Άγιος Βαρβατιανός ο Ιερέας και Ομολογητής στη Ραβέννα, Ημέρα Μνήμης: 31 Δεκεμβρίου.

Άγιος Βαρβατιανός ο Ιερέας και Ομολογητής στη Ραβέννα, Ημέρα Μνήμης: 31 Δεκεμβρίου.

Ο Άγιος Βαρβατιανός (λατινικά Barbatianus, στα αγγλικά απαντά και ως Barbatian) ήταν Σύρος ερημίτης, μοναχός και θεραπευτής, ο οποίος υπηρέτησε ως πνευματικός πατέρας (εξομολόγος) της αυτοκράτειρας Γάλλας Πλακιδίας, η οποία έζησε στη Ραβέννα κατά την περίοδο 417-450.

Σύμφωνα με την καθιερωμένη αγιογραφική παράδοση, ο Άγιος Βαρβατιανός καταγόταν από την Αντιόχεια. Περί το έτος 418, λίγο μετά την εκλογή του Πάπα Βονιφατίου Α' ήλθε στη Ρώμη μαζί με έναν σύντροφό του. Εκεί αναγνωρίστηκε ως θαυματουργός από τη Γάλλα Πλακιδία, αφού θεράπευσε έναν υπηρέτη της. Πραγματοποίησε πολλά θαύματα στη Ρώμη προτού επιστρέψει μαζί με την αυτοκράτειρα στη Ραβέννα.

Στη Ραβέννα, τη βοήθησε να αποκτήσει ένα τεμάχιο από το ιερό λείψανο του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή για τον νέο ναό που έκτιζε και επιτέλεσε ακόμη περισσότερα θαύματα. Όταν εκοιμήθη, κατόπιν εντολής του Αγίου Πέτρου Χρυσολόγου, Επισκόπου Ραβέννας (τιμάται 30 Ιουλίου), το σώμα του αλείφθηκε με αρώματα και ενταφιάστηκε με τιμές δίπλα στο θυσιαστήριο του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή.

Η παλαιότερη πηγή που μνημονεύει τον Άγιο Βαρβατιανό είναι το Βιβλίο των Ποντίφικων της Εκκλησίας της Ραβέννας, έργο του Ανδρέα Αγνέλλου του 9ου αιώνα. Κατά τον 10ο αιώνα, έγινε το θέμα μιας ανώνυμης λατινικής βιογραφίας, της Vita Barbatiani, η οποία εμπνεύστηκε από τη σύντομη αναφορά του Αγνέλλου και από την ύπαρξη ναού αφιερωμένου σε αυτόν στη Ραβέννα.

Σύμφωνα με τον Αγνέλλο: «Κατά την εποχή της αυτοκράτειρας Γάλλας Πλακιδίας, όπως έχουμε βρει γραμμένο, ο ίδιος ο Πέτρος Χρυσολόγος μαζί με την προαναφερθείσα αυτοκράτειρα διατήρησαν το σώμα του μακάριου Βαρβατιανού με αρώματα και το έθαψαν με μεγάλη τιμή όχι μακριά από την Πύλη Οβιλίων. Και εγκαινίασε τον ναό των Αγίων Ιωάννου και Βαρβατιανού, τον οποίο είχε οικοδομήσει ο Βαδουάριος».

Είναι πιθανό ότι ο Αγνέλλος παρερμήνευσε μια επιγραφή που αναφερόταν στον επίσκοπο Πέτρο Γ' και στον στρατηγό Βαδουάριο, συγχέοντας τον καθαγιάσαντα επίσκοπο με σύγχρονο του Αγίου Βαρβατιανού. Η Vita Barbatiani συντέθηκε από ποικίλες πηγές, προκειμένου να προσδώσει ιστορική αυθεντικότητα στην αφήγησή της, όπως διηγήσεις θαυματουργικών θεραπειών του Σωφρονίου Ιεροσολύμων, στοιχεία από το Liber Pontificalis και από βιογραφία του Πάπα Σιλβέστρου Α'. Παρότι η δημιουργική επεξεργασία της παράδοσης καθιστά τα πραγματικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου του 5ου αιώνα τελικά δυσπρόσιτα, το έργο δεν θεωρείται απλή πλαστογραφία. Κατά τον 15ο αιώνα υπήρχε ήδη ιταλική λαϊκή μετάφραση, ενώ σήμερα υπάρχει και σύγχρονη αγγλική μετάφραση από τα λατινικά.

Ο Άγιος Βαρβατιανός τιμήθηκε ως άγιος. Η εορτή του τελούνταν στις 31 Δεκεμβρίου στο ρωμαϊκό ημερολόγιο και στις 2 Ιανουαρίου στη Ραβέννα. Από νωρίς, η μνήμη του συμ.περιλήφθηκε στα εορτολόγια των μονών Κλυνύ και Ανσέν.

Ο ναός (στην πραγματικότητα μοναστήρι) αφιερωμένος στον Άγιο Βαρβατιανό και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή περιήλθε κάποτε στην αρχιεπισκοπή και το 1040 στη μονή Πομπόζα. 

Περί την ίδια εποχή, τα ιερά λείψανά του μεταφέρθηκαν στον καθεδρικό ναό της Ραβέννας, όπου κατά τον 12ο αιώνα προστέθηκε ψηφιδωτή απεικόνισή του στην αψίδα του ναού.