μαρτυρίου της αλλά τον Ιούνιο στην εορτή των Αγίων Πάντων.

Αγία Κασσάνδρα, Αγία ξεχασμένη από όλους, χωρίς δική της μέρα μνήμης, χωρίς ούτε ένα ξωκκλήσι επ'ονόματι της. Και κάτι ακόμα άγνωστο στους περισσότερους από εμάς. Η Αγία Κασσάνδρα, Νεομάρτυρας της Ορθοδοξίας από την Τραπεζούντα του Πόντου  την καρδιά για αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού, υπήρξε από τον γιό της Κωνσταντίνο η προ-προ γιαγιά του πρίγκηπα Αλεξάνδρου Υψηλάντη , δηλαδή η Αγία είχε δισέγγγονο τον θρυλικό Αλέξανδρο Υψηλάντη που με συμβοηθούς τους αδελφούς του Δημήτριο, Νικόλαο και Γρηγόριο πρωτοστάτησε στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων από τον Τούρκικο ζυγό στην επανάσταση του 1821.

Επιπλέον βιογραφικά στοιχεία.

Γεννήθηκε τὸ 1644, κόρη τοῦ Ἰωάννη Μουρούζη, εὔπορου εὐγενοῦς καὶ συμβούλου τοῦ πασᾶ τῆς Τραπεζούντας, καὶ τῆς συζύγου του, γόνου τῆς ἐνδόξου καὶ πριγκιπικῆς, ἐκ Τραπεζοῦντος οἰκογενείας, Ὑψηλάντη.

Τὸ 1660, ἡ δεκαεξάχρονη Κασσάνδρα, ἡ μικρότερη ἀπὸ τὰ ὀχτὼ ἀδέλφια της, μὲ πρωτοβουλία τῶν γονέων της νυμφεύθηκε στὴ γενέτειρά της, ἐσπευσμένα, μέσα σὲ μια νύχτα, τὸν Ἰωάννη Ὑψηλάντη, χῆρο καὶ πατέρα τριῶν παιδιῶν, προκειμένου νὰ ἀποφύγει τὴ σύλληψη, ὅπως ὅριζε ἔκτακτο σουλτανικὸ φιρμάνι γιὰ τὶς ἄγαμες Τραπεζούντιες κορασίδες.

Ἡ ὑπάκουη κόρη ἔγινε μια ὑποδειγματικὴ σύζυγος καὶ μια στοργικὴ μητέρα γιὰ τὰ ὀρφανά, Ἄννα, Εἰρήνη καὶ Παλαιολόγο, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ πέντε παιδιὰ ποὺ ἡ ἴδια ἔφερε στὸν κόσμο, Ταρσία, Ἐλένη, Κωνσταντίνο, Ἀντώνιο καὶ Ἐμμανουήλ, στὴν ψυχὴ τῶν ὁποίων ἐνστάλαξε τὴν ἀγάπη γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴ φλόγα τοῦ πατριωτισμοῦ.

Μία μέρα, ὁ Ἰωάννης Ὑψηλάντης ἐπέστρεψε στὸ ἀρχοντικό τους σοβαρὰ τραυματισμένος, ὕστερα ἀπὸ σύγκρουση ποὺ εἶχε μὲ ἐγκληματίες Ὁθωμανοὺς στὸ λιμάνι τῆς πόλης, προκειμένου νὰ ὑπερασπιστεῖ δύο ὀρφανὰ κοριτσάκια ποὺ οἱ Ἀγαρηνοὶ ἐπιχείρησαν νὰ κλέψουν ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ γέροντα παπποῦ τους. Τὰ τραύματα ποὺ ὑπέστη ὁ Ἰωάννης –παρὰ τὶς φροντίδες τῆς συζύγου του, Κασσάνδρας-  ἦταν θανατηφόρα καὶ ὁ Ἰωάννης ὑπέκυψε. Στὴ συμπλοκή, ὡστόσο, οἱ ἐγκληματίες Ἀγαρηνοὶ σκοτώθηκαν καὶ ἀντὶ τοῦ νεκροῦ πλέον, καταδικασμένου σὲ θάνατο, Ἰωάννη, ποὺ ἡ τουρκικὴ δικαιοσύνη θεώρησε ὑπεύθυνο, τὴν ποινἠ ἔπρεπε νὰ ἐκτίσει -σύμφωνα μὲ τὸ κοράνι- ἡ σύνευνος τοῦ καταδικασθέντος.

Ἡ εὐσεβὴς Κασσάνδρα, προκειμένου νὰ ἀποφύγει τὴν ἄδικη καταδίκη, ἐγκατέλειψε τὸ σπίτι της καὶ κατέφυγε μὲ τὰ τρία μικρότερα παιδιά της, στὸ χωριὸ Ὑψηλό. Οἱ Ὁθωμανοί, στὴν προσπάθεια τους νὰ τὴν ἐντοπίσουν, βασάνισαν καὶ θανάτωσαν τοὺς ὑπηρέτες τοῦ σπιτιοῦ της, τὸ ὁποῖο καὶ παρέδωσαν στὶς φλόγες. Στὸ σπίτι βρισκόταν ἡ κατάκοιτη μητέρα της, ἡ ὁποία καὶ κάηκε ζωντανή, ἀφοῦ ὅμως οἱ Ὁθωμανοὶ μὲ δόλο τῆς ἀπέσπασαν πληροφορίες γιὰ νὰ βρεθοῦν, τελικά, στὸ κατόπι τῆς Ἁγίας.

Οἱ Ὁθωμανοὶ λεηλάτησαν καὶ πυρπόλησαν τὸ Ὑψηλὸ καὶ σφάγιασαν τοὺς κατοίκους του. Τὴν ἵδια κτηνωδία ἀντιμετώπιζαν ἀπό τοὺς Τσέτες, ὅλα τὰ ποντιακὰ χωριά ἀπ’ ὅπου πέρναγε ἡ καταδιωκόμενη Κασσάνδρα. Τὸ βάρος τῶν φρικαλεοτήτων ποὺ ὑφίσταντο ἀθώοι ἦταν ἀβάσταχτο γιὰ τὴν τριαντατριάχρονη ἀρχόντισσα, ἡ ὁποία ἀφοῦ φυγάδεψε τὰ παιδιά της σὲ συγγενικὰ σπίτια, τράβηξε μὲ ἀποφασιστικότητα καὶ θάρρος τὸ δρόμο τῆς αὐτοθυσίας καὶ τοῦ μαρτυρίου. 

Ἡ Ἁγία, μὲ σύντροφο τὴν ἀκατάπαυστη προσευχὴ στὴν Παναγιά, παραδόθηκε στὸν πασά. Ὕστερα ἀπὸ τρία μερόνυχτα στὴ φυλακή, νηστικὴ καὶ διψασμένη, κλήθηκε σὲ δημόσιο χῶρο, ἐνώπιον τοῦ λαοῦ τῆς Τραπεζούντας, νὰ βλασφημήσει τὴ μνήμη τοῦ ἀνδρός της καὶ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν ἱερή της πίστη. Ἐκείνη, ἀντ’ αὐτοῦ, δοξολόγησε τὴ μνήμη τοῦ συζύγου της καὶ ὁμολόγησε ἀγέρωχα τὴν πίστη της στὸν Χριστό. Ὁ πασὰς διέταξε τότε νὰ τὴν ξεγυμνώσουν καὶ νὰ τὴν μαστιγώσουν μπροστὰ στὸ πλῆθος. Ἡ Ἁγία, πλήρης Θείας Χάριτος, ὑπέμεινε τὴν προσβολὴ καὶ τὸ φρικτὸ μαρτύριο. Ὅταν μὲ κομματιασμένες τὶς σάρκες της τὴν παρέδωσαν στὸν πασά, ἐκείνος ἐπιχείρησε γιὰ ὕστατη φορὰ νὰ τὴν μεταπείσει. Ὡστόσο, ἡ Τραπεζούντια εὐγενής, παρέμεινε ἀπτόητη καὶ σταθερὴ στὴν ἀληθινὴ πίστη. Τότε ὁ πασάς διέταξε τὴ θανάτωσή της μὲ τὸν μαρτυρικότερο τρόπο. Στρατιῶτες τὴν ἔδεσαν στὰ κλαδιὰ τῆς κορυφῆς δύο κυπαρισσιῶν ποὺ ἔστεκαν ἐκεὶ πανύψηλα. Ὁ πασὰς διέταξε καὶ τὰ κλαδιὰ ἀφέθηκαν ἐλεύθερα κομματιάζοντας στὰ δύο τὸ ἅγιο σῶμα της Νεομάρτυρος, "ἐπανδρώνοντας" ἔτσι μὲ μια ἀκόμη ἡρωίδα τὴ Θριαμβεύουσα Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας. Τὸ ἡμερολόγιο ἔδειχνε 1η Αὐγούστου τοῦ ἔτους 1677.

Ἡ ἀγάπη γιὰ τὴν πίστη καὶ τὴν πατρίδα, ὁ ἡρωισμός καὶ ἡ αὐτοθυσία ποὺ ἔφερε στὶς φλέβες της ἡ Ἁγία αὐτὴ μορφὴ τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ μεταγγίστηκε στοὺς ἀπογόνους της, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ οἱ ἔνδοξοι πρωτεργάτες τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, ἀδελφοὶ Ἀλέξανδρος καὶ Δημήτριος Ὑψηλάντης.