Δίκαιος Φινεές. Ημέρα Μνήμης: 2 Σεπτεμβρίου μαζί με το Δίκαιο Ελεάζαρ και 12 Μαρτίου.

Δίκαιος Φινεές. Ημέρα Μνήμης: 2 Σεπτεμβρίου μαζί με το Δίκαιο Ελεάζαρ και 12 Μαρτίου.

Ἔστι Φινεές, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ πέλας,
Ἡμῖν ἱλασμῷ ψυχικὴν θραῦσιν λύων.

Ο Φινεές ήταν γιος του Ελεάζαρ και εγγονός του Ααρών (Έξοδος 6,25. Ιησούς του Ναυή 24,33. Κριταί 20,28. Α' Παραλειπομένων 5,29-30). Καταγόταν από τη φυλή Λευΐ. Μετά το θάνατο του πατέρα του ο Φινεές έγινε αρχιερέας του Ισραήλ (Κριταί 20,28). Υπήρξε επίσης και άρχοντας της πατριάς των Κοριτών (Α' Παραλειπομένων 9,20). Γιος του Φινεές και διάδοχός του στο αξίωμα του αρχιερέα ήταν ο γιος του ο Αβισού (Αβισουά) (Α' Παραλειπομένων 5,30).

Η πρώτη αναφορά για τον Φινεές αναφέρεται κατά την περίοδο που οι Ισραηλίτες στράφηκαν στην ειδωλολατρία. Ο λαός του Ισραήλ, πριν μπει στη Χαναάν, είχε εγκατασταθεί στην κοιλάδα της Μωάβ, στην περιοχή Σαττείν. Εκεί άρχισε να πορνεύεται με τις Μωαβίτισσες και τις Μαδιανίτισσες. Αυτές τους προσκάλεσαν να συμμετάσχουν στις θυσίες των θεών τους και λάτρεψαν το Βάαλ. Ο Κύριος οργίστηκε πάρα πολύ με τους Ισραηλίτες που πήραν μέρος στη λατρεία του Βάαλ και άρχισε να θανατώνει τους Ισραηλίτες. Τότε ο Φινεές πήρε ένα δόρυ και μ' αυτό σκότωσε ένα Ισραηλίτη, που είχε φέρει στο στρατόπεδο μια Μαδιανίτισσα. Τότε σταμάτησε η συμφορά του Κυρίου ανάμεσα στους Ισραηλίτες. Αυτοί που πέθαναν από τη συμφορά ήταν 24.000. Για την ενέργειά του αυτή και για το ζήλο του για το Θεό του, ο Κύριος τον κατέστησε ιερέα και έκανε διαθήκη αιώνιας ιεροσύνης γι' αυτόν και τους απογόνους του (Αριθμοί 25,1-17. Ψαλμοί 105,28-31).

Αμέσως μετά, όταν οι Ισραηλίτες ήταν στην περιοχή Αραβώθ, κοντά στον Ιορδάνη ποταμό, σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου, επιτέθηκαν στους Μαδιανίτες, προκειμένου να πάρουν εκδίκηση για την προηγούμενη απιστία του λαού. Ο Μωυσής έστειλε εναντίον τους χίλιους άντρες από κάθε φυλή. Μαζί τους ήταν και ο Φινεές, ο οποίος κρατούσε τα ιερά σκεύη και τη σάλπιγγα για τα διάφορα παραγγέλματα. Οι Ισραηλίτες πολέμησαν εναντίον των Μαδιανιτών και σκότωσαν όλους τους Μαδιανίτες, άντρες και γυναίκες, εκτός από τις νεαρές κοπέλες. Σκότωσαν και τους πέντε βασιλιάδες της Μαδιάμ, τον Ευΐν, τον Ροκόν, τον Σουρ, τον Ουρ και τον Ροβόκ, όπως και τον προφήτη Βαλαάμ, που ήταν μεταξύ των Μαδιανιτών. Άρπαξαν τα ζώα τους, όλα τους τα υπάρχοντα και πυρπόλησαν τις πόλεις τους (Αριθμοί 31,1-24).

Έπειτα από επτά χρόνια τον συναντάμε επικεφαλής των Ισραηλιτών από τη Σηλώ, προς τους απογόνους Ρουβήν, Γαδ και το μισό της φυλής Μανασσή, για να τους συμβουλεύσει να απομακρυνθούν από το θυσιαστήριο που έχτισαν στην περιοχή του ποταμού Ιορδάνη (Ιησούς του Ναυή 22,11-29).

Συγκεκριμένα, όταν οι φυλές αυτές έφτασαν στον Ιορδάνη, οικοδόμησαν στα Γάλγαλα ένα μεγάλο θυσιαστήριο, ως μνημείο ενότητας όλων των φυλών (Ιησούς του Ναυή 22,10). Οι άλλοι Ισραηλίτες όταν άκουσαν, ότι έχτισαν θυσιαστήριο δυτικά του Ιορδάνη, συγκεντρώθηκε ολόκληρη η ισραηλιτική κοινότητα στη Σηλώ, για να εκστρατεύσουν εναντίον των δυόμιση φυλών. Πρώτα όμως έστειλαν το Φινεές, γιο του αρχιερέα Ελεάζαρ, και μαζί του δέκα άρχοντες, χιλίαρχους, έναν από κάθε φυλή, στις δυόμιση αυτές φυλές, στη Γαλαάδ. Πήγαν λοιπόν και τους είπαν εξ ονόματος όλης της ισραηλιτικής κοινότητας, ότι η πράξη τους ήταν προσβλητική για τον Κύριο και τους κάλεσαν να μην αποστατήσουν κατά του Κυρίου, χτίζοντας δικό τους θυσιαστήριο (Ιησούς του Ναυή 22,11-20).

Τότε οι αρχηγοί της φυλής Ρουβήν, Γαδ και μισή Μανασσή απάντησαν στους άρχοντες των άλλων φυλών, ότι το θυσιαστήριο χτίστηκε ως ένα μνημείο μαρτυρίας και ενότητας όλων των φυλών για τις επερχόμενες γενιές και όχι για να αποστατήσουν από τον Κύριο, θυσιάζοντας σε δικό τους θυσιαστήριο, αλλά αναγνώριζαν ως μόνο θυσιαστήριο του Κυρίου αυτό που ήταν μπροστά στη Σκηνή του Μαρτυρίου (Ιησούς του Ναυή 22,21-29).

Όταν ο ιερέας Φινεές και οι άρχοντες της ισραηλιτικής κοινότητας άκουσαν αυτά τα λόγια, τους φάνηκαν λογικά και επέστρεψαν στη Χαναάν. Η απάντηση ευχαρίστησε τους Ισραηλίτες και ο Ιησούς ονόμασε το θυσιαστήριο: «ο βωμός αυτός είναι μαρτυρία μεταξύ μας, ότι ο Κύριος είναι ο Θεός μας» και το ονόμασαν «Εδ» που σημαίνει «Μαρτυρία» (Ιησούς του Ναυή 22,30-34).

Μετά τη διανομή της γης Χαναάν, ο Φινεές εγκαταστάθηκε στη Γαβαάρ, στην ορεινή περιοχή της φυλής Εφραίμ. Εκεί τάφηκε και ο πατέρας του Ελεάζαρ (Ιησούς του Ναυή 24,33). Μετά το θάνατο του πατέρα του ο Φινεές έγινε αρχιερέας μέχρι που πέθανε και τάφηκε στη Γαβαάρ (Ιησούς του Ναυή 24,33).

Ο Φινεές ως αρχιερέας ανάγγειλε το θέλημα του Θεού κατά των κατοίκων της Γαβαά (Κριταί 20,28). Συγκεκριμένα στη Βαιθήλ είχαν στρατοπεδεύσει όλες οι φυλές του Ισραήλ, για να τιμωρήσουν τη φυλή Βενιαμίν, για το ανοσιούργημα των ανδρών της Γαβαά, οι οποίοι ασέλγησαν πάνω στην παλλακίδα ενός Λευίτη από τη φυλή Εφραίμ, την οποία άφησαν νεκρή μετά την αποτρόπαια πράξη τους. Οι Ισραηλίτες, αφού ηττήθηκαν κατά την πρώτη μάχη, συγκεντρώθηκαν στη Βαιθήλ, εκεί που ήταν η Σκηνή του Μαρτυρίου και η Κιβωτός της Διαθήκης και έκλαψαν ενώπιον του Κυρίου. Οι Ισραηλίτες ρώτησαν τον Κύριο, εάν έπρεπε να συνεχίσουν τον πόλεμο και μέσω του αρχιερέα Φινεές πήραν θετική απάντηση. Μετά όμως και από τη δεύτερη ήττα, οι Ισραηλίτες ξανασυγκεντρώθηκαν στη Βαιθήλ και έκλαψαν πάλι ενώπιον του Κυρίου. Νήστεψαν μέχρι το βράδυ και πρόσφεραν θυσίες στον Κύριο. Οι Ισραηλίτες ρώτησαν ξανά τον Κύριο, εάν έπρεπε να συνεχίσουν τον πόλεμο και ο Κύριος πάλι μέσω του αρχιερέα Φινεές τους απάντησε, ότι την επόμενη φορά θα τους παραδώσει στα χέρια τους (Κριταί 20,18-29). Έτσι ξεκίνησε η τρίτη μάχη, σύμφωνα με την οποία ηττήθηκε ολοκληρωτικά η φυλή Βενιαμίν (Κριταί 20,30-48).

Αναφέρεται επίσης ότι ήταν άρχοντας των Κοριτών (Α' Παραλειπομένων 9,20). Γιος του Φινεές και διάδοχός του στο αξίωμα του αρχιερέα ήταν ο γιος του ο Αβισού (Αβισουά) (Α' Παραλειπομένων 5,30).

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του δίκαιου και αρχιερέα Φινεές μαζί με τον πατέρα του Ελεάζαρ στις 2 Σεπτεμβρίου. Ο Δίκαιος Φινεές εορτάζει και μόνος του στις 12 Μαρτίου.