Άγιος Απολλόδωρος Επίσκοπος Φαιακίας, εκ των 318 (ΤΙΗ') Θεοφόρων Πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου. Ημέρα Μνήμης: Β' Κυριακή του Ματθαίου.

Άγιος Απολλόδωρος Επίσκοπος Φαιακίας, εκ των 318 (ΤΙΗ') Θεοφόρων Πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου. Ημέρα Μνήμης: Β' Κυριακή του Ματθαίου.

Υἱὸν Θεοῦ τὸν Λόγον κηρύξας κάτω,
Νῦν Αὐτῷ συνῇς, Ἀπολλόδωρε, ἄνω.
Χριστόπνους ποιμὴν Φαιακίας Θεῷ σήμερον ἀπέπνει.

Δῶρα ἐκ Θεοῦ, Ἀπολλόδωρε, δίδου, τοῖς προστρέχουσι πατρικαῖς σου πρεσβείαις.

Τη Β' Κυριακή του Ματθαίου, η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Απολλοδώρου, πρώτου γνωστού επισκόπου Κερκύρας (Φαιακίας), ενός εκ των 318 (ΤΙΗ') θεοφόρων Πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου.

Ο Άγιος Απολλόδωρος ήταν ένας από τους επισκόπους και Θεοφόρους Πατέρες που συμμετείχαν στην Α' Οικουμενική Σύνοδο. Πολλά ιστορικά στοιχεία περί αυτού δεν διαθέτουμε. Το όνομά του έχει διασωθεί, σύμφωνα με πηγές, στα πρακτικά της Α' Οικουμενικής Συνόδου και αναφέρεται ως «Apollodorus Corcyraeus» (βλ. Mansi Johannes Dominicus, Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, Florentius et Venetianus editores ab anno 1758 ad annum 1798, tomus Secundus, 695, expensis H. Welter, 1901, στ. 695. Le Quien Oriens Christianus 2, 147, κ.ά.). Επίσης μνημονεύεται και από παλαιότερους (Ανδ. Μάρμορα, 1672), αλλά και από νεώτερους Κερκυραίους ιστορικούς (Ανδ. Μουστοξύδη, 1848. Σπ. Παπαγεώργιο, 1920. Ανδ. Ιδρωμένο, 1930, κ.ά.).

Η Α' Οικουμενική Σύνοδος συνήλθε στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Η σύνοδος συγκροτήθηκε μετά από πρόσκληση του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Μορφές που διακρίθηκαν στην Α' Οικουμενική Σύνοδο ήταν ο Κωνσταντινουπόλεως Αλέξανδρος, ο Αλεξανδρείας Αλέξανδρος, ο Μέγας Αθανάσιος ως διάκονος του Αλεξανδρείας Αλεξάνδρου, ο Αντιοχείας Ευστάθιος, ο Ιεροσολύμων Μακάριος, ο Άγιος Σπυρίδων επίσκοπος Τριμυθούντος, ο Άγιος Νικόλαος επίσκοπος Μύρων της Λυκίας, ο Όσιος Κορδούης και άλλοι.

Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε τον Άρειο και τον Αρειανισμό. Διατύπωσε τους πρώτους όρους του Χριστιανικού δόγματος και ιδιαίτερα τα περί του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, τα περί του Ιησού Χριστού. Διακήρυξε τον όρο «ομοούσιος» στη σχέση Πατέρα και Υιού (Ιησού Χριστού). Εξέδωσε κανόνες διοικητικής και πνευματικής φύσεως και καθόρισε την ημέρα εορτασμού του Πάσχα. Το Πάσχα έκτοτε εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που συμπίπτει ή ακολουθεί την εαρινή ισημερία.

Το πιο σημαντικό όμως είναι η διατύπωση των 7 πρώτων άρθρων του Συμβόλου της Πίστεως. Πρόκειται για αυτό που λέμε «Πιστεύω» και αποτελεί συνοπτικά την ομολογία των βασικών δογμάτων της πίστεώς μας. Λέγεται κυρίως σε κάθε Θεία Λειτουργία, στο μυστήριο του Βαπτίσματος αλλά και σε άλλες ακολουθίες. Τα υπόλοιπα 5 άρθρα προστέθηκαν στη Β' Οικουμενική Σύνοδο το 381. Αποτελείται συνολικά από 12 άρθρα. Στα 9 πρώτα άρθρα του Συμβόλου κυριαρχεί το ρήμα “πιστεύω”, στο 10ο το ρήμα “ομολογώ” και στα άρθρα 11 και 12 το ρήμα “προσδοκώ”. Το 1ο άρθρο αναφέρεται στον Πατέρα, το 2ο έως το 7ο στον Υιό, ενώ το 8ο στο Άγιο Πνεύμα. Το 9ο άρθρο αναφέρεται στην Εκκλησία, το 10ο στο Βάπτισμα, το 11ο στην Ανάσταση των νεκρών, και το 12ο στη Δευτέρα Παρουσία.

Το κείμενο ανά άρθρο έχει ως εξής:

1. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων.

2. Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων· φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο.

3. Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα.

4. Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, καὶ παθόντα καὶ ταφέντα.

5. Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρα κατὰ τὰς Γραφάς.

6. Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός.

7. Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος.

8. Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν.

9. Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν.

10. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.

11. Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν.

12. Καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν.

Απόδοση των 7 πρώτων άρθρων του «Πιστεύω» στη νεοελληνική. Είναι τα άρθρα που διατύπωσε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος με συνοπτική θεολογική ερμηνεία.

1. Πιστεύω σε ένα Θεό που είναι Πατέρας, που είναι Κυρίαρχος του παντός, που δημιούργησε από το μηδέν, με απόλυτη ελευθερία, τον ουρανό και τη γη. Δημιούργησε δηλαδή τόσο τον ορατό όσο και τον αόρατο πνευματικό κόσμο, όλα όσα βλέπουμε και όσα δεν βλέπουμε με τα υλικά μάτια μας..

2. Πιστεύω και σε ένα Κύριο, τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, τον μοναδικό Υιό του Θεού, που γεννήθηκε από τον Πατέρα προαιωνίως, πριν αρχίσει να μετράει ο χρόνος (πριν από όλους τους αιώνες) καθότι άχρονος. Είναι φως, όπως και ο Πατέρας Του. Είναι Θεός αληθινός επειδή γεννήθηκε από τον αληθινό Θεό. Ο Υιός δεν είναι δημιούργημα ή κτίσμα του Θεού, όπως πίστευαν διάφοροι αιρετικοί (π.χ. ο Άρειος), αλλά είναι ομοούσιος με τον Πατέρα (έχει δηλαδή την αυτή θεία ουσία-φύση με τον Πατέρα) και τα πάντα δημιουργήθηκαν δια του Υιού.

3. Αυτός, για τη δική μας σωτηρία, κατέβηκε από την ουράνια δόξα Του στη γη και έλαβε σάρκα, όμοια με τη δική μας, από την Παρθένο Μαρία με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Έγινε δηλαδή άνθρωπος όμοιος σε όλα με μας, εκτός από την αμαρτία, και έζησε σε συγκεκριμένο χρόνο πάνω στη γη.

4. Σταυρώθηκε, έπαθε και ετάφη για μας, όταν Ρωμαίος επίτροπος της Ιουδαίας ήταν ο Πόντιος Πιλάτος.

5. Αναστήθηκε την τρίτη ημέρα μετά τον θάνατό του από τον τάφο σύμφωνα με τις Γραφές.

6. Μετά την Ανάστασή Του ανέβηκε στον ουρανό με τη δύναμη που είχε ως Θεός, δοξάζοντας και αποκαθιστώντας έτσι την ανθρώπινη φύση. Και εκεί στον ουρανό κάθισε στα δεξιά του Πατέρα.

7. Ο Υιός, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, το Β' Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, θα έρθει και πάλι στον κόσμο με δόξα, σε χρόνο που τον γνωρίζει μόνο ο Θεός, για να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς. Και μετά ταύτα η βασιλεία Του δεν θα έχει τέλος […].

Να σημειωθεί ότι η αξία των δογμάτων σε ότι αφορά στην πίστη μας είναι μείζονος σημασίας γιατί έχει άμεση σχέση με τη σωτηρία μας. Επί παραδείγματι, εάν ο Υιός δεν είναι ομοούσιος με τον Πατέρα (Χριστολογικό δόγμα), αλλά κτίσμα του Πατρός (διδασκαλία Αρείου), τότε είναι κατώτερο αυτού και άρα δεν μπορεί να μας σώσει.

Έτσι, η τοπική μας Εκκλησία για το εξαιρετικό γεγονός της συμμετοχής του πρώτου επισκόπου της, του Αγίου Απολλοδώρου, στην συνομολογία, συνδιατύπωση, συνεπικύρωση και συνυπογραφή των δογμάτων της Α' Οικουμενικής Συνόδου, που αποτελούν θεμέλια της πίστεώς μας, τιμά τη μνήμη του και μεταξύ άλλων ψάλλει: «Ἐν τῇ Συνόδῳ τῇ πρώτη, μετέσχες Ἄγιε (Ἀπολλώδωρε) μετά Ἀθανασίου, καί Σπυρίδωνος θείου, τῶν προστατῶν Κερκύρας, μεθ᾽ ὤν ἀληθή, τόν Υἱόν ἀνεκήρυξας, Λόγον Θεοῦ ὁμοούσιον τῷ Πατρί, καί ὁμόθρονον ὑπάρχοντα» (Προσόμοιο Εσπερινού, ποίημα Ιερομονάχου Αθανασίου Σιμωνοπετρίτου).

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α´. Τῆς Συνόδου τῆς πρώτης.
Τῆς Συνόδου τῆς πρώτης ἀνεδείχθης συμμέτοχος, τὸν Υἱὸν καὶ Λόγον κηρύξας τῷ Πατρὶ Ὁμοούσιον, πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ποιητὴν ἀΰλων καὶ ἐνύλων οὐσιῶν· ὅθεν χαίρουσα Φαιάκων ἐπισκοπὴ σὲ μεγαλύνει κράζουσα· δόξα τῷ σὲ φωτίσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ ἁγιάσαντι, δόξα τῷ δεδωκότι σε ἡμῖν ποιμένα Ἀπολλόδωρε.

Κοντάκιον.
Ἦχος β΄. Προστασία τῶν Χριστιανῶν.
Κερκυραίοις προστάτης κεχάρισαι, Ἀπολλόδωρε, δῶρον αἰώνιον, ὅθεν πάτερ,
τὸν ἀγαθὸν ἱκέτευε Θεόν, τὸ οὖς κλίναι εὐμενῶς, καὶ τὰ αἰτήματα ἡμῶν, συμφερόντως πληρώσασθαι· ἵνα ἐν εὐφροσύνῃ, πάντες ἀξιωθῶμεν, καὶ τὸν παμπόθητον ὁμοῦ, κατοικῆσαι παράδεισον.

Ἦχος δ΄ Ὁ ὑψωθείς.
Ἐπισκοπῆς ἀξιωθεὶς Φαιακίας, τύπος ποιμένος ἀληθοῦς ἀνεδείχθης, συζεύξας, Ἀπολλόδωρε, τὴν πίστιν τὴν ὀρθήν, ἔργοις ἀγαθότητος καὶ ζωῇ ἁγνοτάτῃ· ὅθεν καὶ εἰς Σύνοδον, παραστὰς τῆς Νικαίας, τὸ ὁμοούσιον ἐκήρυξας Υἱοῦ, ἅμα Πατρί τε, καὶ Πνεύματι, ἅγιε.

Παρακλητικός Κανών